شعار سال: در سال‌های اخیر، سیزده خبرنگار که به تحقیق درباره‌ی صدمات وارده به محیط‌زیست می‌پرداختند، کشته شده‌اند و براساس گزارش‌های رسیده، بسیاری دیگر با خشونت، آزار و اذیت، ارعاب و شکایت مواجه شده‌اند.

«هیئت حفاظت از خبرنگاران» که میزان صدمات واردشده به خبرنگاران را بررسی می‌کند، ۱۶ مورد مرگ دیگر در دهه‌ی گذشته را به ثبت رسانده است. این بررسی‌ها نشان می‌دهند که تعداد کشته‌شده‌ها ممکن است به ۲۹ مورد هم برسد، که در نتیجه خبرنگاری محیط‌زیست به خطرناک‌ترین حوزه‌ی خبرنگاری پس از خبرنگاری جنگی تبدیل شده است.

در تمامی قاره‌ها، گزارشگران به علت تحقیق در مورد سوءاستفاده از منابع و ثروت‌های طبیعیِ باقی‌مانده در جهت منافع سازمانی و سیاسی، مورد حمله قرار گرفته‌اند.

از این منابع برای ساخت محصولات مختلفی استفاده می‌شود ــ از تلفن‌همراه گرفته تا ظروف غذا ــ و مصرف‌کنندگان نیز اکثراً از داستان‌های پشت‌پرده بی‌خبرند.

این مطالعه برای پروژه‌ی گزارشگری‌ای به نام «خون سبز» انجام شد که هدفش استمرار کار خبرنگاران محیط‌زیستی محلی‌ای است که مجبور به ترک حرفه‌ی خود شده‌اند.

گروهی متشکل از ۱۵ رسانه، از جمله روزنامه‌هایگاردین،اِل پائیسولوموند، به رهبریِ پروژه‌ی غیرانتفاعیِ «داستان‌های ممنوعه» (Forbidden Stories)، گرد هم آمده‌اند تا توجه جهانیان را به نحوه‌ی تأثیر این فعالیت‌ها بر محیط‌زیست و جوامع محلی جلب کنند.

سال گذشته، این گروه نتایج تحقیق درباره‌ی قتل دافنه کاروانا گالیتزیا را منتشر کرد. جدیدترین تحقیق این گروه در بحبوحه‌ی هشدارهای مکرر نسبت به وضعیت اضطراری محیط ‌زیست منتشر شده است، وضعیتی معلول تغییرات اقلیمی که فشار بر منابع کمیاب را افزایش می‌دهد.

بروس شاپیرو، مدیر «دارت سِنتر برای روزنامه‌نگاری و آسیب‌های روانی»، می‌گوید: «مشکلات محیط‌زیستیبعضی از بزرگ‌ترین سوءاستفاده‌ها و تجمیع قدرت‌ها در جهان را دربرمی‌گیرد.»

او می‌افزاید، «به نظرم خبرنگاران هیچ حوزه‌ی دیگری از روزنامه‌نگاریِ تحقیقاتی این‌قدر به طور دائم با عوامل خطرناک روبرو نیستند. خبرنگاری تحقیقاتی در حوزه‌ی محیط‌زیست می‌تواند به اندازه‌ی گزارشگری درباره‌ی قاچاق مواد مخدر خطرناک باشد».

مدیر اجرایی «هیئت حفاظت از خبرنگاران»، جوئل سایمون، اضافه می‌کند: «تهیه‌ی گزارش درباره‌ی چنین داستان‌هایی برای رسانه‌های ملی و بین‌المللی اغلب مستلزم سفر به مناطق دورافتاده و رویارویی با افراد و گروه‌های قدرتمند ذی‌نفع است. همین امر این کار را ذاتاً خطرناک می‌کند. این مسئله‌یِ تازه‌ای نیست اما به دلیل تسریع تغییرات اقلیمی و تشدید تأثیرگذاری تغییرات محیط زیستی بر زندگی مردم حادتر شده است. فکر نمی‌کنم که این روند به زودی تغییر کند، و به همین علت بسیار مهم است که به‌رغم مخاطره‌های موجود، به گزارشگری محیط‌زیست بپردازیم».

«خون سبز» بر صنعت معدن متمرکز شده و از سه‌شنبه‌ی آینده به ارائه‌ی گزارش درباره‌ی کشورهای مختلف خواهد پرداخت.

هر چند روزنامه‌نگاران موردنظر «هیئت حفاظت خبرنگاران» در مناطق برگزیده کشته نشده‌اند اما رفتار پلیس و نیروهای امنیتی با خبرنگاران مانع از مطرح شدن نگرانی‌های مردم محلی توسط آنها شده، و این عملاً به معنای انسداد خبری است.

رسانه‌های عضو گروه «خون سبز» هشت ماه با خبرنگاران محلی همکاری کردند تا اسنادی را جمع‌آوری کنند و شاهد گزارش‌ها باشند، و آزمایش‌هایی علمی برای مشخص‌کردن آلودگی‌انجام دهند.

اولین تحقیق و تفحص به معدنی در تانزانیا مربوط می‌شود.خبرنگارانی که سعی می‌کردند فعالیت‌ها و روابطش را بررسی کنند، مورد آزار و اذیت قرار گرفتند و تحقیقاتشان بر اثر فشار پلیس و مقامات دولتی متوقف شد. خبرنگاران شغلشان را از دست دادند و دو روزنامه نیز تعطیل شد.

همچنین مواردی گزارش شده از روستائیانی که آواره شدند یا توسط پلیس و نیروهای امنیتی به ضرب گلوله از پا درآمدند. تعدادی از زنان هم اعلام کردند که این نیروها به آنها تجاوز کرده‌اند.

گزارش دوم به گزارشی از معدن نیکل مربوط می‌شود. نیاز جهانی به نیکل بالاست زیرا در فولاد ضدزنگِ ظروف خوراک‌پزی و ابزارهای جراحی به کار می‌رود. انتظار می‌رود که ارزش نیکل به طور فزاینده‌ای به علت بهره‌برداری از آن در ماشین‌های الکتریکیِ سازگار با محیط‌زیست افزایش یابد. همین عوامل سبب می‌شوند که همه‌ی تولیدکنندگان نیکل قیمت‌ها را افزایش دهند.

با وجود این، صدها خانواده‌ی بومی قبایل مایا بهای گزافی برای تولید آن در گوآتمالا می‌پردازند. آنها از اخراج و خلع‌ید، پیگردهای کیفری و کمبود آب شکایت دارند.

خبرنگارانی که به اطلاع‌رسانی درباره‌ی این اقدامات می‌پرداختند به حبس خانگی گرفتار شدند و برای در امان ماندن از زندان، مجبور شدند که از افشای اطلاعات خودداری کنند.

این گروه همچنین در جنوب هند حضور داشته، جایی که بهره‌برداری از معادن شن و ماسه تجارتی چندمیلیارد دلاری است. از مواد معدنیِ ساحلی در موارد فراوانی استفاده می‌شود، از لوازم آرایشی گرفته تا علم روباتیک.

هند یکی از خطرناک‌ترین نقاط دنیا برای روزنامه‌نگاران به شمار می‌رود ــ سه نفر از ۱۳ خبرنگار کشته شده در این حوزه‌ی کاری از سال ۲۰۰۹، در این کشور جان خود را از دست دادند. سه تن دیگر در فیلیپین کار می‌کردند. دیگر روزنامه‌نگاران مقتول در پاناما، کلمبیا، روسیه، کامبوج، میانمار، تایلند و اندونزی به خبرنگاری مشغول بودند.

رامش بوشال، مدیر پروژه‌ی سازمان «روزنامه‌نگاری درباره‌ی زمین»، می‌گوید «تهدیدها سبب می‌شود که اطلاعات حیاتی از مردم پنهان بماند. بر اثر این برخوردها خبرنگاران از نوشتن در مورد این مسائل مهم دلسرد می‌شوند، و در نهایت در مورد موضوعاتی می‌نویسند که پوشش دادن آنها ساده‌تر است و به خاطرشانتهدید نمی‌شوند».

تانزانیا در فهرست «شاخص آزادی مطبوعات جهان» که توسط سازمان «خبرنگاران بدون مرز» منتشر می‌شود ۲۵ رتبه تنزل کرده و در بین ۱۷۹ کشور در رتبه ۱۱۸ قرار دارد.

رایان پاول، متخصص توسعه‌ی رسانه‌که در شرق و غرب آفریقا کار می‌کند، به «داستان‌های ممنوعه» می‌گوید: «در تانزانیا بی دلیل به خبرنگاران حمله می‌کنند. پلیس روزنامه‌نگاران را آزار و اذیت می‌کند و مردم هم مداخله نمی‌کنند».

در آمریکای مرکزی و جنوبی، خبرنگاران بومی به شدت در معرض خطر هستند. گوآتمالا در رتبه‌ی ۱۱۶ شاخص آزادی مطبوعات جهان قرار دارد. رئیس جمهور این کشور، جیمی مورالِس، که در سال ۲۰۱۶ انتخاب شده، بلافاصله پس از پیروزی در انتخابات متعهد شد که سازوکاری ملی را برای محافظت از رسانه‌ها به کار بگیرد اما این امر هنوز باید به تأیید وزارت کشور برسد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت نگاه نو، تاریخ انتشار 3 مرداد 98، کد خبر: 43155، www.negaahno.com