شعارسال: عربستان و ایران در یمن دارای رقابت‌هایی با جنبه‌های استراتژیک و ایدئولوژیکی هستند و تحولات و آینده یمن برای این دو کشور مهم است. در نتیجه اشتباهات عربستان در یمن توان اثر گذاری ایران تقویت شده است.
 
بحران یمن از مسائل چالش برانگیز منطقه خاورمیانه است که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جهت دهی به سمت‌وسوی تحولات آن مؤثرند. یمن یکی از کانون‌های رقابت منطقه‌ای ایران و عربستان محسوب می‌شود و این دو بازیگر منطقه‌ای کنش رفتاری متضادی را در یمن از خود به نمایش گذاشته‌اند. ایران به عنوان یک کشور شیعه درصدد است تا با بازنمایی قدرت شیعیان منطقه خاورمیانه، وزن ایدئولوژیکی و استراتژیکی‌اش را در این منطقه افزایش دهد. عربستان هم با ترویج اسلام سلفی- وهابی در منطقه در تلاش است الگوی دیگری از اسلام را عرضه دارد تا بر این اساس بتواند به تحکیم موقعیت خویش در خاورمیانه بپردازد. عربستان، یمن را حیات خلوت خود تلقی کرده و نسبت به هرگونه ناآرامی در این کشور حساس است و آن را خطری برای تمامیت ارضی خود به شمار می‌آورد.
 
اهمیت یمن برای عربستان
 
عربستان را می‌توان مهمترین بازیگر خارجی در یمن دانست. این کشور به خوبی می‌داند که تغییر در هر یک از کشورهای عربی بر آن اثرگذار خواهد بود. هرگونه تغییر در یمن می‌تواند تغییر در عربستان را شتاب بخشد. تنگه باب المندب و دریای سرخ وضعیت ژئوپلیتیک خاصی را برای یمن به ارمغان آورده‌اند. تنگه باب المندب بین دریای سرخ و اقیانوس هند واقع شده و نزدیکترین آبراه میان شرق و غرب است. با توجه به اینکه تنگه هرمز در اختیار ایران قرار دارد حفظ امنیت تنگه باب المندب در راهبرد کلان انرژی و نظامی برای عربستان به عنوان رقیب منطقه‌ای ایران حائز اهمیت است. حضور گروه مردمی انصارالله در باب المندب به منزله کنترل بر شاهراه‌های استراتژیک انتقال نفت در منطقه خواهد بود. عربستان بیشترین مرزهای زمینی را با یمن دارد. ناامنی در مرزها و برهم خوردن ثبات مرزی میان یمن و عربستان نگرانی‌هایی را از منظر ژئوپلیتیکی برای عربستان به دنبال دارد.
 
به نوشته تارنمای اندیشکده مرکز «الدیمقراطی العربی» مصر، برخی مسائل و رویکردهای سیاسی در سیاست عربستان درباره یمن تاثیر گذار است. یمن به علت هم مرز بودن با عربستان عمق راهبردی این کشور را تشکیل می‌دهد. قرابت فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی یمن و عربستان سبب شده است که این کشور برای عربستان از اهمیت راهبردی برخوردار باشد. حاکمان ریاض همواره با این دید به یمن نگاه می‌کنند که امنیت و تحولات یمن به طور مستقیم بر روی عربستان تاثیر گذار است. از این رو، ریاض همواره تلاش کرده است تا بر روی تصمیم‌های سیاسی یمن به گونه‌ای تاثیر گذارد که با منافع خود همسو باشد. ریاض در این زمینه از همه ابزارها استفاده می‌کرد که آخرین ابزار آن حمله نظامی بود.
 
این کشور پیش از این حمله از طریق ارتباط با برخی شخصیت‌های قبیله‌ای و گروه‌های سیاسی و دیگر عوامل موثر در داخل دولت یمن و همچنین مخالفان تاثیرگذار بود. عربستان به یمن به عنوان حیات خلوت خود نگاه می‌کرد. از این رو، طبیعی است که عربستان از تحولات داخلی یمن و بی‌ثباتی این کشور تاثیر پذیرد. یمن تنها همسایه‌ای برای عربستان به شمار نمی‌رود، بلکه مسائلی مانند ساختار جمعیتی یمن و مرز مشترک سبب شده است که عربستان با حساسیت به تحولات این کشور نگاه کند. عربستان همواره به گونه درباره یمن برخورد کرده است تا بتواند با تاثیر گذاری در مراکز سیاسی این کشور دست برتر را داشته باشد. این کشور همواره تلاش کرده است دولتی در این کشور زمام امور را در دست داشته باشد که تابع دستورهای ریاض باشد و تلاش برای بازگشت «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهوری فراری یمن به قدرت هم یکی از بهانه‌های عربستان در حمله به یمن بوده است.
 
اهمیت یمن برای ایران
 
قدرت‌یابی گروه مردمی انصارالله در یمن و شکل‌گیری حکومتی اسلامی و مردمی در این کشور در جهت منافع منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران ارزیابی می‌شود و بهره‌برداری صحیح از این شرایط به تقویت فزاینده جایگاه تهران در منطقه منجر خواهد شد. این موضوعی است که عربستان و همپیمانان منطقه‌ای آن که دارای رژیم‌های استبدادی و ساختاری عقب‌مانده به لحاظ سیاسی و اجتماعی هستند، به شدت از آن واهمه دارند. موقعیت ژئوپلیتیک یمن برای ایران هم دارای اهمیت است. این موقعیت ژئوپلتیک به همراه گسترش نفوذ جنبش انصارالله در یمن و حضور این جنبش در تنگه راهبردی باب‌المندب، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای انتقال انرژی در جهان و رگ حیاتی کشتیرانی در کانال سوئز، می‌تواند نفوذ متحدان منطقه‌ای ایران را تقویت کند. این موضوع چشم‌اندازی هشدار دهنده برای طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است که از نفوذ فزاینده ایران در منطقه نگران هستند.
 
به گزارش تارنمای مرکز الدیمقراطی العربی، ایران اهمیت جایگاه راهبردی یمن را درک می‌کند زیرا یمن دارای موقعیت ژئوپلتیک برجسته‌ای است که زمینه را برای به کنترل در آوردن دریانوردی بین‌المللی از طریق تنگه باب المندب و دریای احمر و دریای عرب فراهم می‌کند. تنگه باب المندب در سیاست بین الملل دارای اهمیت راهبردی است و ایران تلاش می‌کند که جای پایی در دریای سرخ و باب المندب داشته باشد تا بتواند تنگه‌های راهبردی را در اختیار داشته باشد. با توجه به اینکه یمن عمق راهبردی عربستان را تشکیل می‌دهد، ایران به عنوان رقیب منطقه‌ای عربستان با حضور در مناطق جنوبی عربستان از طریق گروه انصارالله می‌تواند قدرت چانه‌زنی خود را با عربستان در دیگر مناطق بالا ببرد. ایران در منطقه خاورمیانه دارای طرح راهبردی است و یمن هم بخشی از این راهبرد است.
 
دست برتر ایران در یمن
 
به نوشته روزنامه «عربی ۲۱» مصر، ایران و عربستان سال‌هاست که در یمن در حال رقابت هستند. اما تفاوت بسیاری در سیاست‌های این دو کشور وجود دارد. ایران در سیاست خود دارای صبر راهبردی است. این کشور درباره یمن راهبرد مشخصی دارد و در بازی سیاسی خود شتاب زده عمل نمی‌کند. این در شرایطی است که عربستان در مشخص کردن اولویت‌های خود در یمن شکست خورده است و ایران توانسته است خلاء‌های موجود را پر کند. سیاست عربستان در یمن با برنامه و طرح خاصی نبوده است و تنها تنش‌های منطقه‌ای در این سیاست نقش داشته است و نیروهای سنتی کنشگر این سیاست بودند که در تصمیم‌گیری‌های خود منافع آنی و زودگذر را در اولویت قرار می‌دهند.
 
عربستان در راهبرد خود دیدگاه مشخصی نداشته است و این موضوع سبب شده است که نیروهای آن متحمل شکست شوند. عربستان از نداشتن افراد با تجربه در مراکز تصمیم‌گیری خود رنج‌های بسیاری برده است. تصمیم‌گیران این کشور به این موضوع پی نبرده‌اند که یمن یکی از نقطه ضعف‌های آنان است و رقبای آنها می‌توانند از این موضوع به عنوان سلاح کارامدی علیه یمن استفاده کنند. ایران به یمن به عنوان یک مرکز حیاتی نگاه می‌کند و رفتار این کشور درباره یمن مبتنی بر جایگاه ژئوپلتیک یمن است. یمن با تاریخ اهل بیت و تشیع در ارتباط است. ایران به یک بازیگر اساسی در یمن تبدیل شده است. ایران اهمیت این کشور را برای خود درک می‌کند و با قدرت‌یابی همپیمانان خود در این کشور می‌تواند جای پایی در عربستان و سواحل دریای سرخ داشته باشد. ایران اکنون تنگه هرمز را در اختیار دارد و با در اختیار داشتن تنگه باب المندب می‌تواند گذرگاه‌های آبی راهبردی در منطقه خاورمیانه را در کنترل داشته باشد. اشتباهات عربستان در یمن به سود ایران تمام شده است.
 
روزنامه «عربی ۲۱» نیز نوشت: اگر رقابت این دو کشور در یمن ادامه یافته و جریان‌های سیاسی یمن به سوی آشتی ملی پیش نروند، منحنی خشونت بالا خواهد رفت. ایران و عربستان اکنون در یمن بیش از هر زمان دیگر نیاز به مشخص کردن منافع مشترک و به کار بستن عقلانیت برای حل بحران یمن دارند.


شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از  خبرگزاری ایرنا   ،تاریخ انتشار:  29  بهمن  1398،کدخبر:    83678607،www.irna.ir