شعار سال: دانش طراحی و ساخت جنگنده‌ها یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین فناوری‌های جهان است. این دانش در زمره علوم‌های تک قرار می‌گیرد که تنها در اختیار چندین کشور قرار دارد و کشورمان ایران نیز در زمره این کشور‌های صاحب دانش طراحی و ساخت هواپیما‌ها به خصوص جنگنده‌ها قرار دارد.

جرقه ساخت جنگنده در ایران
وقوع جنگ تحمیلی و آغاز دفاع مقدس متخصصان و دانشمندان دفاعی ایران را به این فکر انداخت که به علت تحریم‌های سنگین از سوی آمریکا و ناتوانی در خرید قطعات از بازار‌های بین المللی افراد نخبه و دانشمندان ایرانی را به این فکر انداخت که بر روی پای خود بایستند. پس برای نخستین قدم متخصصان کشورمان شروع کردند به نوسازی و اورهال قطعات در دوران دفاع مقدس.
با مطالعه درباره نوسازی و اورهال هواپیما‌ها و جنگنده‌ها مشاهده می‌کنیم که این کار نیاز به دانش خاصی دارد که در ابتدای انقلاب تنها در اختیار متخصصان آمریکایی بود که با رفتن آن‌ها از ایران تا مدتی بیشتر هواپیما‌های ایران پس از اتمام ساعت‌های مجاز پروازی خود زمین‌گیر بودند تا این که نهضت قطعه سازی با تاسیس مرکز جهادخودکفایی برای نخستین بار در نیروی هوایی ارتش تشکیل شد.
این کار به دلیل استراتژیک و اهمیت نقش جنگنده‌ها در مقابله با رژیم بعثی باید با سرعت زیادی انجام می‌شد، در تبیین اهمیت این مرکز باید با ذکر یک مثال آن را توضیح دهیم.

جنگنده اف ۵ تایگر در حدود ۱۱ هزار و ۸۶۰ قطعه دارد که میانگین عمر این قطعات از چند ساعت تا چند صد ساعت تخمین زده می‌شود. در صورت اتمام عمر این قطعات، قطعات ذکر شده باید به سرعت جایگزین شوند که نیاز به یک مرکز مجهز با دانش قوی دارد.

مجتمع اوج نهاجا
امیر سرلشکر شهید منصور ستاری در سال ۶۵ این مرکز را با اهداف بلندمدت و ویژه برای نیروی هوایی ارتش تاسیس کرد. این مرکز در ابتدا فقط محلی بود باید برای ساخت و اورهال قطعات مورد نیاز هواپیما‌ها و جنگنده‌ها، اما بعد‌ها شد مرکز تحقیق و توسعه برای طراحی و ساخت هواپیما‌های جنگی یا جنگنده ها.

این مرکز نقش مهمی در پیشرفت‌های صنعت هوایی دارد به نحوی که تاکنون تجهیزات مهمی همچون سیمولاتور پرواز هواپیما‌هایی مانند میگ ۲۹ به صورت بومی در این مرکز ساخته شده است.

نخستین جنگنده‌های ساخت ایران
صاعقه و آذرخش نخستین جنگنده‌های ساخت ایران هستند که تمام فرآیند‌های طراحی و ساخت آن‌ها به طور کامل در کشورمان و در مجتمع اوج نهاجا انجام می‌شود.

جنگنده صاعقه
صاعقه دومین جنگنده بومی ساخت کشورمان است که نمونه‌های اولیه آن در دانشگاه هوایی شهید ستاری نیروی هوایی ارتش طراحی و ساخته شد. این جنگنده می‌تواند در دو حالت پشتیبانی نزدیک و بمب افکن استفاده شود. از این جنگنده دو نمونه صاعقه ۱ و ۲ ساخته شده است.

این جنگنده برای نخستین بار، در سفر رهبر انقلاب و فرمانده کل قوا به همدان پرواز آزمایشی خود را با موفقیت به انجام رساند که در پی آن، ایشان خطاب به خلبانان نیروی هوایی ارتش فرمودند که این موفقیت، نتیجه تلاش بی وقفه و ایمان پایدار جوانان دانشمند این کشور است.

نخستین نمایش رسمی و عمومی صاعقه سال ۸۵ و در رزمایش ضربت ذوالفقار بود. اما رونمایی رسمی آن ماند برای هفته دفاع مقدس و سال ۸۶.

شکل ظاهری جنگنده صاعقه و برخورداری از سکان عمودی V شکل و تغییر ماهیت آیرودینامیکی آن، صاعقه را از جنگنده پیش از خود یعنی آذرخش متمایز ساخت و رونمایی از آن نیز بازتاب زیادی در رسانه‌های جهان داشت. بیشتر گردان‌های این جنگنده در پایگاه دوم شکاری شهید فکوری تبریز مستقر هستند.

مشخصات فنی
اصلی‌ترین ماموریت صاعقه پشتیبانی نزدیک هوایی از نیرو‌های سطحی مستقر در میدان رزم است. صاعقه توانایی حمل انواع بمب‌های سقوط آزاد و راکت را داراست. این جنگنده برای درگیری‌های هوایی نیز تکامل پیداکرده و با نصب یک موشک سایندوایندر در دو سر بال‌های خود این توانایی را پیدا می‌کند. موشک‌های ماوریک، مارک ۸۰، سی بی یو و سایر بمب‌های بومی را می‌تواند با خود داشته باشد.

در هنگام رونمایی قدرت پیشرانه صاعقه توسط دو دستگاه موتور J ۸۵ تامین می‌شد که سرعتی معادل ۱/۸ برابر سرعت صوت را برای آن رقم می‌زند. اما با وجود اینکه کشورمان موتور ملی اوج را رونمایی کرده به احتمال زیاد نسل‌های جدید صاعقه به این موتور بومی مجهز شوند.

بیشترین وزن محموله این هواپیما بیش از ۴ تُن و وزن خالی این هواپیما ۸ تُن و بیشترین وزن برخاست این هواپیما بین ۱۵ تا ۱۸ تُن است. در ضمن برد آن در حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود.

رادار کنترل آتش این جنگنده از نوع azotron-NIIR N ۰۱۹ بوده که ساخت فازاترون است و با نام Baaz نیز شناخته می‌شود. این رادار می‌تواند در هنگام رهگیری اهداف ان‌ها را از فاصله حدود ۸۰ کیلومتری شناسایی کرده و دو هدف را نیز به طور همزمان با شلیک خود منهدم کند.

محفظه شیشه‌ای خلبان به صورت ضد گلوله طراحی شده که موجب می‌شود تا امنیت خلبان به طور کامل در برابر گلوله‌های دشمن تامین شود.

جنگنده صاعقه ۲
این جنگنده نمونه جدیدتری از جنگنده صاعقه است که روز ۲۰ بهمن‌ماه سال ۹۳ با حضور امیر سرتیپ امیر حاتمی جانشین وقت وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح کشورمان رونمایی شد. یکی از مزیت‌های این جنگنده استفاده از سامانه الکترواویونیک جدیدتر نسبت به نسل اول خود است که این امکان را به صاعقه ۲ می‌دهد تا در هنگام استفاده از تسلیحات خود هماهنگی بیشتری با سایر سامانه‌های این جنگنده داشته باشد.
البته با نگاه دقیق‌تر به تصاویر نسل‌های اول و دوم صاعقه می‌توان دریافت که کابین صاعقه در نسل اول خود به صورت انفرادی طراحی شده بود که این مورد در نسل دوم آن به کابین دو نفره تکامل پیداکرده است که نشان می‌دهد قرار است این جنگنده به صورت تهاجمی به کارگرفته شود.

کارشناسان چه می‌گویند...
پایگاه خبری گلوبال سیکیوریتی مقاله‌ای در بررسی این جنگنده نوشته و آن را پیشرفته‌تر از جنگنده اف ۵ تایگر دانسته است.
پایگاه خبری بی بی سی فارسی ۱۵ شهریورماه سال ۸۵ از رونمایی نسل دوم این جنگنده در رزمایش ضربت ذوالفقار در منطقه شمال غرب کشور خبر داده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۳۹۹، کد خبر: ۷۴۰۶۸۷۰، www.yjc.ir