شعار سال: به گفته متخصصان امر در تولید بیش از 80 درصد محصولات تراریخته از علفکشی به نام گلایفوسیت استفاده می‌شود که طبق گزارش مرکز بین‌المللی تحقیقات سرطان، این علفکش در دسته محصولات احتمالاً سرطان‌زا طبقه‌بندی شده، در نتیجه مصرف بلندمدت این محصولات می‌تواند مخاطراتی را به‌همراه داشته باشد. شاید بتوان گفت به‌همین دلیل است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا خود را به لحاظ سلامتی مصون کرده‌اند و با وضع قوانین و ارزیابی‌های سلامت، ورود محصولات تراریخته به سفره مردم را تقریباً به صفر رسانده‌اند.

معاون فنی طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی درخصوص وضعیت تولید دانه‌های روغنی در کشور گفت: پیش‌بینی ما برای تولید دانه‌های روغنی در سال 1398-1399، 580 هزار تن است.

غلامحسین خدرایی  اظهار داشت: سطح زیرکشت دانه‌های روغنی در سال آینده 320 هزار هکتار است که شامل تمام استان‌های کشور می‌شود.

خدرایی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از روغن مصرفی در کشور تولید داخل است، گفت: بر اساس آمار 16 درصد از کل میزان مصرفی روغن در سطح کشور تولید داخل است.

وی افزود: در بحث دانه‌های روغنی هر آنچه در کشور تولید می‌شود، تراریخته نیست.

خدرایی درباره غنی‌سازی روغن‌های خوراکی که با انواع ویتامین‌ها غنی‌سازی می‌شود، نیز گفت: این امر چندان پایه علمی ندارد، چون ویتامین‌ها وقتی با روغن ترکیب شود با کوچک‌ترین دمایی دچار آسیب می‌شود و از بین می‌رود؛ البته در بحث نظارت بر این امر وزارت بهداشت مسئول است.

این مقام مسئول درخصوص میزان مصرف روغن در کشور و نقش آن در بروز بیماری‌های قلبی‌ و عروقی نیز گفت: شنیده‌ها حاکی از آن است مصرف روغن در کشور ما به‌دلیل این‌که بالاتر از میانگین مصرف جهانی است، سالانه تعداد زیادی را درگیر مشکلات قلبی و عروقی می‌کند؛ چراکه درحال‌حاضر میزان مصرف کشور به‌ازای هر نفر 19 کیلوگرم است و باید کاهش یابد.

بیش از 80 درصد محصولات تراریخته حاوی ژن مقاومت و علفکش است

عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران هم درخصوص محصولات تراریخته گفت: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت ایران، محصولات تغییر ژنتیک یافته یا تراریخته به محصولاتی گفته می‌شود که در آن‌ها ماده ژنتیکی یا ماده وراثتی به نحوه‌ای تغییر داده شده که به‌صورت طبیعی رخ نمی‌دهد؛ یعنی مهندسی ژنتیک شده است.

آزاد عمرانی گفت: این نوع تغییرات ژنتیکی در طبیعت به روش مذکور مسبوق به سابقه نیست و محصولات تراریخته در واقع محصولاتی هستند که کم‌تر از سه دهه از ورود آن‌ها به بازارهای جهانی می‌گذرد، به‌همین دلیل یک‌سری احتیاطات و ارزیابی‌های مخاطرات درخصوص خطرات احتمالی این محصولات الزامی است.

عمرانی در پاسخ به این پرسش که این اقدام با چه هدفی صورت می‌گیرد، اظهار داشت: درخصوص محصولات تراریخته آنچه ادعا می‌شود این است که درجهت افزایش عملکرد و تقویت امنیت غذایی است؛ اما این‌چنین نیست، چون بیش از 80 درصد محصولات تراریخته حاوی ژن مقاومت و علفکش است؛ یعنی تولید و مصرف محصولات تراریخته مساوی است با مصرف علفکش‌های خاص و اختصاصی که آن شرکت‌ها تولید می‌کنند.

وی ادامه داد: به‌عبارت دیگر شرکت‌هایی که بذرهای تراریخته تولید می‌کنند، در کنار آن علفکش‌های اختصاصی نیز تولید می‌کنند و هدفشان بیش‌تر فروش علفکش‌هاست. درواقع در پشت‌پرده آنچه ادعا می‌شود مسائل اقتصادی نهفته است.

عمرانی خاطرنشان کرد: مصرف بذرهای تراریخته اگرچه برای کشاورزان منافع کوتاه‌مدت دارد؛ اما در بسیاری از کشورها اثبات شده که در بلندمدت هزینه‌ها و مخاطرات محصولات تراریخته بیش‌تر از مزایا و منفعت‌های آن است.

95 درصد کلزاهای وارداتی به ایران تراریخته است

عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران اظهار داشت: در بازار تجاری دنیا بیش از 99 درصد محصولات تراریخته به ذرت، سویا، کلزا و پنبه محدود می‌شود؛ یعنی سایر محصولاتی که ادعا می‌شود در دنیا وجود دارد و تراریخته است (مثل نیشکر) کم‌تر از یک درصد را تشکیل می‌دهند.

عمرانی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از روغن‌های موجود در بازار تراریخته است، گفت: در دنیا حدود 30 درصد کلزا تراریخته تولید می‌شود و بقیه غیر تراریخته است، اما در ایران طبق آمارهایی که اعلام می‌شود، حدود 95 درصد کلزاهای وارداتی تراریخته است.

وی با بیان این موضوع که آنچه در داخل کشور تولید می‌شود، غیرتراریخته است، افزود: البته برخی سعی کردند محصولات تراریخته را جا بیندازند و در دسترس کشاورزان قرار بدهند؛ اما چندان مورد استقبال کشاورزان قرار نگرفته است.

عمرانی درخصوص مخاطرات محصولات تراریخته نیز گفت: اصولاً این بحث در موضوع آلودگی‌های ژنتیکی و مخاطرات محیط‌زیستی محصولات تراریخته مهم است.

وی خاطرنشان کرد: در تولید بیش از 80 درصد محصولات تراریخته از علفکشی به نام گلایفوسیت استفاده می‌شود. طبق گزارشی که مرکز بین‌المللی تحقیقات سرطان انجام داده، این علفکش در دسته محصولات احتمالاً سرطان‌زا طبقه‌بندی شده است و در نتیجه مصرف بلندمدت این محصولات می‌تواند مخاطراتی داشته باشد.

عمرانی تصریح کرد: آنچه شخصاً بنده را نگران کرده، این است که محصولات تراریخته اغلب به‌صورت مستقیم وارد سفره مردم می‌شود.

وی افزود: در درون آنچه به‌صورت روغن به دست ما می‌رسد، یک فرآیند انجام می‌شود و شاید بتوان در کارخانجات الزاماتی ایجاد و این سموم را حذف کرد؛ اما در مصرف مستقیم محصولات تراریخته سموم و آلودگی‌هایی وجود دارد که نگران‌کننده است.

نزدن برچسب تراریخته روی محصولات تراریخته تخلف است

عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران خاطرنشان کرد: نکته نگران‌کننده بعدی این است که چند سالی است که در فروشگاه‌های کشورهای اتحادیه اروپا و به‌عبارتی در کشورهایی که در حوزه کشاورزی پیشتاز هستند؛ مثل آلمان، سوئیس، فرانسه، اتریش، نروژ و غیره محصولی که حاوی یک جزء تراریخته باشد، دیده نمی‌شود.

عمرانی افزود: به‌عبارت دیگر شخصاً هیچ محصول تراریخته‌ای ازجمله بیسکویتی که شامل لسیتین سویا تراریخته یا روغنی که حاوی کلزای تراریخته باشد در فروشگاه‌های این کشورها ندیده‌ام؛ چراکه مصرف محصولات تراریخته به‌صورت مستقیم را تقریباً به صفر رسانده‌اند.

وی اظهار داشت: با توجه به این‌که این کشورها خودشان تولیدکننده بذرهای تراریخته هستند، اگر مخاطرات سلامتی این محصولات را مستقیماً اعلام کنند، قطعاً تجارت این محصولات به خطر می‌افتد.

عمرانی افزود: بنابراین راهکاری که کشورهای عضو اتحادیه اروپا اتخاذ کرده‌اند، این است که کشور خودشان را به لحاظ سلامتی مصون کرده‌اند و با وضع قوانین و ارزیابی‌های سلامت، ورود محصولات تراریخته به سفره مردم را تقریباً به صفر رسانده‌اند؛ اما این بذرها را صادر می‌کنند.

وی درخصوص تشخیص یا عدم تشخیص محصولات تراریخته از طریق برچسب نیز گفت: قانون برنامه ششم توسعه کشور تکلیف را مشخص کرده است؛ یعنی روی محصول تراریخته نه تنها باید برچسب تراریخته بخورد، بلکه باید مخاطرات آن توسط آزمایشگاه‌ها معتبر ارزیابی و پس از آن برای مصرف‌کننده اطلاع‌رسانی شود؛ درست مانند سیگار که روی آن درخصوص مخاطرات آن اطلاعاتی درج شده است.

عمرانی گفت: اگر هر سازمان، ارگان یا وزارتخانه‌ای از تحقق این امر و درج اطلاعات مربوط به مخاطرات جلوگیری کند، خلاف قانون است.

وی در پایان گفت: با توجه به این‌که براساس آمار 95 درصد دانه‌های روغنی وارداتی مثل کلزا، سویا و ذرت تراریخته است، شخصاً از این نوع روغن‌ها استفاده نمی‌کنم و درعوض علی‌رغم هزینه بالا با کم کردن میزان مصرف، از روغن زیتون یا کنجد استفاده می‌کنم.

شعار سال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 13اسفند1398 ، کدخبر: 81938: sabzineh.org