شعار سال: جلسه شورای حکام که روز دوشنبه آغاز شد با سخنرانی رافائل گروسی و ادعاهای او که در آن از برخی از فعالیتهای هستهای ایران ابراز نگرانی میکرد، رویکردی ضد کشورمان پیدا کرد. در این جلسه سه کشور اروپایی به همراهی آمریکا پیش نویس قطعنامهای علیه تهران را تهیه کردند و قرار است آن را روز جمعه به رأی بگذارند. کارشناسان میگویند اقدامات اخیر غرب میتواند تیر خلاص را به برجام بزند. این در حالیست که واشنگتن دیروز تلویحا تمایل خود را به بازگشت به توافق هستهای با ایران نشان داده است.
با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هستهای به گفتگو نشسته ایم:
در جلسه شورای حکام پیش نویس قطعنامهای علیه ایران از سوی کشورهای اروپایی تهیه شد. چرا در شرایط کنونی که به نظر میرسید اوضاع نسبت به قبل بهتر پیش میرود، غربیها دست به چنین اقدامی زدند؟این یک کاری است که آمریکاییها انجام میدهند به جای اینکه به سمت یک راه حل منطقی بروند. چون ایران راه حلی را در گفتگو با آژانس ارائه کرد و با آژانس به توافقی رسید که حداقل تا چندماه آینده یک همکاری بین ما و این ارگان ادامه پیدا کند. اما آنها به جای اینکه ایران را به خاطر این توافق تشویق کنند، دوباره میخواهند فشار جدیدی را به ما وارد کنند. این اقدام با نحوه کار کسانی که اهل مذاکره و گفتگو هستند در تعارض است. قاعدتا باید ایران بابت این اقدام خود تشویق میشد و آنها در حال هول دادن تهران به سمت اقدامات تندترند. البته ایران اعلام کرد که اگر قرار است قطعنامهای علیه ایران صادر شده و رای بیاورد ایران هم توافق با گروسی را کنار میگذارد و پروتکل الحاقی را کنار میگذارد؛ بنابراین من فکر میکنم هشدار ایران باعث شد که آنها کمی تجدید نظر کنند. به ویژه آنکه شاهد مخالفت روسها و تا حدودی چینیها هم بودند و تا جمعه وقت خریده اند. حالا باید ببینیم تا آن روز چه تصمیمی میگیرند.
اما به نظر میرسد آنچه ممکن است موجب تجدید نظر در روز جمعه بشود هشدار ایران به برگشتن از توافق با آژانس و عدم اجرای پروتکل الحاقی بود.
این بدان معناست که واکنش فوری ایران دقیق و درست بوده؟همینطور است. وقتی شما جایی توافق میکنید این طور نیست که طرف مقابل رفتار این چنینی داشته باشد. وقتی کسی کار خوبی انجام میدهد، شما هم باید در مقابل کار خوبی انجام بدهید تا آنها ترغیب به مذاکره و گفتگو شوند. اگر در مقابل کار خوبی که ایران انجام میدهد شما به دنبال قطعنامهای تند علیه ما هستید نشان میدهد که میخواهید از قوای قهریه شورای حکام علیه ایران استفاده کنید. البته تا اینجا که جلوی این امر به خاطر هشدار ایران و مخالفت روسیه و چین گرفته شده، اما این به معنای پایان ماجرا نیست و باید دید که به دنبال چه چیزی هستند.
به نظر من آمریکاییها هنوز به دنبال این هستند که از طریق شورای حکام ایران را مرعوب کرده یا مجبور کنند تا مسیر فعلی را کنار بگذارد. آنها به راحتی میتوانند گره را با دست باز کنند و نه با دندان. آنها میتوانند بیایند و تحریمها به ویژه در بخش نفت و پتروشیمی را به حالت تعلیق در بیاورند یا یک اقدام مثبتی از خود بروز دهند تا دریچه گفتگو و مذاکرات برای چگونگی بازگشت دو طرف به تعهدات توافق هستهای فراهم شود. اگر نه با این مسیر بعید است که به جایی برسند.
در هشت سال اخیر این دومین بار است که ممکن است قطعنامهای علیه ایران در شورای حکام وضع شود. در صورتی که این پیش نویس در روز جمعه رای بیاورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ما باید حواسمان باشد که
قطعنامههای شورای حکام نوعی پرونده سازی علیه ایران است و برگ به برگش اهمیت دارد. اینطور نیست که ما بگوییم اینها نمیتوانند کاری کنند و ما باید کار خود را جلو ببریم. ما باید نسبت به صدور قطعنامه هشیار و حساس باشیم و اقداماتی را انجام دهیم که مانع از چنین اتفاقی شود. این سیاست که میگوید انقدر قطعنامه بدهند تا قطعنامه دانشان پاره شود و یا اینکه اینها کاغذ پاره اند، نشان میدهد توجه به ابعاد حقوقی این مساله وجود ندارد. از نظر حقوقی وقتی قطعنامهای علیه کشوری صادر میشود، اتفاق خوبی نیست و به معنای برگی برای اقدامات بعدی به حساب میآید. قطعنامه شورای حکام تنها یک برگ نیست بلکه مقدمهای است بر قطعنامههای بعدی وحتی ارجاع دادن پرونده ایران به شورای امنیت؛ بنابراین ما باید وضعیت را با دقت دنبال کرده و مانع از صدور قطعنامههای اینچنینی شویم. چون اینها از نظر حقوقی و دیپلماسی مهم هستند و مقدمهای برای پرونده سازی علیه ماست و ممکن است بخواهند اتفاقات بین سالهای هشتاد و پنج تا هشتاد و نه را تکرار کنند.
به گزارش رافائل گروسی برگردیم. او اخیرا در تهران بوده و به توافقی با مقامات کشورمان دست یافته است. اما حالا در جلسه شورای حکام بابت فعالیتهای هستهای ایران ابراز نگرانی میکند و کنایههای سیاسی میزند. این گزارش چه ویژگیهایی داشته است؟گزارشهای گروسی بر اساس گزارشهای بازرسان آژانس است. این مجموعهای از مسائل را به صورت سرفصل تکرار میکنند و نکات جدیدی در آنها نیست. البته چیزهای جدیدی در مورد افزایش مقدار غنی سازی اورانیوم و افزایش سانترفیوژها وجود دارد که به این معناست که ایران فعالیت هستهای دارد و صنعت هستهای نابود نشده است. هم ذخایر افزایش پیدا کرده و هم سانترفیوژهای نسل جدید در مدار قرار گرفته.
در بخشهایی از گزارش گروسی میگوید ایران جواب قانع کنندهای به ما نداده است. من مانده ام که پاسخ قانع کننده از نظر آژانس چه باید باشد؟ مثلا ذرات ناچیزی از اورانیوم در محیطی وجود داشته (بنابر ادعاها) و کل این ماجرا مربوط به هفده سال پیش و سایتهایی است که دیگر وجود ندارند. اما اینها هنوز دارند از این موضوع استفاده میکنند. این چیزی است که از طریق گفتگو و مذاکرات قابل حل است. اما این بهانه جویی است که از موضوعات هفده سال پیش که موضوعیت ندارد به عنوان عاملی برای فشار به ایران استفاده شود.
آمریکا روز سه شنبه تلویحا گفته که خواهان بازگشت به برجام است و تمایل برای آغاز گفتگوها در قالب ۵+۱ را اعلام کرده است. چرا در چنین شرایطی که در شورای حکام رفتار غربیها علیه کشورمان است، وزارت خارجه دولت بایدن موضعی این چنینی از خود نشان میدهد؟اینها در پاسخ به انتقادهای شدید در خود امریکاست که میگویند چرا وقتی بایدن گفته بود به توافق هستهای بر میگردد، چرا دست به این کار نزده است. چون برگشت آمریکا به معنای انجام تعهداتش است. نمیشود که بدون انجام آنها بخواهد به توافق با ایران برگردد. چنین چیزی امکان ندارد؛ بنابراین اینکه آمریکا گفته که آماده بازگشت است به معنای اعلام آمادگی برای انجام تعهداتش است. البته این فعلا در حرف است و باید در عمل دید که ارادهای برای بازگشت به توافق وجود دارد یا نه. چون برجام بدو نانجام تعهدات معنی ندارد و این قابل قبول برای هیچکس نیست که دم از بازگشت بزنیم، اما تعهدات را اجرایی نکنیم.
چیزی که اهمیت دارد درک مساله از این واقعیت است که
امریکا تعهداتش را باید انجام بدهد. واشنگتن نمیخواهد اینکار را انجام دهد و میخواهد قولهای جدید از ایران بگیرد و بعد به قولهایش خودش عمل کند. یعنی الان آنها منکر نیستند، اما میخواهند با زرنگی آن امتیازاتی که تیم اوباما نتوانستند بدست بیاورند را به ایران تحمیل کنند و شرط برای انجام تعهدات بگذارند. ایران با هوشمندی این را متوجه شده و میگوید من تعهداتم را انجام داده ام، حالا شما هم انجام دهید تا ایران گامهایی که به عقب برداشته را سر جای خود برگرداند.
نگاه آمریکا این است که برای راضی کردن عربستان و اسراییل و مخالفان با برجام در داخل ایالات متحده باید ایران را وادار کنند تا تعهدات جدیدی را گردن بگیرد. این اشتباهی است که واشنگتن انجام میدهد و ایران نمیخواهد زیر بار آن برود. ایران کاری که میتواند بکند این است که ابزار تحریم را از دست آنها در بیاورد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبر آنلاین، تاریخ انتشار:۱۳ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر:۱۴۹۱۸۹۱، www.khabaronline.ir