شعار سال:در حالی که مسلمانان با فراگرفتن علم و فناوری کاغذسازی؛ آموخته‌های خود را به کتاب تبدیل و اولین کتابخانه‌های دانشگاهی را راه‌اندازی کردند و در حوزه‌های مختلف علمی جزو سرآمدان علمی دنیا قرار گرفتند، در قرن حاضر برخی با کتاب سوزی! سعی دارند تا این تمدن را به چالش بکشند و به گفته مسوولان علمی و تحقیقاتی کشور این چُنین اقداماتی نشان از عمق جهل و کینه نسبت به علوم جدید دارد.

 در سال ۱۳۰ هجری سپاهیان اسلام در مقابله با سپاه چین برای جلوگیری از نفوذ امپراتوری چین قرار گرفتند که این نبرد با پیروزی مسلمانان به پایان رسید.

پس از پایان جنگ، مسلمانان، سربازان تسلیم‌شده چینی را به اسارت گرفتند و مقرر شد این سربازان در مقابل آزادی‌شان فن کاغذسازی را به مسلمانان بیاموزند و به ‌این ‌ترتیب مسلمانان دانش کاغذسازی را ارتقاء دادند و با صحافی برگه‌های کاغذ اولین کتاب‌ها را به شکل امروزی ساختند.

این امر نشان‌دهنده جایگاه علم‌اندوزی در اسلام است، ضمن آنکه در قرآن و کلام پیامبر اسلام (ص) و سایر بزرگان دین توصیه‌های بسیاری به آموختن دانش وجود دارد و می‌توان گفت سفارش به دانش‌آموزی یکی از مهمترین آموزه‌های دین اسلام است.

این توصیه‌ها موجب شد که مسلمانان در علوم مختلف پیشرفت‌های بسیاری داشته باشند و تلاش‌های آنها در این حوزه منجر به ساخت دانشگاه، رصدخانه و ترجمه آثار و کتب علمی از زبان‌های دیگر همچون یونانی، سریانی و پهلوی شد که از جمله مهمترین دلایل پیشرفت علمی مسلمانان در این دوران به شمار می‌رود.

دانشگاه بغداد مرکز شکل‌گیری نهضت ترجمه در تمدن‌های اسلامی به شمار می‌رود و با تلاش دانشمندان مسلمان در زمینه‌هایی چون ترجمه آثار از زبان‌های دیگر و نوشتن کتاب‌های جدید، کتابخانه بسیار بزرگی در این دانشگاه به نام "بیت‌الحکمه" ایجاد شد.

کسب دانش کاغذسازی از اسیران چینی نقطه عطف این تحولات بود و باعث برتری مسلمان در ترویج علم و آموزش آن شد؛ چراکه برای نخستین بار در جهان این کتابخانه‌ها به علاقه‌مندان، کتاب به امانت می‌دادند.

گسترش علم و بهبود شیوه‌های آموزش و کتابخانه‌ها باعث شکل‌گیری دانشگاه‌های بزرگ در سراسر تمدن اسلامی شد. برای مثال دانشگاه "قرویین مراکش" در میانه‌های قرن دو هجری (قرن ۹ میلادی) به دانشجویانش مدرک تحصیلی در رشته پزشکی اعطا می‌کرد یا دانشگاه "الازهر مصر" که یک قرن بعد ساخته شد، هنوز یکی از معتبرترین دانشگاه‌های جهان اسلام است.

علاوه بر اینها افرادی بودند که در تمدن اسلامی سرآمدان علمی دنیا شدند و کتاب آنها جهانی شد. نمونه آنها "ابوبکر محمد بن زکریای رازی" است که از وی با عنوان "بزرگترین پزشک ایرانی" یاد می‌شود. دانشمندی که در زمینه‌های شیمی، فیزیک و فلسفه پژوهش‌های ارزنده‌ای دارد و تعداد کتاب‌ها و رساله‌های او بیش از ۲۰۰ مورد می‌شود، ضمن آنکه دانش‌نامه‌ پزشکی "الحاوی" وی شناخته شده‌ترین اثر رازی است، کشف الکل و اسید سولفوریک را به او نسبت می‌دهند و ترجمه‌ کتاب "المنصوری" او نخستین کتاب پزشکی است که در اروپا چاپ شد.

نمونه دیگر حکیم عمر خیام نیشابوری است که در اوج شکوفایی تمدن اسلامی دست به محاسبه مدار گردش کره زمین به دور خورشید زد و موفق به حل معادلات درجه سه و ابداع نظریه‌ای درباره نسبت‌های هم‌ ارز شد.

"محمد بن جابر بتانی"، ریاضیدان و منجم برجسته مسلمان بود که تأثیر زیادی بر منجمین و ریاضی‌دانان پس از خود از جمله "کوپرنیک" گذاشت و "کپلر" و "گالیله" توجه زیادی به رصدهای او داشتند.

"ابن هیثم" نیز یکی از مهمترین دانشمندان در ابداع روش‌های علمی به‌ خصوص در شیوه‌های آزمایش و تحقیق است. شیوه‌های او برای تحقیق و روش برخوردش با مسائل باعث شده تا بسیاری از مورخان تاریخ علم، او را نخستین دانشمند واقعی جهان بنامند. ابن هیثم همچنین عنوان "پدر اپتیک مدرن، فیزیک تجربی و روش علمی" را دارد.

جهالت؛ کوری که علم را به سخره گرفته

این پیشرفت‌ها در حالی روز به روز گسترده شد که در بهمن ماه سال گذشته شیخی در تبریز به نام "عباس تبریزیان"، معتقد است قانون ابن‌سینا در طب از کتب "ضاله" و انحرافی است و باید به جای آن طب و طبابت اسلامی را جایگزین کرد! و در ادامه کتاب "اصول طب هاریسون" به عنوان یکی از کتب مرجع علوم پزشکی را به آتش کشید.

خبر تکان دهنده‌ای که دست به دست شد و با انتشار ویدئویی، این روحانی در مراسمی با حضور شماری از دوستدارانش، کتاب اصول طب هاریسون را به آتش کشید و خبر از پایان طب شیمیایی داد.

این کتاب هر چند که جزو کتاب‌های مقدس به شمار نمی‌رود، ولی از دید دانشمندان و عالمان عمل آتش زدن کتاب نشان از عمق جهل و کینه نسبت به علوم جدید دارد.

حجت‌الاسلام رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در همان مقطع طی یادداشتی آتش زدن کتاب علمی رشته پزشکی و انتشار فیلم آن را خطایی بزرگ دانست که موجب خدشه‌دار شدن ساحت علم، عقل و منطق می‌شود.

در این یادداشت آمده است:

"به یاری خداوند متعال و برکت انقلاب اسلامی فضای علمی کشور به سطحی از تکثر ذیل عقلانیت انقلابی رسیده است که اگر کسی ادعای علمی داشته باشد، بتواند از طرق مختلف آن را محک زده و نیازی به کارهای رادیکال نداشته باشد.

اقدام سخیف آتش زدن کتاب علمی مهم رشته پزشکی و انتشار آن خطایی بزرگ است که ساحت علم و عقل و منطق را خدشه‌دار می‌کند، اگر این اقدام توسط فردی که ملبس به ردای روحانیت است، صورت گیرد که خطایی مضاعف است.

بر هر پژوهشگر و مدعی علمی لازم است اگر حرفی متقن و چارچوب‌مند دارد، در مجاری پیش‌بینی شده پیگیری کند والا اقدامات مذبوحانه‌ای از جنس آنچه انجام شده است، حتماً نتیجه‌ای جز انشقاق و دودستگی، وهن روحانیت و آب به آسیاب دشمن ریختن ندارد.

متاسفانه ترک برگزاری جلسات مناظره و جدال احسن، برخی را به شیوه‌هایی ناپسند کشانده که حتما محکوم است.

در این بین جالب است برخی دایه‌های مهربانتر از مادر مانند بی‌بی‌سی فارسی که در مقابل هیچ کتابسوزی حتی کتاب‌های مقدس نظیر قرآن، هیچ واکنشی نداشتند، حالا در برابر سوزاندن کتاب پزشکی، با نیت دامن زدن به شکاف‌های اجتماعی تمام قد وارد ماجرا شده‌اند."

اسلام علاوه بر تاکیداتی که بر علم‌اندوزی دارد، توصیه‌هایی در خصوص حق‌الناس، عدم آزار همدیگر و نظافت دارد.

با شیوع ویروس کرونا در کشور، نهادها و دستگاه‌های مرتبط از مردم خواستند که برای جلوگیری از شیوع بیشتر در منازل خود بمانند و از شرکت در تجمع‌ها و اماکن عمومی پرهیز کنند.

این دستورالعمل و شرکت نکردن در تجمع‌ها، شرکت در نمازهای جمعه و زیارت بقاع متبرکه را هم شامل می‌شود؛ ولی عده‌ای با راه‌اندازی چالشی در فضای مجازی، تصاویری را از زیارت نامتعارف ضریح این بقاع متبرکه منتشر کرده و مخالفت خود را با توصیه‌های بهداشتی نهادهای مسئول اعلام کردند.

متعاقب آن ویدئویی از فردی منتشر شد که اقدام به لیسیدن ضریح حرم حضرت فاطمه معصومه (س) کرده است! اقدامی که به گفته مسؤولان به دور از تفکرات شیعی و اسلامی است و این کار یک نوع بدعت داعشی و حرکتی توهین‌آمیز است.

محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم هم در مورد حکم بوسیدن ضریح در اماکن مذهبی می‌گوید: بوسه زدن بر ضریح در اماکن مذهبی، واجب یا مستحب نیست، حتی عمل زیارت هم مستحب به حساب می‌آید و تا زمانی باید انجام شود که برای جان انسان، ضرری به همراه نداشته باشد؛ به این معنا که هر وقت عمل مستحبی برای جان انسان با احتمال خطر همراه شود، دیگر نه تنها مستحب نیست، بلکه حرام هم محسوب می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: کسانی که در زمان حاضر در حرم، این اداها (بوسیدن و لیسیدن ضریح) را در می‌آورند، درواقع لجبازی دینی انجام می‌دهند. در قرون وسطی هم چنین رفتارهایی از مردم سرمی‌زد، اما اکنون مردم عاقل شده‌اند و نسبت به آن دوران، اطلاعاتشان افزایش یافته است، با توجه به حجم آگاهی در عصر ما مردمی که این کارها را به نمایش می‌گذارند، درصددند تا دو مسئله را نشان دهند؛ یا جاهل‌اند یا درصدد خراب کردن اسلام هستند.

اعطای جایزه به نام پیامبر مکرم اسلام

در میان این هیاهو، جایزه مصطفی(ص)، به عنوان نشان عالی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران، توسط اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و بر اساس آن هر دو سال یک بار به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا می‌شود. این جایزه به نام "محمد" (ص) بنیان‌گذار اسلام و به دلیل تأکید بسیار او بر علم‌آموزی، به نام یکی از القاب او، مصطفی(ص)، به معنای "برگزیده" نام‌گذاری شده است.

مبلغ پرداختی به برنده این جایزه ۵۰۰ هزار دلار آمریکا است که از راه‌هایی چون وقف دارایی‌های مؤسسات بزرگ اقتصادی و دانش‌بنیان، صاحبان سرمایه یا عموم علاقه‌مندان به رشد علمی جوامع اسلامی تأمین می‌شود. این جایزه در رشته "علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات"، "علم و فناوری زیستی و پزشکی"، "علم و فناوری نانو" و "تمام زمینه‌های علم و فناوری" برگزار می‌شود.

جایزه مصطفی(ص) با شناسایی، معرفی و تقدیر شایسته از برترین‌های علم و فناوری جهان اسلام، علم‌آموزی و پژوهش را در جوامع اسلامی ترویج و تشویق می‌کند. نامزدی برای دریافت جایزه مصطفی(ص) بر مبنای یک اثر یا دستاورد برجسته نظری یا کاربردی صورت می‌گیرد و مجموع فعالیت‌های علمی یا اثر کلی یک فرد بر حوزه‌های علمی و فناوری، در گام بعدی مورد توجه داوران قرار دارد. داوطلبان، آثار علمی خود را از طریق یکی از نهادهای نامزدکننده به دبیرخانه جایزه ارائه می‌کنند.

ثبت‌نام یا نامزدی، از سوی خود فرد امکان‌پذیر نیست و آثار علمی توسط نهادهای نامزدکننده یا دانشمندان و شخصیت‌های علمی جهانی به دبیرخانه جایزه معرفی می‌شوند. در حال حاضر ۲۰۴ پژوهشگاه، دانشگاه، پارک فناوری یا دیگر مراکز علمی فناوری از ۵۴ کشور عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در فهرست نهادهای نامزدکننده قرار دارند.

اسامی برگزیدگان جایزه مصطفی (ص) جهان اسلام در سال‌های ۲۰۱۵، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ به این شرح است:

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا،تاریخ انتشار:2فروردین1399،کد خبر: 98122720901،www.isna.ir