شعار سال: پس از انتشار بیانیه زنان سینماگر، اسامی بسیاری از مردان مشهور حوزه سینما و هنر در کمپین #من_هم مطرح شد.

سال ۲۰۱۷ اولین هشتگ‌های اینترنتی Me_Too برای اتهامات آزار و اذیت هاروی واینستین تهیه کننده آمریکایی شروع شد، ولی در ادامه راه خود را پیدا کرده و جهت کاهش تجاوز و آزار جنسی زنان در محیط کار پیش رفت و مورد استقبال زنان بسیاری در جهان قرار گرفت. زنانی که بدلایل متعدد جرئت بازگویی بسیاری از مشکلات خود را نداشتند در کمپین و هشتگ Me_Too عزمشان را جزم کردند تا تبدیل شوند به ذره‌ای از سدی که قرار است روبروی آزار‌ها قرار گیرند. قربانیان در ایران نیز از این کمپین عقب نماندند و از تابستان ۱۳۹۹ جسارت خود را برای کاهش آزار‌های جنسی و جسمی و روانی با هشتگ «من‌_هم» جمع کردند. موج #من‌_هم فضای مجازی دنیا را درنوردید تا بسیاری از مشکلات را برملا کند و حالا مردان هم به این کمپین پیوسته‌اند و جهت کاهش آزار‌ها در جامعه می‌کوشند.

#من_هم حتی صدای سلبریتی‌های ایرانی را هم بلند کرد تا بگویند از مشکلاتی که برخی از زنان در راه رسیدن به نقش‌های مختلف متحمل شده‌اند. بیانه‌ای معروف منتشر شد و خانه سینما به عنوان ضابط، مأمور پیگیری مشکلات زنان و راستی‌آزمایی ادعا‌ها شد. در این میان، اما فضای مجازی پر شد از اسامی آدم‌های معروف و مشهور. برخی از آن‌ها به انتشار اسم‌شان اعتراض کردند و برخی سکوت اختیار کردند.

تحلیل‌ها از روندی که این موج در ایران طی می‌کند مختلف و متفاوت است، برخی انتشار اسامی افراد سرشناس و عادی را دستاویزی برای سوءاستفاده میدانند و معتقدند که این موارد را افزایش داده است و هر کسی می‌تواند برای گرفتن انتقام اسمی را در این کمپین بگنجاند و آبروی او را ببرد. آن‌ها این سوال را طرح می‌کنند که «اگر اسم کسی به ناحق و بدلایلی از جنس دیگر در این کمپین قرار گیرد چقدر احتمال دارد که بتواند آبروی از دست رفته خود را بازیابد؟»

تکنولوژی امروز ابزاری است برای سوءاستفاده

نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری استفاده و سوءاستفاده از کمپین Me_Too را تشریح و تاکید کرد: این کمپین یک رخداد بزرگ در سطح جهان است و خانم‌ها جسارت کردند و ظلم و ستمی که در محیط کار صورت می‌گرفت را برملا کرده و افراد سرشناس و بزرگی را به زیر کشیدند. این کمپین یک واقعه جدیدی در علم حقوق است که فرد به جای طی کردن مسیر دادگاه و دادگستری، مشکل خود را در یک کمپین مطرح می‌کند؛ بنابراین کمپین Me_Too برآمده از علم جدید است.

او با بیان این که کمپین Me_Too هم معایب دارد و هم محاسن، افزود: ابتدا معایب این هشتک را می‌گویم. برابر قانون قبل از اثبات جرم نمی‌شود اتهامی به کسی وارد کرد. مرجع تشخیص جرم نیز دستگاه قضایی است. اول باید دستگاه قضایی ورود پیدا کنند و با احراز اثبات جرم، حکمی صادر می‌شود و پس از قطعی شدن حکم است که می‌توان آن را علنی کرد، چرا که منتشرکننده به اتهام «مفتری» قابل پیگیری و محکومیت است. اما این کمپین اینطور نیست.

این حقوقدان در ادامه گفت: من آن زنانی که در این جامعه آبروی خود را گذاشتند و حتی حاضرند به اتهام مفتری در دادگاه حاضر شوند تا خاطی مزاحم افراد دیگری نشود؛ بنابراین شکل قصه در جهان دگرگون شده است. به صورت سنتی این کمپین مشکل‌ساز است، اما اگر جنبه مثبت آن را نگاه کنیم، ترس دیگران ریخته می‌شود. هدف این کمپین تنبیه اجتماعی افراد خاطی است و جامعه احساس شادی می‌کند، چون سوءاستفاده از جایگاه اجتماعی کاهش می‌یابد.

نعمت احمدی با اشاره به سخت بودن اثبات جرم آزار و اذیت جنسی و جسمی در جهان، تاکید کرد: اگر بخواهیم مُر قانون را در این موضوعات رعایت کنیم، هیچ کدام از این اتهام‌ها قابل اثبات نیستند. اما این جرم به صورت پنهانی است و نمی‌توان شاهدی برای آن پیدا کرد. شرع درباره این موضوعات حساسیت‌های بسیار زیادی دارد؛ بنابراین در کنار سخت‌گیری‌ها باید آسانی‌هایی هم وجود داشته باشد تا افراد مشکلات خود را مطرح کنند. فواید این کمپین بیشتر از مضرات آن است، بنابراین باید از آن حمایت شود.

این وکیل پایه یک دادگستری، درباره اینکه حتماً در این کمپین سوءاستفاده‌هایی هم صورت می‌گیرد، افزود: با تکنولوژی کنونی نمی‌توان جلوی این سوءاستفاده‌ها را گرفت. امروزه فاصله نوشتن تا انتشار آن یک کلیک است و متاسفانه حیثیت افراد خوشنام زیر سؤال می‌رود. هر چند که این افراد می‌توانند شکایت کنند و حکم برائت خود را در فضای مجازی منتشر کنند، اما آبروی رفته برنمی‌گردد. تکنولوژی کنونی، ابزاری را در اختیار افراد قرار داده که قابل سوءاستفاده است.

او با بیان این که ۹۹ درصد اسامی که اعلام می‌شود، درست است، گفت: هیچ چیزی برای زنان مهم‌تر از شرایط و ناموس نیست. نباید از یاد ببریم، زنی که مطلب خود را در کمپین Me_Too بیان می‌کند، تحت فشار روحی بسیاری قرار دارد.

نعمت احمدی با اشاره به تأثیر حوزه فرهنگی و اجتماعی بر افزایش یا کاهش اتهام‌زنی، تاکید کرد: مربیان اجتماعی کشور رادیو، تلویزیون، رسانه و تریبون‌هاست. تریبون‌های رسمی از صبح تا شب دنبال اتهام زدن به افراد هستند و زیرپای همدیگر را می‌کشند. در حقیقت از امکانات برای سست کردن پایه‌های فرهنگی استفاده می‌کنیم. این رویه جامعه را به سوی تهمت‌زنی و خشونت‌پروری سوق می‌دهد.

این حقوق‌دان در ادامه افزود: شاید کمپین Me_Too تلنگری باشد به جامعه، اما در این میان افراد سالم نیز قربانی می‌شوند. مشکلاتی که در بیانیه بازیگران زن عنوان شده است مختص سینما و هنر نیست بلکه در بسیاری از مشاغل دیگری هم وجود دارد. متاسفانه برخی از دختران فکر می‌کنند که برقراری بعضی از ارتباط‌ها ابزار بدی نیست برای رسیدن به موفقیت و از زنانگی خود به عنوان سکوی پرتاب استفاده می‌کنند. این اقدام باعث می‌شود بقیه زنان نیز با مشکل روبرو شوند، چون احتمال دارد این موضوع در آن جامعه شغلی به روند تبدیل شود.

مردان باید اشکال خشونت را بشناسند

نسیم چالاکی، فعال حوزه زنان درباره کمپین Me_Too تاکید کرد: آموزش مردان اولین پیشنهاد سازمان ملل برای مبارزه با خشونت علیه زنان در هر سطحی بود. آموزش مردان در صدر برنامه‌های سازمان ملل و نهاد‌های بین‌المللی قرار گرفته است.

او با بیان اینکه از گذشته و حتی در Me_Too زنان بعد از روایت قصه آزار خود متهم می‌شوند، افزود: جامعه زنان را مقصر می‌داند و زنان خود را سرزنش می‌کنند در حالی که مرد‌ها نمی‌دانند که بعضی از رفتارهایشان خشونت و آزار محسوب می‌شود. من در فضای دانشگاهی، سیاسی و اجتماعی با این موضوع روبرو بودم که مردان از آزار در رفتارشان مطلع نبود؛ بنابراین زنان باید به آن‌ها بگویند کدامیک از رفتا‌های مردان آزار دهنده است.

نسیم چالاکی گفت: هر حرکت جدیدی در کنار جنبه‌های مثبت حتماً زوایای منفی هم دارد و قطعاً Me_Too هم جنبه‌های منفی زیادی دارد. این کمپین فرصت‌هایی برای زنان و تهدید‌های زیادی برای زنان و مردان به وجود می‌آورد. اما رواج Me_Too باعث شده که مردان ترسی داشته باشند.

این فعال حوزه زنان با اشاره مجدد به آموزش مردان، تاکید کرد: مردان باید بدانند که خشونت و آزار سطوح (از خشونت کلامی تا جسمی) مختلفی دارد و یاد بگیرند که اگر این خشونت‌ها را ناخواسته در رفتار خود داشتند چطور عذرخواهی و جبران کنند؛ بنابراین زنان باید تجربه‌های خود را بدون ذکر نام بیان کنند. تعدد روایت‌ها بدون نام می‌تواند سوءاستفاده از Me_Too را جبران کند. این کمپین تجربه جدیدی است و در دنیا چارچوبی برای آن در نظر گرفته نشده است. این آموزش باید از کودکی صورت بگیرد.

او با بیان این که زنان در خارج از کشور می‌توانند به راحتی شکایت کنند و مصادیق خشونت در کشور‌های خارجی مشخص شده است، گفت: در ایران مصادیق خشونت مشخص نشده است. اگر من به عنوان یک زن از کسی به اتهام آزار کلامی شکایت کنم به من می‌خندند. Me_Too تجربه جدید قطعاً با خطا‌هایی مواجه می‌شود و باید راجع به اثرات منفی آن بیشتر صحبت کرد تا رفع شود.

نسیم چالاکی در پاسخ به این سؤال که «چرا برخی از زنان برای رسیدن به موفقیت از زنانگی خود استفاده می‌کنند؟»، تاکید کرد: آزار‌ها متفاوت است و افرادی هستند که زنان سوءاستفاده می‌کند و زنان به اجبار تن به این موضوع می‌دهند. زنان هم باید آموزش ببینند تا بتوانند از خود دفاع کنند. اشکال آزار از گفت‌وگوی زنان استخراج می‌شود و جامعه‌شناسان نمی‌توانند این اشکال را مشخص کنند.

این فعال حقوق زنان با بیان این که تبعیض بین زن و مرد وجود دارد، افزود: تبعیض‌ها به زنان آسیب می‌رساند. مثلاً یک بازیگر زن ۱۰ به صفر از یک بازیگر مرد عقب‌تر هستند. چون یک بازیگر مرد نیازی ندارد که تن به آزار بدهد و یک نقش را قبول می‌کند، اما یک زن با این مشکلات دست به گریبان هستند.

او با تاکید مجدد بر این که بسیاری از مردان نمی‌دانند رفتارشان خشونت‌آمیز است، گفت. اینکه زنان بتوانند در مقابل خشونت‌ها ایستادگی کنند نیاز به حمایت جامعه و مردان دارند. ما اساس ارتباط را بلد نیستیم و تبعیض‌ها به آن دامن می‌زند. اگر این تبعیض نبود برخی زنان تن به آزار بزرگ نمی‌دادند برای آن که به موفقیت برسند. اگر یک لحظه تصور کنیم که زنان از مردان سوءاستفاده می‌کنند بسیاری از مشکلات حل می‌شود. اما رسیدن به نتیجه مطلوب فقط با گفتگو به دست می‌آید.

Me_Too در ایران باید از ۱۴۰۱ شروع شود

اردشیر گراوند، جامعه‌شناس نیز در مورد گسترش کمپین Me_Too در ایران  گفت: به دلیل ویژگی‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران این کمپین Me_Too از این مقطع سال ۱۴۰۱ باید شروع شود.

او با بیان این که در سال‌های اخیر تعداد ورود زنان به بازار کار بسیار زیاد شده است، افزود: وقتی این حجم ورود زنان به بازار کار می‌شود، باید امنیت آن‌ها نیز تأمین شود چرا که به صورت‌های مختلف مورد آزار قرار گیرند. ضمن آن که باید چارچوب امنیت زنان را مشخص کنیم. مثلاً در کشور‌های اروپایی خوردن به یک زن تجاوز محسوب می‌شود.

این جامعه‌شناس تاکید کرد: کسی نمی‌تواند تعریفی برای تجاوز و آزار در گذشته داشته باشد چرا که ممکن است تسویه حساب، غرض‌ورزی‌ها و سوءاستفاده در این تعریف بگنجد. اگر این موضوعات در تعریف آزار بگنجد، کشور بسیاری از سرمایه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری خود را از دست می‌دهد. از سوی دیگر هستند زنانی که این ارتباط‌ها را راه موفقیت خود دانسته و تن به این ارتباطات می‌دهد. این زنان با گذشت زمان و رسیدن به اهداف خودشان به کمپین Me_Too می‌پیوندند.

اردشیر گراوند در پایان گفت: به نظر من افراد، رسانه‌ها و… مقطع ورودی پایه Me_Too را باید امسال بگذارند. هر کسی که از امسال به بعد با مشکلی روبرو می‌شود همه جامعه پشتیبان او شود و فرد خاطی را به شدت تنبیه طرد کند. چون فرهنگ تجاوز در ایران هنوز مشخص نیست در حالی که کشور‌های اروپایی و آمریکایی از ۴۰ سال پیش تجاوز کلامی، جسمی و جنسی مشخص شده است.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از پایگاه خبری و تحلیلی انصاف، تاریخ انتشار:۸ تیر ۱۴۰۱، کد خبر: ۳۴۷۷۸۲، www.ensafnews.com