شعار سال:کتاب تغییرات اقلیمی و توسعه پایدار، چالش های جدید برای کاهش فقر مجموعه مقالاتی حول محور مقوله تغییرات اقلیمی نوشته متخصصان و محققان توسعه است که توسط پروفسور محمدصالح استاد سیاست توسعه  موسسه مطالعات اجتماعی دانشگاه لیدن لاهه، هلند در سال 2009 گرد آوری شده است. در این یادداشت به طور مختصر بخش هایی از  برخی فصل های این کتاب  آمده ، امید است مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد.

در فصلی از کتاب به سیستم های چند هسته ای به عنوان یکی از راهکارها برای حل مشکلات زیست محیطی در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی پرداخته شده است. این سیستم ها در واقع همان نهادها و موسسات دولتی و غیردولتی هستند که در یک اقدام جمعی، توانایی حل مشکلات و مسائل اقلیمی را دارند.
 در این کتاب خدمات اکوسیستم ها و رابطه آن با فقر و نابرابری مورد بررسی قرار گرفته شده است. ارتباط بین رفاه انسانی و اکولوژی تحت عنوان خدمات اکوسیستم در طول چند دهه گذشته بررسی شده است.

در کتاب به گرم شدن جهانی هوای کره زمین پرداخته شده که پرسش هایی از عدالت محیطی جهانی و مسائل جغرافیای سیاسی و بین المللی را ایجاد کرده که در تنش های ژئوپلیتیکی در مناطقی از جهان و چشم اندازهای نفت، گاز و مسیرهای حمل و نقل جدید دیده می شود. در این راستا توزیع مجدد ثروت و سیستم جهانی بیمه در برابر خطرات ناشی از تغییرات آب و هوایی باید در دستور کار نهادهای حاکمیتی جهانی با در نظر گرفتن انتظارات متخصصان محیط زیست وتوسعه قرار گیرد.

در  فصلی از کتاب جایگاه نسل‌های آینده در قوانین بین‌المللی به عنوان میراث مشترک بشریت بررسی شده و مزایا و معایب مربوط  به این قوانین هم مورد توجه قرار گرفته است. در واقع سه اصل در مورد حقوق نسل‌های آینده را مطرح میکند : سرمایه بین‌نسلی ، احتیاط و توسعه پایدار . سپس به منظور تبیین بیشتر مفهوم پایداری در جامعه بین‌المللی و به منظور توافق بر روی اصول و قواعد حقوقی بین‌المللی مباحثی ارائه می‌گردد و نتیجه این تحلیل ها نیاز به ساختارهای نهادی بهتر را گوشزد می کند.

در کتاب به حقوق کودک در زمینه تغییرات آب و هوا پرداخته شده است. مساله این است که مهم‌ترین ابزارهای قانونی جهانی در ارتباط با تغییر آب و هوا مثل - کنوانسیون چارچوب سازمان ملل درباره تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو به دنبال جبران خسارت و آسیب های ناشی از تغییر آب و هوا نیستند . به عبارتی دیگر ، همه کشورهای طرف کنوانسیون، کنوانسیون حقوق کودک را نقض کرده‌اند و به حقوق و مسائلی همچون حقوق زندگی خانواده ،تحصیل،  استاندارد زندگی ، بازی یا مقررات کودکان پناهنده بی توجهی می شود.

در  فصل دیگری از کتاب پیوند و ارتباط بین دو مقوله توسعه و تغییرات اقلیمی بررسی می شود. در واقع تلاش شده به این دوسوال پاسخ داده شود :  اول اینکه چگونه می‌توان تغییر اقلیم را با توسعه پیوند داد ؟ دوم کمک ها در ارتباط با تغییر آب و هوایی چکونه از کمک های توسعه ای تاثیر می پذیرد ؟ همچنین برخی اطلاعات مربوط به سیر تحول گفتمان تغییر آب و هوا , گفتمان سرمایه‌گذاری و گفتمان کمک‌رسانی نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد .

در این کتاب به ارتباط بین تغییرات اقلیمی و تنازعات قومی پرداخته شده است. نتایج برخی گزارش های معتبر جهانی حاکی از این است که ترکیبی از فشارهای جمعیتی، کمبود منابع و تغییرات آب و هوایی  موجب ایجاد  تناقضات قومی در مناطقی از جهان می شود، به عنوان مثال امنیت در بخش‌هایی از  آفریقا  به علت همین تغییرات اقلیمی طور فزاینده‌ای تهدید می‌شود .

رابطه پیچیده بین فقر روستایی , تولید کشاورزی و تخریب محیط‌زیست در کشورهای در حال توسعه آسیای مرکزی به ویژه در مواردی که پنبه تولید می‌شود ، موضوع فصلی از کتاب است. این فصل تاکید می‌کند که پنبه، به عنوان مهم‌ترین محصول در منطقه رابطه نزدیک بین فقر روستایی و تخریب منابع ( در زمین و آب به طور خاص ) را نشان می دهد . با این حال، به جای دیدن پنبه به عنوان یک معضل(  طبق گفته گروه بین‌المللی بحران 2005 ) این محصول استراتژیک می‌تواند به عنوان محصولی با درآمد بالا برای کشاورزان ( و به طور غیر مستقیم برای کارگران کشاورزی ) تبدیل شود .

در فصلی دیگر از کتاب به بررسی مشکلات و چالش هایی در مورد شهرهای اکولوژیک پرداخته می شود. ترویج کشاورزی شهری ، مدیریت پایدار آب شهری، تغییر در رفتار مصرف کنندگان , جمع‌آوری و تصفیه زباله‌های جامد و مدیریت پسماند جامد و سازگار با محیط‌زیست از مواردی است که درباره شهرهای اکولوژیک مورد توجه است.

عنایت خان محمدیان

پایگاه تحلیلی- خبری شعار سال، برگرفته از کانال تلگرامی اتچ پات