شعار سال:جمهوری اسلامی ایران و نیرو‌های مسلح آن در سال‌های اخیر به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون توانسته‌اند دستاورد‌های مهمی در حوزه تجهیزات و ارتقای توان رزمی به دست بیاورند. خودکفایی و ایجاد قدرت درون زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند. همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیرو‌های مسلح کشورمان به خوبی اهمیت خودکفایی و حفظ اسرار تجهیزات نظامی را متوجه شده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیرو‌های مسلح کشورمان است که در خط مقدم دفاع از کشور قراردارد.
 

پدافند هوایی؛ عرصه‌ای مهم که باید بومی باشد
 
پدافند هوایی از جمله موضوعاتی است که دائما مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده و به دلیل اشتراک این حوزه میان ارگان‌های نظامی (ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج) از حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم.
 

مسئولان دفاعی کشورمان در نخستین روز‌های دفاع مقدس و با حمله رژیم بعث و همچنین ضعف سیستم پدافندی ایران به این فکر افتادند که صرف اتکا به سامانه‌های پدافندی بومی اطمینان بخش نیست و باید برای تامین امنیت آسمان ایران اسلامی به سراغ ساخت سامانه‌های بومی بروند. شاید بتوان یکی دیگر از علت‌های اصلی این موضوع علاوه بر نیاز به سامانه بومی، مواجه شدن با تحریم‌های بی سابقه آمریکا در همه زمینه‌ها از جمله زمینه نظامی دانست. پدافند هوایی که از مهم‌ترین بخش‌های کشورمان در دفاع سراسری بود نیز آماج این تحریم‌ها قرار گرفت و در تامین قطعات اصلی با مشکل روبرو شد. به همین دلیل هم مسئولان دفاعی کشورمان با مهندسی معکوس قطعات و همچنین آغاز طراحی سامانه‌های بومی به سوی ساخت این سامانه‌ها حرکت کردند.

ارتش و سپاه؛ بازوان قدرتمند پدافندی ایران در برابر دشمنان
 
ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در همکاری با یکدیگر به عنوان ید واحده از ایران اسلامی حراست می‌کنند، این همکاری پدافندی را در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) آغاز کرده‌اند و تاکنون نیز با موفقیت ادامه داده‌اند. حاصل این همکاری‌ها امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایحه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند. یکی از این سامانه‌های بومی که کشورمان را در حوزه پدافند هوایی در جهان به شهرت بسیاری رساند، سامانه باور ۳۷۳ است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
 

کدام سامانه پدافندی بومی ایران، کشورمان را سربلند کرد؟
 
نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران سال‌ها به دنبال بومی سازی بخش‌های پدافندی بودند و توانسته بودند تا دهه ۹۰ زیرساخت‌های مناسبی را فراهم کنند تا بتوانند اقدامات موثری را در ادامه کلید بزنند. ایران در آن سال‌ها توانسته بود سامانه‌های کوتاه برد و میان برد را بومی سازی کرده و خط تولید این سامانه‌ها را در وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح به عنوان متولی اصلی بخش دفاعی ایجاد کند. اما کشورمان هنوز سامانه پدافندی بلند برد نداشت و باید برای تکمیل شبکه یکپارچه پدافندی خود به سراغ تهیه این سامانه‌ها می‌رفت، مسئولان دفاعی کشورمان دست به کار شدند و به روسیه رفتند تا این کار را محقق کنند. 
 

مسئولان دفاعی کشورمان که به روسیه رفته بودند سامانه پدافند موشکی برد بلند S ۳۰۰ را انتخاب کرده و ضمن عقد قرارداد مبالغ مربوط به آن را پرداخت کردند. اما به دلایلی این سامانه در زمان مقرر به ایران تحویل نشد. آن‌ها که نمی‌توانستند بیشتر از این برای دستیابی به چنین سامانه‌ای صبر کنند تصمیم گرفتند تا مشابه چنین سامانه‌ای را در داخل کشورمان طراحی کرده و بسازند.   البته ایران به علت عدم تحویل به موقع این سامانه از سوی روسیه توانست غرامت دریافت کند. چند سال بعد نیز این سامانه به کشورمان تحویل شد.

باور ۳۷۳ چگونه ساخته شد؟
 
اگر بخواهیم درباره چگونگی حرکت به سوی ساخت باور ۳۷۳ صحبت کنیم باید گفت که این کار در سال ۱۳۸۷ آغاز شد. دانشمندان و متخصصان دفاعی کشورمان در روز ولادت حضرت رسول اکرم (ص) دست به کار شدند و برای این که باور کنیم که می‌توانیم نام «باور» را برای آن انتخاب کردند، عدد ۳۷۳ را هم که ابجد یکی از القاب پیامبر اعظم است به آن اضافه کردند. این پروژه به قدری برای کشورمان اهمیت داشت که رهبر انقلاب و فرمانده کل قوا درباره آن گفته بودند که ایشان گفته بودند من به این پروژه امید دارم. امیر سرتیپ صادق نژاد، مشاور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح درباره پیگیری رهبر انقلاب درباره ساخت این سامانه گفته بود که حضرت آقا بار‌ها از مسئولین نظامی کشور پیگیر ساخت سامانه باور ۳۷۳ بودند و این پروژه با دستور ایشان ساخته شد.

تصاویری از شلیک موفقیت‌آمیز موشک ارتقا‌یافته باور ۳۷۳

مراسم رونمایی از سامانه جدید بومی پیشرفته پدافند هوایی «باور ۳۷۳» صبح پنجشنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۸ با حضور حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور، امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع و جمعی از فرماندهان نیرو‌های مسلح برگزار شد. البته پیش‌تر نیز در سال ۱۳۹۵ نیز رئیس جمهور کشورمان از این سامانه بازدید کرده بود.

ویژگی‌های باور ۳۷۳ از توان هدف‌گیری ۹ هدف به طور همزمان تا برتری نسبت به S ۳۰۰
 
هنگامی که سامانه باور ۳۷۳ را با دقت بررسی می‌کنیم این سامانه به نحوی طراحی شده است که نسبت به S ۳۰۰ روسی برتری دارد و در واقع نمونه ارتقا یافته آن محسوب می‌شود. در این راستا، بُرد آن تا  ۱/۵ برابر افزایش داشته و نوع موشک‌های آن تغییراتی پیداکرده است.
 
رادار باور ۳۷۳ نیز همچون سایر بخش‌های آن بومی بوده و معراج ۴ نام دارد که از رادارهای کنترل آتش بُرد بلند آرایه فازی است.
 

موشک‌های صیاد ۳ و صیاد ۴ موشک‌های اصلی این سامانه هستند که پس از شلیک از پرتابگر‌های عمودی خود توانایی انهدام اهداف مورد نظر در فاصله ۲۰۰ کیلومتری و ارتفاع ۲۷ کیلومتری را دارا هستند. رادارهای باور ۳۷۳ نیز می‌توانند ۳۰۰ هدف را در فاصله ۳۵۰ کیلومتری شناسایی کنند، در حالیکه رادراهای سامانه S ۳۰۰ روسی فقط قادر به شناسایی ۱۰۰ هدف در برد ۳۰۰ کیلومتری هستند.
 
رهگیری در پدافند هوایی اهمیت بسیاری دارد که این سامانه می‌تواند ۶۰ هدف را در برد ۲۵۰ کیلومتری رهگیری کند. اگر این شاخص را نیز با سامانه S ۳۰۰ روسی مقایسه کنیم باید گفت که این سامانه روسی فقط می‌تواند ۱۲ هدف را در برد کم‌تر از ۲۰۰ کیلومتری رهگیری کند. البته باور ۳۷۳ ویژگی مهم دیگری دارد که در S ۳۰۰ روسی و پاتریوت آمریکایی وجود ندارد و آن هدف گیری ۹ هدف به طور همزمان است. در حالیکه این شاخص در سامانه روسی ۶ هدف و در سامانه آمریکایی نیز فقط یک هدف عنوان شده است.

فیلم آزمایش موفق سامانه باور۳۷۳
 
ویژگی‌هایی همچون سهولت در آماده سازی و نگهداری، عمر انبارداری بالا و ضریب ایمنی اپراتوری، ضریب بالای برخورد، عملیات در شرایط حملات شیمیایی، میکروبی و هسته‌ای، قیمت کمتر نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی و حجم آتش زیاد از دیگر مزیت‌های سامانه باور۳۷۳ است.
 
مهم‌ترین نکته ای که در طراحی و ساخت این سامانه وجود دارد این است که کدهای این سامانه در همه بخش‌ها اختصاصی و محرمانه هستند که دشمن از آن‌ها بی اطلاع است.
 
کدام خودروی ایرانی باور۳۷۳ را حمل می‌کند؟
 
سامانه پدافند موشکی باور۳۷۳ توسط خودروی تاکتیکی ذوالجناح حمل و جابجا می‌شود. این خودرو دارای ۵ محور (۱۰چرخ) فعال است و قابلیت عبور از رودخانه تا عمق ۱/۵ متر با حداکثر ظرفیت بار ۳۰ تن را دارد. البته ذوالجناج می‌تواند محموله‌ای با طول ۱۰/۵ متر را جابجا کند. از دیگر قابلیت‌های ذوالجناح می‌توان به حرکت بر روی حداکثر شیب ۳۵ درصد، حداکثر شیب طولی ۲۰ درصد با وزن خالص ۲۱ تن و سامانه تعلیق مستقل اشاره کرد.
 

این سیستم را می‌توان مکمل راهبردی و استراتژیک سامانه اس۳۰۰ نامید؛ چرا که توان و کارایی این سیستم را به چند برابر افزایش می‌دهد. این سیستم تاکنون چندین بار مورد آزمایش قرارگرفته؛ اما اولین آزمایش موفقیت آمیز این سامانه در شهریور ۹۳ توسط امیر سرتیپ فرزاد اسماعیلی فرمانده وقت قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) صورت گرفت.

فرمانده پدافند هوایی ارتش در خصوص باور ۳۷۳ می‌گوید که این سامانه می‌تواند با جنگنده‌هایی هم که ادعا می‌کنند رادارگریز است درگیر شود. سامانه باور ۳۷۳ در فاصله ۴۰۰ کیلومتری روی هدف قفل اولیه انجام می‌دهد و در ۳۶۰ کیلومتری قفل پایدار می‌کند و کم‌تر از ۵ دقیقه طول می‌کشد تا موشک آن به هدف برخورد کند. ما در آزمایش اخیر موفق شدیم در برد ۳۰۴ کیلومتری پهپاد را هدف قرار دهیم. این سامانه کوچک‌ترین پرنده با سطح مقطع بسیار کم را کشف می‌کند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ انتشار:  31 تیر   1400، کدخبر: 7829047، www.yjc.news / سایر منابع .