شعار سال: تعلیف دامها از نهالهای تازه رسته در جنگل، ضربات جبرانناپذیری را به جنگلهای بارانی و پهن برگ وارد میکند، لذا یکی از مهمترین برنامههای دولت در راستای حفظ جنگلهای هیرکانی و شمال کشور طرح خروج دام از جنگل و ساماندهی جنگلنشینان بود. این طرح در سال۱۳۶۸ آغاز شد؛ اما بعد از گذشت سهدهه هنوز نواقصی در آن مشاهده میشود. اگرچه قرار بر این بود تا این طرح در جهت حفاظت از جنگلها اجرا شود؛ اما در عوض مسیر برای قاچاق چوب در جنگلهای شمال هموارتر شد، تا جاییکه به گفته کارشناسان آسیبی که به جنگلهای شمال از تیزی ارههای برقی قاچاقچیان چوب وارد شد، بهمراتب بسیار برندهتر و تیزتر از رفت و آمد دامها در جنگل بود. با وجود این، انتظار میرفت در طرح خروج دام از جنگل حفظ معیشت و شأن دامداران در اولویت مسئولان قرار بگیرد؛ اما با گذشت سالها از اجرا شدن این طرح نه تنها شاهد عدمساماندهی دامداریها هستیم، بلکه وضعیت نابهسامان اقتصادی و عدمحمایت از دامداران عرصه را بیش از قبل به این فعالان در حوزه کشاورزی استان گلستان تنگتر کرده است. اگرچه قرار بود طرح خروج دام برای حفاظت از جنگلها اجرا شود؛ اما در عوض مسیر برای قاچاق چوب در جنگلهای شمال هموارتر شد.
ساماندهی دامداران در اولویت اجرای طرح خروج دام از جنگل قرار گیرددر همین رابطه، مدیرکل منابعطبیعی گلستان درخصوص چگونگی اجرا شدن طرح خروج دام از جنگلگفت: از آنجایی که سطح بسیاری از جنگلهای هیرکانی و شمال کشور در معرض نابودی قرار داشت و از سویی دامهایی که در جنگلها بودند، موجب نابودی درختان تازه روییده میشدند؛ از اینرو از سه دهه گذشته نظر کارشناسان بر اجرایی شدن طرح خروج دام از جنگل قرار گرفت.
عبدالرحیم لطفی تصریح کرد: در ابتدا تصمیم بر آن شد تا دامهایی که در جنگل بودند، شناسایی شود و برای جلوگیری از تضییع حق و حقوق این افراد بعد از شناسایی آنها به قیمت آن زمان که رقم مناسبی هم بود، برای جبران خسارت مبالغی پرداخت شد. در واقع همان زمان بهازای هر واحد دامی سبک یک رأس دام و بهازای یک گاو، هفت رأس دام اضافه میشد، از طرفی اگر فردی دامسرا در جنگل داشت، در ازای آن زمین زراعی به آنها تعلق میگرفت تا معیشت آنها از بین نرود و این اتفاق در ازای رضایت دامداران افتاد.
وی درخصوص عدماجرای موفق طرح ساماندهی و خروج دام از جنگل گفت: جنگلهای غرب و مرکزی استان را جنگلهای انبوه تشکیل میدهد که طرح خروج از دام بهخوبی انجام شد و دامدارانی که ذینفع بودند از جنگل خارج شدند.
مدیرکل منابع طبیعی گلستان اضافه کرد: در طرح ساماندهی، دولت باید تسهیلات مناسبی ارائه میداد و اشتغال جدیدی بهوجود میآورد تا به معیشت دامدار لطمه وارد نشود، با وجود این در بسیاری از نقاط ازجمله توسکستان، قرنآباد و رامیان طرح خروج دام درست انجام شد و به معیشت مردم چندان لطمهای وارد نشد.
اهمیت معیشت روستاییان ساکن در جنگللطفی بیان کرد: درحال رایزنی با استانداری و جهاد کشاورزی هستیم تا در روستاهای حاشیه و محدوده جنگل طرح خروج دام منتفی شود؛ در واقع نخست باید ساماندهی این دامداران را انجام داد تا جایگاهی به آنها تعلق بگیرد و تا جاییکه امکان دارد عرصههای قابل واگذاری در اختیارشان قرار دهیم تا بخشی از علوفه و جایگاه دامداری خود را داشته باشند.
وی با بیان اینکه برای حفظ معیشت روستاییان جنگلنشین در ۲۴روستا طرح مدیریت مشارکتی و توسعه پایدار روستایی درحال اجراست، افزود: در این طرح معیشت روستاییان را هدفگذاری کردیم، در واقع با تسهیلگری و کمکهای چند جانبه از سوی دستگاههای اجرایی استان اقداماتی ازجمله توسعه فعالیتهای گردشگری و کاشت گیاهان دارویی انجام میشود تا شاهد ماندگاری روستاییان باشیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان افزود: برای تولید علوفه این دامداران چندسالی میشود که بذر رایگان و یارانهای یونجه در اختیار آنها قرار میدهیم تا در اراضی خود تولید علوفه داشته باشند؛ از طرفی از لحاظ اقتصادی در تولید علوفه بین دو تا چهار برابر ارزشافزوده بیشتری نسبت به گندم و جو وجود دارد.
با خروج دام، صنعت برش چوب وارد جنگلهای گلستان شددبیرخانه کشاورز گلستان نیز درخصوص طرح خروج دام از جنگلها اظهار کرد: در این طرح قرار بود، افرادی که معیشت آنها داخل جنگل توسط دام اتفاق میافتد، از جنگل خارج نشوند؛ بلکه ساماندهی شوند. در واقع قرار به خروج افرادی نبود که ساکن روستا بودند و تنها درآمد آنها از راه پرورش دام بود، بلکه قرار بود در این طرح شاهد پایداری در جنگل باشیم.
علیقلی ایمانی تصریح کرد: متأسفانه دام از جنگل خارج شد و پس از آن صنعت برش چوب را وارد جنگل کردیم؛ درحالیکه قرار بود دولت با ایجاد مجتمعهای دامداری با مالکیت دولت و حق انتفاعی افرادی که قرار است آنجا ساکن شوند، دامداری کند. متأسفانه با پرداخت یک مبلغ جزئی دامداران مجبور شدند به حاشیه شهرها و روستاها برای کارگری مراجعه کنند.
وی با بیان اینکه اجرا شدن طرح خروج دام از جنگل لازم بود، اما از کارآمدی مناسبی برخوردار نبود، افزود: وقتی خانوادههای روستایی و جنگلنشین را از محل سکونتشان خارج میکنیم و ابزار کسب درآمد را از آنها میگیریم و آنها را به اجبار به حاشیه جنگل و شهر میفرستیم، باید به فکر تأمین معیشت آنها هم باشیم.
پایداری و حفظ جنگل در گرو توجه به معیشت جنگلنشیناندبیرخانه کشاورز گلستان بیان کرد: تا زمانیکه معیشت جنگلنشینان تأمین نشود، در این طرح موفق نخواهیم بود؛ چراکه قاچاق چوب اتفاق میافتد. وقتی زندگی دامداران را مختل کردیم آنها مجبور به قاچاق چوب خواهند شد.
به گفته ایمانی، با وجود تعطیلی سهساله طرح بهرهبرداری از جنگل همچنان قاچاق چوب اتفاق میافتد. برای جلوگیری از این اتفاقات باید شرایط زندگی برای افراد ساکن در جنگلها را فراهم کنیم. وی بیان کرد: اگر پایداری جنگل و حفظ آن را میخواهیم، باید این افراد را شناسایی و به زندگی آنها توجه کنیم.
براساس این گزارش، اقتصاد عمده گلستان بر پایه کشاورزی و دامپروری قرار گرفته است و اکثر فعالان این حوزه در روستاها و جنگلها زندگی میکنند؛ از اینرو برای ادامه و پایداری تولید باید مشکلات این قشر رفع شود، در غیر اینصورت نهتنها شاهد مشکلات اقتصادی این قشر خواهیم بود، بلکه تولید و اقتصاد کشور آسیب خواهد دید.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 14 دی 1399، کد خبر: 91071، www.sabzineh.org