شعار سال: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اخیرا گفتگویی با سایت خبری نزدیک به اصلاح‌طلبان مواضعی اتخاذ کرده است که به نوع خود قابل تأمل است.

وزیر امور خارجه کشورمان در یکی از آخرین اظهارات خود، جریان منتقد دولت و اصولگرایان را به دادن «گرا» به دشمن برای متوجه ساختن آن‌ها به آینده معادلات سیاسی ایران، متهم کرد. محمدجواد ظریف چندی‌پیش در گفت‌وگویی اعلام کرد: «بعضی دوستان به آمریکا «گرا» میدهند که با ما بهتر میتوانید کار کنید؛ ما که سکوت می‌کنیم، ولی دلیل نمیشود که متوجه این گرا‌ها نیستیم. میدانم و خبرش را بهم میدهند که دوستان به آمریکا گفتهاند این‌ها در قدرت نمیمانند و قدرت این‌ها چند روزه است.»

ظریف برای بار چندم از ضرورت پرهیز از نگاه جناحی به سیاست خارجی سخن گفته است. ظریف مدعی شده: «اصولاً سیاست خارجی را جناحی نمیبینم؛ یعنی سیاست خارجی باید بر قاعده فراجناحی طرح ریزی شود. اما متاسفانه این امر در کشور ما از سوی برخی جناح‌ها نادیده گرفته می‌شود. ما باید در پی منافع ملی باشیم؛ حال چه در دولت دوازدهم باشد چه در دولت سیزدهم.».

کارشناسان معتقدند، ظریف می‌خواهد با این صحبت‌ها سیاست خارجی را به سیاست داخلی پیوند دهد. کاری که به دفعات متعدد در دولت روحانی انجام شده است. سابقه طولانی از دولتمردان وجود دارد که آن‌ها از حربه سیاست خارجی برای رسیدن به مسائل داخلی استفاده کرده‌اند.

نکته دیگری که باید در گفته‌های ظریف به آن توجه کرد، این است که ایشان به واسطه کدامین منابع خبری مطلع شده که اصولگرایان با آمریکایی‌ها در تماس هستند؟

فیلمی از ظریف در سال ۲۰۰۴ و در مذاکرات سعدآباد در حالی که در گوشه‌ای در حال مذاکرات محرمانه با محمد البرادعی، مدیرکل وقت آژانس بین المللی انرژی اتمی، بود منتشر شد؛ نگرانی‌های جریانی و حزبی خود را با البرادعی در جریان گذاشت.

او در آن فیلم به البرادعی درباره آثار و تبعات شکست مذاکرات گفت: «بسیاری از کاندیدا‌های انتخابات ریاست جمهوری (انتخابات ریاست جمهوری ۸۴) از شکست مذاکرات ما سود می‌برند. آن‌ها موفقیتی در این گفتگو‌ها نمی‌بینند، از طرفی آن‌ها آدم‌های پرنفوذی هم هستند. اعتبار اروپایی‌ها و مذاکره کنندگان ایرانی هر دو در ایران از دست رفته است. این تنها مشکل اعتماد به آن‌ها نبود؛ این مشکل اعتماد به جبهه ما هم بود. اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه».

بازنشستگی تلخ

وزیر امور خارجه دولت روحانی سال ۱۳۹۳ در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا سخنرانی کرد و در این نشست هاله اسفندیاری، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه اندیشکده «وودرو ویلسون» از ظریف پرسید: «لطفا درباره تاثیر گفتگو‌ها بر مسائل سیاسی داخلی ایران توضیح بفرمایید البته می‌دانم که این حوزه، مدنظر شما نیست.»

ظریف پاسخ داد: «بی تردید، همین طور است، زیرا ما روندی را شروع کردهایم که هدف از آن تغییر فضای سیاست خارجی کشور است. اگر با وجود تلاش‌های ما برای تعامل، این تلاش‌ها بی نتیجه بماند، مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا ۱۶ ماه دیگر که انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می‌شود، به این عملکرد ما (با آرای خود) پاسخ دهند. وقتی قبلا در تعامل و مذاکرات درباره توافق هسته‌ای با جامعه بین المللی در سال‌های۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، توافق‌هایی کردیم و تلاش‌های ما برای عملکرد شفاف، از جانب اتحادیه اروپایی رد شد، مردم جواب ما را با انتخاب رئیس جمهوری متفاوت دادند که مرا هم زود بازنشسته کرد!»

عملکرد ظریف در کارنامه‌اش به حمایت بارز از یک کاندیدا نیز کشیده شد. او در کمپین انتخاباتی حسن روحانی در سال ۹۶ در اصفهان، برخلاف مقررات و به عنوان وزیرخارجه حضور یافت و از نامزدی روحانی حمایت کرد، البته خود وزیر امور خارجه گفته که با هزینه شخصی به این برنامه رفته است.

وعده‌های روحانی

حسن روحانی در انتخابات با ارائه شعار‌ها و وعده‌های پرحرارتی توانست رأی اکثریت را به دست آورد. او با نقد وضع دولت قبل، به مردم وعده داد دولتی بر سر کار آورد که هم مشکلات اقتصادی، چون بیکاری و گرانی را حل کند و هم مطالبات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مردم را محقق سازد.

وی در وعده‌های انتخاباتی خود در حوزه سیاست ادعا‌هایی را بیان میکرد که امروز خودش آن‌ها را زیر پا میگذارد. او میگفت: «در مورد کدخدا، سؤال این بود که از بنده پرسیده بودند آیا مذاکره با آمریکا راحت‌تر است یا مذاکره با اروپا و بنده پاسخ دادم مذاکره با آمریکا راحت‌تر از اروپا است، چرا که اروپایی‌ها کدخدایی دارند و باید از آن اجازه بگیرند بنابراین ما برویم با همان کدخدای آن‌ها صحبت کنیم و بهتر است.»

کارشناسان میگویند، یکی از مسائلی که آقای روحانی در انتخابات مطرح کرد این بود که اگر برجام به سرانجام نمی‌رسید، جنگ می‌شد. اما این سؤال مطرح است که برجام چه نفعی برای ملت ایران داشته است؟ بیشتر کارشناسان اعتقاد دارند که دستاویز قرار دادن سیاست خارجی برای پیشبرد و پیروزی در سیاست داخلی از سوی روحانی و ظریف صورت گرفته است.

سال ۹۸ رئیس‌جمهور به‌جای پاسخگویی دست به حاشیه‌سازی و جنجال‌آفرینی زد و از قانون اساسی، همه‌پرسی، مجلس اول و شورای نگهبان سخن میگفت. روحانی در جلسه هیئت دولت در انتقاد به عدم تصویب FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام با وارد کردن نسبت‌هایی ناروا به مخالفان خود مبنی بر اینکه «بعضی‌ها به FATF حساسیت دارند و بدنشان قرمز می‌شود» گفت: «به مردم می‌گویم چه کسی کشور را تعطیل کرده است»

حسین دهباشی، کارگردان فیلم تبلیغاتی روحانی در انتخابات ۹۲ درباره این جمله روحانی در آن فیلم که می‌گفت: «من سال‌هاست که وقتی بین منزل و اداره تردد می‌کنم و مردم را می‌بینم و چهره‌ها را مطالعه می‌کنم می‌بینم چقدر گرفته و چقدر عبوس است و خنده در چهره‌ها نیست»؛ تأکید کرد که این جمله هم متعلق به روحانی و واقعی نبوده بلکه این جمله را خودش (دهباشی) به او یاد داده است تا بگوید!

در ارزیابی از وضعیت کنونی کشور، لازم به یادآوری است که دولت تدبیر و امید طی هفت سال گذشته- پس از روی کار آمدن در سال ۹۲ تاکنون- زلف تمام مشکلات کشور را به برجام گره زد و از ضرورت حرف زدن با کدخدا و لزوم توافق هسته‌ای با آمریکا و اروپایی‌ها سخن گفت، اما فرجامِ برجام روحانی چیزی نشد جز خروج آمریکا از آن، تحقیر و تهدید و تحریم بیشتر.

شعار انتخاباتی روحانی و دولت

وضعیت به حدی بغرنج بود که دولت تدبیر و امید و مدعیان اصلاحات به بهانه‌جویی روی آوردند؛ ۱. گفتند همه مشکلات بر گردن «دولت قبل» است ۲. یا آنکه «نمی‌گذارند کار کنیم» ۳. در مقطعی مشکلات را بر گردن «شعار مرگ بر آمریکا» انداختند ۴. «دولت سایه» را بهانه کردند ۵. حتی از «بدشانسی دولت» (روز کارآمدن ترامپ، سیل و زلزله و ملخ) سخن گفتند ۶. «کمبود اختیارات» و ۷. «ضعف ساختارها» و ۸. «نظارت استصوابی» هم مطرح شد و وقتی جوابی نگرفتند؛ گفتند: ۹. «روحانی نمی‌تواند حرف‌هایی را بیان کند»

تلاش برای چهار سال دیگر

اقدامات سیاسی دولت و به خصوص ظریف طی چند ماه گذشته، البته رویه دیگری به خود گرفته و عمدتا معطوف به احتمال نامزدی اش در انتخابات ۱۴۰۰ شده است. او بار‌ها در مصاحبه‌های مختلف اعلام کرده که قصد حضور به عنوان نامزد را ندارد، اما حاضر است مسئولیت وزارت‌خارجه دولت بعدی را به عهده بگیرد؛ بنابراین بر اساس رویه اصلی در حاکمیت‌ها باید سیاست خارجی از جناح بندی‌های سیاسی به دور باشد و در بسیاری از کشور‌های جهان هم اینگونه، ولی باید دید چه کسانی سیاست خارجی ایران را جناحی کردند؟

 

شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو،تاریخ انتشار:14آذر1399،کدخبر:894014،snn.ir