شعار سال : دولت سیزدهم درحالی روی کار می‌آید که میراث دار کامیابی‌ها وناکامی‌های بسیار تاریخی، ازهزاران سال پیش در فلات ایران زمین است، چنان که روزگاری مهتردادگرهخامنشی، در ابتهالی که بر سینه سنگ برای نسل‌های آینده نگاشته است، ایران را از دشمن، دروغ وخشکسالی به خدای یکتا، پناه می‌دهد.

مخاطب این نوشتارکوتاه رئیس جمهور آینده‌ی یکی ازکشور‌های مهم جهان در سه راهی پیوند تاریخی سه قاره وبه عبارتی قلب جهان است همو که نظامی در دوبیت از هفت پیکرشکوه آن را توصیف کرده است: همه عالم تنست و ایران دل/نیست گوینده زین قیاس خجل.

چونکه ایران دل زمین باشد/دل ز تن به بود یقین باشد

ایرانی که دارای چند هزار سال تاریخ نوشتاری است که از نگاه کشاورزی، بسیاری از گیاهان دراین سرزمین برای نخستین بار کشت شده اند، دام‌ها دراین دیار اهلی شده اند ونیاکان ما دراین کشور پدیدآورنده معجزه قنات درجهان هستند. مهم‌ترین مساله پیش روی برای مدیریت بخش کشاورزی یابه خوانش دیگر امنیت غذایی کشور، موضوع منابع پایه آب، خاک وسرمایه در بخش کشاورزی است، منابع آب‌های زیرزمینی ایران شامل چاه ها، چشمه‌ها و قنات است که بخش قابل توجهی ازآن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

یک پژوهش گرایرانی وهمکارانش در فنلاند داده‌های مربوط به سیستم ملی نظارت بر آب‌های زیرزمینی ایران را از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ مطالعه کرده اند. بر اساس این مطالعه در طول دوره مورد بحث (۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵) تعداد چاه‌های استخراج آب‌های زیر زمینی در ایران تقریبا ۲ برابر شده است. با این حال مقدار آب زیرزمینی استخراج شده طی این دوره ۱۸ درصد کاهش یافته است. در سطح کشور سطح آب زیرزمینی سالانه به طور متوسط ​​تقریبا نیم متر کاهش می‌یابد.

در بسیاری از چاه‌ها آب به میزان قابل توجهی شورتر شده است، تا حدی که در صورت آبیاری با آن، فقط گیاهانی می‌توانند رشد کنند که قادر به جذب آب شور هستند.

طی این دوره کیفیت آب‌های زیرزمینی ایران فقط در چند منطقه مرطوب (در شمال فلات ایران) بهبود یافته است.

کمبود آب و خشکسالی، معیشت مردم را در سراسر ایران تهدید می‌کند. دراین سطور قصد طرح مسائل فنی را ندارم، زیرا چندی پیش در یادداشتی باعنوان سازگاری با ریسک خشکسالی قرن جدیدبه تفصیل به آن پرداخته ام؛ غرض پیشنهاد سیاستگزاری درست وتشکیل وبهره گیری از اتاق‌های فکرموثراست واما کوتاه سخن به چند پیشنهاد به شرح ذیل بسنده می‌کنم:

۱٫-براساس خط فکری سازمان ملل متحد، دفاتر تخصصیفائوبانک جهانی وهمچنین دانشگاه‌ها وبنیه تخصصی اجرایی موجود، طرح راهبردی درجهت مهار بیابان زایی، فرسایش خاک، بهبود راندمان آبیاری، تهیه واجرا گردد. (درزمان حضور نگارنده دردانشگاه تهران، شاهد توان تخصصی این دانشگاه وتوانمندی هدایت این موضوعات بودم).

۲٫-مساله وموضوع سرمایه گزاری وسرمایه گریزی جدی گرفته شود، مطالعه روند سرمایه گذاری در دهه اخیرموید ضرورت این مقوله حیاتی است. براساس اطلاعات منتشر شده توسط بانک مرکزی میزان سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی در سال ۹۰ به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۸۷ هزار میلیارد ریال بوده است که در سال ۹۸ این رقم به ۳۵ هزار میلیارد ریال کاهش یافته است که به طور متوسط سالانه رشد ۱۰.۸- درصدی را نشان می‌دهد.

3-٫تامین مالی بخش کشاورزی وبه قول مدیرعامل بانک کشاورزی، ایجاد جریان مطمئن اعتباری، موضوع مهم دیگری است که باتجهیز وتقویت این نهادخوش بنیان مالی با قریب به یک سده تجربه نظام‌مند درتامین اعتبارات مورد نیازمی تواند وضعیت ماندگاری وجذب سرمایه راتاحد زیادی بهبود بخشد، پرداخت بیش ازهفتصدوچهل هزار میلیارد ریال تسهیلات درهمین دوره مالی اخیر نشان دهنده کارآمدی این نهادتخصصی است. کم‌ترین دست کاری در نظام بانکی که اصول وقواعد دقیق خود رادارد ودراین سال های، به ویژه در دهه اخیر موتور توسعه کشور دراین شرایط بوده است می‌تواند شالوده هارا درهم ریزد، بلکه نخستین کاربهبود، تجهیز وتقویت شبکه بانکی کشور واصلاحات تدریجی است. تاختن بی منطق به سیستم بانکی کشور که درد مال باختگی ناشی از دخالت دولت وشبه دولت را بر پیکرافگارخود دارد، جفای مضاعف به جمعیت بزرگ، نجیب، کارآمد ومتخصص ایرانی است که دراین زمانه توانسته است موجبات افتتاح پیاپی طرح‌های تولیدی را رقم زند.

۴-اعتبارات دربخش کشاورزی به منزله اکسیژن است، چنان که هریک درصدافزایش دراعتبارات، ارزش افزوده را برابرباشش صدم درصددراعتبارات جاری وهمچنین نه صدم درصد دراعتبارات سرمایه‌ای افزایش می‌دهد. بانک تخصصی موجود، دردولت سیزدهم می‌تواند مورد توجه مضاعف قرارگیرد وبه عنوان الگوی موفق توسعه در نظام بانکی کشور، محور راهبری شبکه بانکی کشور به شمارآید.

۵٫موضوع جبران نظام‌مند خسارات واستمرار تولید براساس آموزه‌های استاندارد ملل متحدوبانک جهانی، ازطریق سازکار بیمه‌ای با تامین حق بیمه سهم دولت وتقویت بیمه کشاورزی، فرایاد باشد، زیرا سازکار بنیادین موثر دیگری جایگزین آن وجود ندارد. سخن پایانی این که تلاش بسیاری از سوی جامعه بزرگ کشاورزی ایران انجام شده است، اما کشاورزی با ابرچالش‌های پرشماری از جمله موارد یادشده روبروست ومی توان برای بسیاری ازآن هاراه حل یافت وبرنامه ریزی واجراکرد. بی شک مجموعه متخصصان این بخش، گفتنی‌هایی مهم با رئیس جمهورمحترم ووزیرجهادکشاورزی دولت پیش روی دارند. به امید روزگار بهتر

رامین امینی زارع
دانش آموخته دانشگاه تهران

شعار سال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته از اگروفود، تاریخ انتشار: ۱۷ تیر ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۸۴۱۷، agrofoodnews.com