شعار سال: میدانهای مشترک نفت و گاز تا چندی قبل دغدغه بزرگ مسئولان و حتی مردم کشورمان بود. به علت تحریمهای چند دههای آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران این ذخایر بزرگ انرژی در نزدیکی مرزهای جنوبی و غربی کشور یا بدون استفاده بودند یا آنکه با ظرفیت بسیار کمتر از حد انتظار بهرهبرداری میشدند. همین امر مسیر را برای کشورهای همسایه جهت استفاده و استخراج هر چه بیشتر فراهم کرده بود. گفتنی است بی توجهی یا کم کاری طرف ایرانی به این امر نه تنها باعث کمبود منافع قطعی ایران در این پروژهها میشد بلکه دسترسی آسانی را برای کشور همسایه به منابع رقم میزد و به مرور زمان با کاسته شدن از فشار منابع میدانهای مشترک، استخراج سختتر و با هزینه بیشتر ممکن میشد.
از ابتدای دولت نخست «حسن روحانی» وزارت نفت تلاش بسیاری را انجام داد از ضرر هنگفت جمهوری اسلامی ایران در دو حوزه گازی و نفتی میدانهای مشترک جلوگیری کند. معمولا فرض بر این است که کشورها از میدانهای گازی و نفتی به صورت مشترک و مساوی بهره برداری میکنند، اما در این موضوع شرایط چندان بر وفق مراد ایران نبوده است. به عنوان نمونه دلایل گوناگون داخلی و بین المللی موجب شد تا قطر در خلال سالهای قبل چندین برابر ایران از گاز پارس جنوبی که بزرگترین میدان گازی کشف شده جهان است، استخراج و صادر کند. در میدانهای نفتی که به صورت ویژه در مرزهای غربی و با کشور عراق مشترک بود هم اگرچه شرایط به اندازه گاز حاد نبود، اما ایران تحرکی نداشت. در ابتدا عراق خود درگیر اشغالگری خارجی و درگیریهای داخلی بود و پروژههای نفتی آن به صورت کامل فعال نبودند، اما در چند سال اخیر به ذخایر نفت در مزهای خود با ایران توجه ویژه پیدا کرده بود.
توجه ویژه دولت به میدانهای مشترک
یکی از دستاوردهای دولت اول و دوم روحانی در حوزه فعالیت وزارت نفت ایجاد تحرک در تکمیل پروژهها در میدانهای مشترک بود. سرانجام در این دولت با آغاز بهره برداری از چند فاز در پارس جنوبی سهم ایران در استخراج، تولید و صادرات گاز حتی از طرف قطری فراتر رفت و موجب خوشحالی مردم کشورمان شد.
روحانی به تازگی در جلسه هیات دولت نیز با تاکید براینکه از افتخارات دولت است که در احقاق حقوق مردم اهمال نکرده است، گفت: اگر ما یک میدان نفتی مشترک داشتیم، رفتیم این حقمان را بازستاندیم، یک میدان گازی مشترک داشتیم، اگر همسایه ما ۲ برابر ما از آن گاز استفاده میکرد، ما در این چند سال تلاش کردیم به اندازه همسایهمان از آن میدان گازی مشترک داریم استفاده میکنیم.
رئیس جمهوری در این زمینه افزود: این حق مردم است و تمام میشود. یک میدان مشترک است. شما برندارید، دیگری برمیدارد. این چیزی در اختیار شما نیست که بگویید حالا من در این چاه را میبندم، ۲۰ سال دیگر استفاده میکنم، تمام میشود و او برمیدارد.
روحانی گفت: در میدان نفتی مشترک هم این کار را کردیم. در میدان نفتی مشترکی برداشتی که ما میکردیم قابل مقایسه با همسایه نبود، الان داریم به اندازه او یا بیش از او از این میدان مشترک نفتی استفاده میکنیم. این یکی از افتخارات دیگر دولت بود که وارد عمل شد.
صیانت از حقوق نفتی با تقویت بخش خصوصی
گفتنی است جمهوری اسلامی ایران دارای چند میدان مشترک نفتی و گازی با کشورهای عراق، عربستان، قطر، امارات و ترکمنستان است. بزرگترین این میدانهای مشترک در دو منطقه غرب کارون و پارس جنوبی واقع شدهاند.
ایران و عراق میادین نفتی مشترک پرشماری دارند. به رغم بسیاری از هماهنگیهای سیاسی، اما تهران و بغداد در زمینه بهره برداری اقتصادی از این میادین همکاری متقابل و سیاست یکنواختی را پیگیری نکرده اند. البته درگذشته بسیاری از میادین نفتی مشترک که از سوی تهران به پیمانکاران خارجی سپرده میشد به بهانه تحریمهای آمریکا به سرانجام نمیرسید. به عنوان نمونه قرار بود تا سال ۱۳۹۳ کمتر از ۲۰۰ حلقه چاه در فاز نخست میدان نفتی آزادگان حفر شود، اما گفته میشود بهانه تحریم موجب شد تا تنها ۷ چاه آن به بهره برداری برسد.
با کاهش بیثباتی در عراق، این کشور به سرعت از شرکتهای بزرگ و چندملیتی برای فعالیت در این میادین دعوت کرد و به همین دلیل برداشت عراق از میادین مشترک به ضرر ایران در جریان بود. به همین دلیل برنامه توسعه و بهره برداری از این منابع نفتی در دستور کار قرار گرفت.
میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی در مجاورت مرز ایران و عراق در۸۰ کیلومتری جنوب غربی اهواز قرار دارد. گفته میشود نفت درجای میدان آزادگان حدود ۶۷ میلیارد بشکه است که طبق برآوردها نزدیک ۶.۵ میلیارد بشکه از این نفت قابل برداشت است که محاسبه آن با قیمت نفت که است بیشتر از ۴۰ دلار در هر بشکه است، بزرگی منافع و اهمیت اقتصادی این میدان نمایان میشود. ایران تا چند سال قبل روزانه تنها ۷۰ هزار بشکه نفت از این میدان استخراج میکرد که بسیار کمتر از میزان بهره برداری کشور عراق بود. به همین دلیل برداشت نفت از میدان مشترک نفتی آزادگان در غرب کارون در چند سال اخیر به شدت مد نظر مسئولان کشورمان قرار گرفت.
هدف گذاری وزارت نفت بر امر مهم محافظت از حقوق ملت ایران در میدانهای مشترک موجب شد تا روند سرمایه گذاری در این منابع مورد تاکید قرار بگیرد و در کمتر از چند سال شاهد افزایش ظرفیتهای تولید در این حوزه باشیم. «بیژن زنگنه» وزیر نفت کشورمان چند هفته قبل در مراسم بهره برداری از نخستین واحد فرآورش نفت کشور در غرب کارون اظهار داشت که بهره برداری از میادین نفتی مشترک کشور به جهت صیانت از حقوق ملت ایران با فرمان رئیس جمهوری در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفت و اکنون برداشت نفت از میدان مشترک آزادگان روزانه به بیش از ۴۰۰ هزار بشکه رسیده است.
جالب اینجاست که زنگنه اعلام کرد این هدف با ابزار کاهش تصدی دولت در انجام پروژهها صورت گرفت. واحد پیش ساخته فرآورش نفت با سرمایه گذاری یک شرکت اروپایی به سرانجام رسید و برای اولین بار بهره برداری از یک واحد فرآوری نفت به سرمایهگذار آن سپرده شد.
سبقت از قطر در پارس جنوبی
دیگر حوزه مورد نظر دولت در میدانهای مشترک بخش گاز است که به طور عمده به پارس جنوبی و اشتراک منافع ایران و قطر در این میدان مربوط میشود. این میدان دارای بزرگترین ذخایر گازی اثبات شده جهان است که حجم آن بیش از ۱۴ هزار میلیارد متر مکعب گاز درجا برآورد میشود. تا سال ۱۳۹۲ تعداد چاههای ایران در این میدان ۱۱۰ و کشور قطر بیشتر از ۴۰۰ حلقه بود. تا سال ۱۳۹۶، اما تمرکز ویژهای بر توسعه ظرفیت بهره برداری از گاز این میدان صورت گرفت تا اینکه کشورمان در این سال توانست با تولید روزانه ۵۷۰ میلیون مترمکعب گاز کشور قطر را با تولید ۵۶۰ میلیون مترمکعب گاز پشت سر بگذارد. گفتنی است که قطر از حدود ۸ سال قبل از آن همین میزان گاز را از میدان پارس جنوبی برداشت میکرد.
رسانهها عنوان داشتند توسعه در پارس جنوبی و کسب این موفقیت با بهره برداری همزمان از فازهای ۱۷ تا ۲۱ این پروژه در سال ۱۳۹۶ اجرایی شد. تکمیل و بهره برداری از دیگر فازهای این پروژه تا سال ۱۳۹۷ موجب شد تولید ایران از این میدان به ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز برسد.
زنگنه چند ماه قبل اعلام کرد که صادرات گاز به مدد افزایش تولید در پارس جنوبی افزایش یافت. میزان تولید این میدان نسبت به سال ۱۳۹۲ بیش از دو برابر شد و اکنون به ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است.
اهتمام برای حفظ منافع و حقوق مردم عزیز کشورمان در کنار تلاش و برنامه ریزی برای جبران عقب ماندگیهای پیشین باعث شد تا شرایط در میدانهای مشترک نفت و گاز تا حدودی به نفع کشورمان تغییر کند. به گفته مسئولان موفقیت در این عرصه موجب شد تا با افزایش ظرفیتهای تولید به ویژه در بخش گاز، زمینه برای دسترسی بیشتر هموطنان به گاز فراهم شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایرنا، تاریخ انتشار: ۳دی ۱۳۹۹، کد خبر: ۸۴۱۵۷۰۵۲، irna.ir