شعار سال: شاید این جمله را بارها شنیده باشید که معمولا هیچ چیز یا خدماتی را رایگان در اختیار شخص یا گروهی قرار نمیدهند و اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم جمله درستی است، چون زیاد با عقل و منطق هم جور در نمیآید چیزی را که برای آن هزینه، زمان و ... صرف شده است، رایگان در اختیار شخص یا گروهی قرار داد مگر این که در ازای آن، چه در حال و چه در آینده، هزینهای پرداخت شود که این هزینه شکلهای مختلفی دارد. این موضوع درباره شبکههای اجتماعی هم صادق است. شبکههای اجتماعی مانند فیس بوک، واتس اپ، توئیتر، اینستاگرام، لینکدین، تیک تاک و ... که این روزها بسیاری از مردم از آنها استفاده میکنند، هم از این قاعده مستثنا نیستند. برخی فکر میکنند این پیام رسانها تاریکخانهای هستند که از اطلاعات آنها مراقبت میکنند، اما با نگاهی به خبرهای همین چند روز اخیر که در فضای مجازی بازتاب داشته اند، میتوانیم به این مسئله پی ببریم که مدیران شبکههای اجتماعی اطلاعات کاربران شان را در اختیار پلیس و مقامات امنیتی کشورها قرار میدهند و حتی در بسیاری از موارد به فروش اطلاعات کاربران شان به شرکتها و گروههای تبلیغاتی رو میآورند. برای این که بیشتر در این باره اطلاعات کسب کنید با ما همراه شوید.
اعتراف پیام رسانها به همکاری با پلیس
همین چند روز پیش یعنی ۱۷ تیرماه بی بی سی در گزارشی نوشت: «در پی اجرایی شدن قانون امنیتی جدید جمهوری خلق چین در هنگ کنگ، شرکتهای فیسبوک، گوگل، توئیتر، واتساپ و تلگرام گفته اند از ادامه همکاری در زمینه ارائه اطلاعات مربوط به کاربران به پلیس هنگ کنگ خودداری میکنند.» همچنین در این گزارش آمده است: «تا پیش از این، این شرکتها به درخواست پلیس این سرزمین برای ارائه اطلاعات در پیگیری جرایم پاسخ مثبت میدادند، اما با اجرایی شدن این قانون، نگرانی از گسترش محدودیتهای سیاسی سرزمین اصلی در هنگ کنگ و سوء استفاده دولت چین از این اطلاعات علیه منتقدان و مخالفان سیاسی، باعث اتخاذ این تصمیم شده است.» این گزارش نشان میدهد پیام رسانها در صورتی اجازه فعالیت دارند که اطلاعات مورد نیاز کاربران شان را به مسئولان امنیت آن کشورها ارائه دهند و نمونههای بسیار دیگری وجود دارد که پلیس با کمک اطلاعاتی که از پیام رسانها گرفته توانسته مجرمانی را دستگیر کند. در این میان میتوان به کشف هولناک چند روز قبل پلیس هلند از اتاقهای شکنجه با عایق صوتی که دویچه وله از آن پرده برداری کرد، اشاره کرد. رمزگشایی اطلاعات رد و بدل شده این باند در یک پیام رسان، باعث لو رفتن و انهدام این باند شد.
افشای اطلاعات بر اساس قانون
جالب است بدانید بنا بر اظهارات مدیر فیس بوک، واتس اپ و اینستاگرام در گفتگو با بی بی سی، پیام رسانها و شبکههای اجتماعی مطابق قانون و در صورت بازخواست قانونی ممکن است مجبور به فاش کردن دادهها شوند. البته مدیر واتس اپ میگوید: «درخواستها برای در اختیار گرفتن اطلاعات کاربران باید مطابق استانداردهای شناخته شده بینالمللی از جمله حقوق بشر ومقررات قانونی باشد و اطلاعات اضافی درباره کاربران نیاز به حکم دادگاه دارد و برای بررسی محتویات حساب کاربران باید حکم تحقیق محتویات ارائه شود.» بر اساس گزارش شبکه خبری سیبیاس در انگلیس بزرگترین مرکز کنترل اینترنت و شبکههای اجتماعی در اروپا به نام «جیسیاچکیو» در شهر لستر این کشور قرار دارد. این مقر مرکز رصد و نظارت دولت انگلیس و تبادل اطلاعات با دیگر کشورهاست. «جیسیاچکیو» به انگلیسیها امکان میدهد دسترسی افراد و آیپیها به اینترنت را به صورت هوشمند کنترل کنند، در عین حال چندین بنیاد نظارت بر شبکههای اجتماعی از جمله «ای دبلیو اف» نیز در این کشور به ویژه در مورد پورنوگرافی کودکان، نژادپرستی و مسائل تروریستی فعالاند. در اتحادیه اروپا فرانسه یکی از شدیدترین نظارتهای حکومتی بر فضای سایبری را دارد. طبق قانونهای «هادویی» و «لوپسی» مصوب سال ۲۰۰۹، کاربران ناقض قوانین شبکه از دسترسی به آن محروم میشوند.
فروش اطلاعات کاربران
جدای از درست یا غلط بودن این اقدام شبکههای اجتماعی در همکاری با پلیس در کشف جرایم که به نظر میرسد منطقی باشد، این افشای اطلاعات به همین جا ختم نمیشود و در کنار ارائه اطلاعات کاربران به پلیس، پیام رسانها با فروش اطلاعات کاربران به درآمد زایی رو آورده اند. دادههایی مانند اطلاعات شخصی کاربران، روابط میان دوستان، موضوعات مورد علاقه، تعداد و محتوای نوشته ها، زمان حضور افراد در شبکه اجتماعی و ... که با کاوش آنها میتوان دانش سطح بالایی از کاربران شبکههای اجتماعی کسب و الگوهای رفتاری کاربران را استخراج کرد. این دانش دقیقا همان چیزی است که مبنای قراردادهای کسب وکار به کسب وکار (B۲B) شبکههای اجتماعی مشهور قرار میگیرد. بیشتر این قراردادها با محوریت بازاریابی و تبلیغات است. رویکرد کلی در این حالات یافتن فرد یا افرادی است که دارای قابلیت خاصی هستند، رفتار خاصی دارند، علایق خاصی دارند و ....
نمونههای زیادی از فروش اطلاعات کاربران شبکههای اجتماعی را با یک جست و جوی ساده در اینترنت میتوان پیدا کرد، اما شاید یکی از بزرگترین رسواییهایی که در زمینه فروش اطلاعات کاربران تا کنون مشخص شده، فروش اطلاعات شخصی بیش از ۸۷ میلیون کاربر فیس بوک باشد که در اختیار شرکت مشاورۀ کمبریج آنالیتیکا قرار گرفت که برای ستاد انتخاباتی ترامپ کار میکرد و از این دادهها برای دخالت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا استفاده کرد. این اتفاق به حضور مارک زاکربرگ در مجلس سنا و پاسخ گویی به سوالات سناتورها انجامید. البته فروش اطلاعات و علاقه مندی کاربران به شرکتهای تبلیغی و ... هم از راههای درآمدزایی شبکههای اجتماعی برشمرده میشود.
نقض حریم خصوصی
درباره اخلاقی بودن اینگونه استفادهها از دادههای کاربران، بحثهای فراوانی است. در واقع در بسیاری موارد ممکن است حریم خصوصی کاربران نقض شود یا مشکلات و خطرات اساسی برای کاربران یا جامعه به وجود آید. هر چند استفاده از اطلاعات کاربر برای ارائه تبلیغات متناسب با نیازهای کاربر، موضوعی طبیعی و مرسوم است، اما فروش اطلاعات کاربر به شرکتهای تبلیغاتی بدون رضایت یا اطلاع آن ها، اشتباه و خطرناک است. شرکتهای تبلیغاتی با خرید اطلاعات خصوصی کاربران از شبکههای اجتماعی، تبلیغات متناسب با علایق کاربر را برای او ارسال میکنند که در صورت نارضایتی آنها ممکن است احساس امنیت را از بین ببرد حتی زمانی که رضایت و آگاهی کاربران کسب شده باشد، نباید این دادهها به صورت خام برای تحلیل استفاده شود.
چه باید کردتمامی این موارد به این معنا نیست که در فضای مجازی فعالیت نکنیم، اما با دانستن ارزش دادههای ما برای شبکههای اجتماعی و مخاطرات حاصل از این امر، میتوانیم با احتیاط و آگاهی بیشتری در این فضا حضور و فعالیت داشته باشیم. هدف از بیان موارد فوق، یاد آوری ارزش اطلاعات است و این که بدانیم در دنیای حاضر، اطلاعات چقدر ارزشمند است که سازمانها و شرکتها با روشهای مختلف از جمله قرار دادن رایگان خدمات و سرویسها سعی در جمع آوری اطلاعات و ساختن بانکهای اطلاعاتی و نهایتا کسب درآمد از آنها را دارند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه خراسان، تاریخ انتشار: 22 تیر 1399، کد خبر: 701058، www.khorasannews.com