پنجشنبه ۱۴ تير ۱۴۰۳ - 2024 July 04 
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان مشاور حکومت ایلخانان، زمینه ایجاد هویت جدید و مستقل ایرانی را پس از پنج قرن براساس مذهب شیعه فراهم کرد.
شعار سال: در ۱۵ جمادی‌الاول ۵۹۸ هجری قمری، نوزادی در شهر طوس متولد شد که کمتر کسی فکر می‌کرد به چنان عظمتی در دوران زندگی خود و بلکه تمامی اعصار برسد.
ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی هواخواه علم و حکمت بود، چنانکه در نوجوانی و جوانی علوم دینی و عملی را نزد پدرش و منطق و حکمت را نزد دایی‌اش، بابا افضل ایوبی کاشانی آموخت، تحصیلات خود را در نیشابور به اتمام رساند و در ریاضی، نجوم، حکمت و فلسفه سرآمد شد.
علامه حلی، از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی درباره استادش چنین می‌نویسد: «خواجه نصیر الدین طوسی افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت. او اشرف کسانی است که ما آن‌ها را درک کرده‌ایم. خدا نورانی کند ضریح او را.»
خواجه نصیر از سرشناس‌ترین و بانفوذترین چهره‌های فکری اسلامی بود، ولی تلاش‌های او در علم ریاضی و نجوم و تأثیرگذاری بر فلاسفه و ریاضی‌دانان سبب شد تا روز پنجم اسفندماه در بزرگداشت این حکیم و دانشمند ایرانی، روز مهندس نامیده شود.
مسعود کثیری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در گفتگو با یک رسانه از اصفهان با اشاره به اینکه دوران زندگی خواجه نصیرالدین طوسی، دوره‌ای خاص و یک پیچ تاریخی در کشور بود، اظهار کرد: در این دوره، بعد از شش قرن که ایران هویت مستقل نداشت، با حضور مغولان، هویت ما مستقل از حکومت بغداد در حال شکل‌گیری بود.
وی ادامه داد: مغولان اولین گام در بازتولید و بازسازی مفهوم هویت ایرانی را با تشکیل حکومت ایلخانان مستقل از حکومت عباسی برداشتند و نقش خواجه نصیرالدین در این زمینه بسیار پررنگ بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه خواجه نصیرالدین در اواخر دوران خوارزمشاهیان به دنیا آمد و دوران کودکی او با اولین حمله مغول به ایران مصادف شد، گفت: زمانی که هلاکوخان به ایران حمله کرد، خواجه نصیرالدین طوسی در اوج بالندگی علمی و جایگاه اجتماعی بود و نزد بزرگان اسماعیلیه زندگی می‌کرد.
وی اضافه کرد: پس از تسخیر قلاع اسماعیلیه توسط هلاکوخان و از بین رفتن حکومت اسماعیلی، خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان مشاور و وزیر هلاکوخان در دربار مغول باقی ماند و بسیاری از اقدامات هلاکو تحت درایت خواجه انجام شد؛ برای مثال، پیش از حمله به بغداد، همه هلاکوخان را از این کار بر حذر می‌داشتند و از قهر و غصب خدا و بلا‌های آسمانی پس از حمله به خلیفه می‌ترساندند، ولی تنها کسی که بر خلاف دیگران مشاوره داد و پادشاه مغول را برای این کار تشویق کرد، خواجه نصیرالدین طوسی بود. هلاکوخان نیز تحت تأثیر همین مشاوره به بغداد حمله کرد و بساط حکومت عباسی را پس از ۵۰۰ سال برچید.
کثیری با اشاره به شکل‌گیری اولین حکومت مستقل در ایران در زمان ایلخانان، یادآور شد: پس از حکومت ایلخانی و با برپایی حکومت صفوی، هویت اصلی ایرانی بر پایه آموزه‌های اسلامی و شیعی شکل گرفت. در آن زمان، بیشتر مردم اهل سنت بودند و علمای اهل تسنن در جایگاه بالای اجتماعی قرار داشتند و خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان یکی از اولین علمای شیعه‌مذهب شناخته می‌شود که تأثیر بسیاری در حکومت به جا گذاشت.
وی ادامه داد: این تأثیر هم در عالم سیاست و هم در عرصه علم مشاهده می‌شود. در فلسفه، خواجه نصیرالدین طوسی دنباله‌روی فلسفه‌ای است که زمانی ابن سینا بنیان گذاشته و بعد فراموش شده بود. همچنین در علومی مثل نجوم و پزشکی، خواجه نصیرالدین به تربیت شاگردانی پرداخت که بعد‌ها در عرصه علم و دانش ایران‌زمین درخشیدند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در یک کلام باید گفت، خواجه نصیرالدین طوسی یکی از مشاوران حکومت ایلخانی بود که زمینه ایجاد هویت جدید و مستقل ایرانی را پس از پنج قرن فراهم کرد، آن هم هویتی که نه همچون گذشته، که بر اساس مذهب شیعه بود.
وی با اشاره به آثار فراوان خواجه نصیرالدین، گفت: این دانشمند به‌عنوان حکیمی شناخته می‌شود که در همه حوزه‌ها متبحر و متخصص بود، همان‌طور که در زمینه نجوم و ستاره‌شناسی، «زیج ایلخانی» را تألیف کرد و در حوزه اخلاق و معارف اسلامی نیز «اخلاق ناصری» را به رشته تحریر درآورد. همچنین در زمینه ریاضیات، پزشکی، فلسفه و دیگر علوم و فنون، صاحب نظر و تألیف بود و همین ویژگی‌ها، او را به یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی بعد از قرن سوم و چهارم تبدیل کرد.
کثیری با اشاره به اینکه تمدن اسلامی شامل دو دوره است، بیان کرد: یک برهه زمانی، قرن سوم و چهارم است که در این دوره، تألیف آثار مبتنی بر ترجمه آثار یونانی بود و بعد از آن برای یک تا دو قرن، چیزی تحت عنوان تمدن اسلامی نداریم و اگر با کمی تساهل و تسامح، برپایی حکومت شیعه‌مذهب صفویه را تمدن‌سازی بدانیم، خواجه نصیرالدین در زمینه‌سازی و ایجاد مقدمات این تمدن، نقش پررنگی داشت.
ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی هواخواه علم و حکمت بود، چنانکه در نوجوانی و جوانی علوم دینی و عملی را نزد پدرش و منطق و حکمت را نزد دایی‌اش، بابا افضل ایوبی کاشانی آموخت، تحصیلات خود را در نیشابور به اتمام رساند و در ریاضی، نجوم، حکمت و فلسفه سرآمد شد.
علامه حلی، از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی درباره استادش چنین می‌نویسد: «خواجه نصیر الدین طوسی افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت. او اشرف کسانی است که ما آن‌ها را درک کرده‌ایم. خدا نورانی کند ضریح او را.»
خواجه نصیر از سرشناس‌ترین و بانفوذترین چهره‌های فکری اسلامی بود، ولی تلاش‌های او در علم ریاضی و نجوم و تأثیرگذاری بر فلاسفه و ریاضی‌دانان سبب شد تا روز پنجم اسفندماه در بزرگداشت این حکیم و دانشمند ایرانی، روز مهندس نامیده شود.
مسعود کثیری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در گفتگو با یک رسانه از اصفهان با اشاره به اینکه دوران زندگی خواجه نصیرالدین طوسی، دوره‌ای خاص و یک پیچ تاریخی در کشور بود، اظهار کرد: در این دوره، بعد از شش قرن که ایران هویت مستقل نداشت، با حضور مغولان، هویت ما مستقل از حکومت بغداد در حال شکل‌گیری بود.
وی ادامه داد: مغولان اولین گام در بازتولید و بازسازی مفهوم هویت ایرانی را با تشکیل حکومت ایلخانان مستقل از حکومت عباسی برداشتند و نقش خواجه نصیرالدین در این زمینه بسیار پررنگ بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه خواجه نصیرالدین در اواخر دوران خوارزمشاهیان به دنیا آمد و دوران کودکی او با اولین حمله مغول به ایران مصادف شد، گفت: زمانی که هلاکوخان به ایران حمله کرد، خواجه نصیرالدین طوسی در اوج بالندگی علمی و جایگاه اجتماعی بود و نزد بزرگان اسماعیلیه زندگی می‌کرد.
وی اضافه کرد: پس از تسخیر قلاع اسماعیلیه توسط هلاکوخان و از بین رفتن حکومت اسماعیلی، خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان مشاور و وزیر هلاکوخان در دربار مغول باقی ماند و بسیاری از اقدامات هلاکو تحت درایت خواجه انجام شد؛ برای مثال، پیش از حمله به بغداد، همه هلاکوخان را از این کار بر حذر می‌داشتند و از قهر و غصب خدا و بلا‌های آسمانی پس از حمله به خلیفه می‌ترساندند، ولی تنها کسی که بر خلاف دیگران مشاوره داد و پادشاه مغول را برای این کار تشویق کرد، خواجه نصیرالدین طوسی بود. هلاکوخان نیز تحت تأثیر همین مشاوره به بغداد حمله کرد و بساط حکومت عباسی را پس از ۵۰۰ سال برچید.
کثیری با اشاره به شکل‌گیری اولین حکومت مستقل در ایران در زمان ایلخانان، یادآور شد: پس از حکومت ایلخانی و با برپایی حکومت صفوی، هویت اصلی ایرانی بر پایه آموزه‌های اسلامی و شیعی شکل گرفت. در آن زمان، بیشتر مردم اهل سنت بودند و علمای اهل تسنن در جایگاه بالای اجتماعی قرار داشتند و خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان یکی از اولین علمای شیعه‌مذهب شناخته می‌شود که تأثیر بسیاری در حکومت به جا گذاشت.
وی ادامه داد: این تأثیر هم در عالم سیاست و هم در عرصه علم مشاهده می‌شود. در فلسفه، خواجه نصیرالدین طوسی دنباله‌روی فلسفه‌ای است که زمانی ابن سینا بنیان گذاشته و بعد فراموش شده بود. همچنین در علومی مثل نجوم و پزشکی، خواجه نصیرالدین به تربیت شاگردانی پرداخت که بعد‌ها در عرصه علم و دانش ایران‌زمین درخشیدند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در یک کلام باید گفت، خواجه نصیرالدین طوسی یکی از مشاوران حکومت ایلخانی بود که زمینه ایجاد هویت جدید و مستقل ایرانی را پس از پنج قرن فراهم کرد، آن هم هویتی که نه همچون گذشته، که بر اساس مذهب شیعه بود.
وی با اشاره به آثار فراوان خواجه نصیرالدین، گفت: این دانشمند به‌عنوان حکیمی شناخته می‌شود که در همه حوزه‌ها متبحر و متخصص بود، همان‌طور که در زمینه نجوم و ستاره‌شناسی، «زیج ایلخانی» را تألیف کرد و در حوزه اخلاق و معارف اسلامی نیز «اخلاق ناصری» را به رشته تحریر درآورد. همچنین در زمینه ریاضیات، پزشکی، فلسفه و دیگر علوم و فنون، صاحب نظر و تألیف بود و همین ویژگی‌ها، او را به یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی بعد از قرن سوم و چهارم تبدیل کرد.
کثیری با اشاره به اینکه تمدن اسلامی شامل دو دوره است، بیان کرد: یک برهه زمانی، قرن سوم و چهارم است که در این دوره، تألیف آثار مبتنی بر ترجمه آثار یونانی بود و بعد از آن برای یک تا دو قرن، چیزی تحت عنوان تمدن اسلامی نداریم و اگر با کمی تساهل و تسامح، برپایی حکومت شیعه‌مذهب صفویه را تمدن‌سازی بدانیم، خواجه نصیرالدین در زمینه‌سازی و ایجاد مقدمات این تمدن، نقش پررنگی داشت.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری بین المللی قرآن، تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۴۰۰، کد خبر: ۴۰۳۸۵۲۱، www.isfahan.iqna.ir
برگزیده ها