شعار سال: توسعه موشک‌های ضد کشتی مافوق صوت از جمله مسائلی است که برای کشور‌های صاحب فناوری‌های خاص نظامی یا کشور‌هایی که دارای رقبا و دشمنانی با نیروی دریایی پیشرفته و مجهز به سیستم‌های پیشرفته پدافندی هستند، یک اولویت ویژه در سال‌های اخیر بوده، اما طراحی و دستیابی به دانش آن، موضوعی نیست که هر کشوری بتواند داعیه رسیدنش را داشته باشد. سرعت و برد بالا، قابلیت پرواز نزدیک به سطح آب خصوصا در فاز نهایی حمله، طراحی پنهانکار و داشتن سر جنگی قدرتمند با داشتن قابلیت برنامه ریزی برای انفجار در شرایط مختلف از جمله مشخصات یک موشک کروز ضد کشتی مناسب است.
اما در روز‌های اخیر امیر دریادار خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش در یک گفتگوی تلویزیونی در خصوص آینده موشک‌های ضد کشتی این نیرو، این گونه گفته است: در آینده نزدیک تولید موشک‌های سوپر سونیک را در دستور کار خواهیم داشت که در آن‌ها موتور‌های جدید توربوفن بکارگیری خواهند شد تا با سرعت چند برابر صوت حرکت کنند.
پیش از ورود به بحث موشک‌های ضد کشتی بهتر است کمی در خصوص یکی از نکات کلیدی مورد اشاره توسط فرمانده نداجا یعنی موتور توربوفن صحبت کنیم. توربوفن نوعی موتور توربوجت است که در آن بخش بزرگی از هوای مکیده شده بدون رفتن به اتاق احتراق از روزنه انتهائی خارج می‌شود. توربوفن یک کمپرسورفن بسیار بزرگ در جلوی موتور دارد که نسبت زیادی از هوا پس از عبور از فن از فاصله بین فن و پوسته عبور کرده در انتهای موتور با گاز‌های داغ خروجی موتور یکی می‌شوند و نیروی پیشرانه را افزایش می‌دهد. توربوفن‌ها کارایی بهتری نسبت به توربوجت‌های ساده دارند؛ زیرا به حجم زیادی از هوا که از فن عبور می‌کند شتاب داده می‌شود و با توجه به هوای کمی که از هسته موتور عبور می‌کند، نیروی پیشرانهٔ زیادی تولید می‌کند.

نمایه‌ای از عملکرد کلی موتور توربوفن
موتور‌های توربوفن و توربوجت در اعداد ماخ کم، ضربه ویژه بالایی دارند. این موتور‌ها می‌توانند با تولید حرارت کم در مدت‌زمان طولانی با سوختی کم و نزدیک به سطح زمین به پرواز ادامه دهند. همین باعث می‌شود که امکان ردیابی آن‌ها توسط حسگر‌های حرارتی یا رادار‌های زمین بسیار کم باشد. امروزه تقریبا تمامی هواپیمای پیشرفته نظامی و غیر نظامی از موتور‌های توربوفن بهره می‌برند.

سرعت مافوق صوت و پیشران توربوفن؛ تاکتیک نداجا چه خواهد بود؟
موتور‌های توربوفن، خصوصا در اندازه‌های کوچک که برای موشک‌های کروز به کار می‌روند برای پرواز‌های طولانی و سرعت‌های مادون صوت به کار می‌روند. اگر بخواهیم به بعضی از موشک‌های کروز معروف در جهان که از موتور‌های توربوفن بهره می‌برند، اشاره کنیم می‌توانیم به موتور مدل Williams F۱۰۷ برای موشک‌های سری تاماهاوک، موتور‌های سری ۳۶MT برای موشک‌های سری KH-۵۹M و یا مدل TRI-۶۰ مورد استفاده در موشک‌های استورشادو یا RBS-۱۵ اشاره کرد که نمونه‌های مشهور بهره گیری از این پیشران هستند.

موتور مدل Williams F۱۰۷


موتور مدل TRI-۶۰

تمام این موتور‌ها برای موشک‌هایی با سرعت مادون صوت توسعه پیدا کرده اند و زمانی که یک موشک کروز ضد کشتی بخواهد -بر اساس صحبت فرمانده نداجا- با سرعت چند برابر سرعت صوت به حرکت بپردازد مشخصا نیاز به کمکی در مرحله آخر دارد. برای درک این مسئله می‌توان به یک مدل موشک روسی و تجربه آن‌ها در این بخش نگاهی داشت. موشک کروز سری ۳M-۵۴ ساخت روسیه از خانواده کلاب در مراحل اولیه و میانی پرواز خود با سرعت زیر صوت پرواز کرده و در مرحله نهایی با کمک یک موتور راکتی به سرعتی نزدیک به ۲.۹ الی ۳ ماخ می‌رسد. چینی‌ها نیز به نوعی با کپی کردن این موشک سری YJ-۱۸ را وارد خدمت کردند. این موشک نیز در گونه ضد کشتی و در مراحل اولیه و ثانویه پرواز از سرعت زیر صوت و در مرحله نهایی نیز به صورت سوپرسونیک پرواز می‌کند.

موشک کروز ۳M-۵۴E ساخت روسیه


موشک کروز YJ-۱۸ ساخت چین

بر این اساس می‌توان گمانه زنی کرد، کلیت طرح نداجا نیز به همین صورت خواهد بود که موشک تا قبل از وارد شدن به مرحله نهایی پرواز با سرعت زیر صوت و در نهایت با کمک یک پیشران راکتی به سرعت مافوق صوت دست پیدا می‌کند. این روش باعث می‌شود شناور مدافع در فاز ناگهانی به نوعی غافلگیر شده و احتمال برخورد به آن افزایش پیدا کند. این طور موشک‌ها در فاز اولیه و میانی در پرواز با سرعت کم و در ارتفاع پایین و کم بودن تشعشعات فروسرخ برای پنهانکاری تلاش کرده و در فاز آخر نیز به دنبال سرعت ناگهانی برای برخورد به هدف است. در عین حال با توسعه دادن موتور‌های توربوفن و مصرف کمتر سوخت در آن‌ها این موشک‌ها می‌توانند به برد‌های بیشتر نیز دست پیدا کنند.
طبیعتا در سال‌های اخیر و آینده نیز دشمن اصلی ما در آب‌های جنوبی، ناوشکن ها، رزم ناو‌ها و ناو‌های محافظ آمریکایی خواهند بود که همه آن‌ها به سیستم کنترل تسلیحاتی ایجیس، رادار‌های آرایه فازی سری SPY و مجموعه‌ای از موشک‌های پدافندی مثل سری استاندارد، RIM و توپ‌های چند لول دفاع نهایی مجهز هستند. البته شکستن این سد دفاعی با موشک‌های کروز مادون صوت ممکن بوده، ولی کاری سخت است، اما این تفوق، با داشتن موشک‌های ضد کشتی با سرعت مافوق صوت بسیار ساده‌تر بوده و طرف مقابل را بیش از آغاز هرگونه ماجراجویی به تفکر دوباره مجبور خواهد کرد. فراموش نکنیم که دکترین اصلی دفاعی جمهوری اسلامی ایران عدم شروع درگیری از طریق بازداندگی و ایجاد قدرت محافظ دفاعی است؛ لذا مجهز شدن قوای دریایی کشور به همچنین موشکی از جمله عوامل بسیار سنگین وزن و مهم در توسعه توان بازدارندگی و دور کردن سایه جنگ از سر کشور خواهد بود. در عین حال توسعه موتور‌های توربوفن در کشور یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای توسعه جنگنده‌های نسل ۴ و ۵ در کشور خواهد بود و همچنین می‌توان از آن برای ساخت موتور‌های توربوفن تجاری و توسعه هواپیما‌های مسافربری نیز بهره برد. باید توجه کرد، در شرایط فعلی، برد موشک‌های کروز دریایی کشورمان به صورت رسمی حدود ۳۰۰ کیلومتر اعلام و تست شده است، اما دستیابی به چنین موتور‌هایی می‌تواند علاوه بر آنکه سرعت رسین به اهداف مد نظر را با کاهشی چشمگیر مواجه کند، برد موشک‌های کروز را نیز به راحتی تا حدود ۵۰۰ کیلومتر افزایش دهد که چنین بازوی بلندی، پشتیبان نیروی دریایی کشورمان در هر ماموریت دور و نزدیکی خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۰۸۶۲۳۷، www.mashreghnews.ir