ال نینو ایران را از خشکسالی نجات می‌دهد؟

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا: همبستگی بین ال‌نینو و بارش‌های ایران وجود دارد که تاثیر آن ٦٠ تا ٧٠درصد است، به این معنا که تا ٧٠درصد احتمال این وجود دارد که بارش‌ها افزایش پیدا کند و ما بارش‌های خوب خواهیم داشت ال‌نینو پدیده‌ای است که در همه جهان تاثیرش را می‌گذارد و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.

شعار سال: کارشناسان بر این باورند که پدیده ال‌نینو تاثیر زیادی بر بخش‌های غربی کشور می‌گذارد و می‌تواند بارش‌های زیادی را به‌دنبال داشته باشد. تحقیقات آماری نشان داده که با رویداد ال‌نینو بارش تجمعی پاییزی در ایران در شرایط مطلوب بوده و بارش‌های تجمعی در حد نرمال و فراتر از نرمال دریافت شده و برعکس در سال‌های وقوع شرایط لانینا در اکثر استان‌های کشور بارش‌های تجمعی پاییزی به کمتر از نرمال گرایش داشته است. کارشناسان بر این باورند که این پدیده امسال می‌تواند بارش‌های تجمعی در پاییز در کشور ما ایجاد کند که باعث می‌شود کمبود بارندگی‌ها در کشور تا حدود زیادی تامین شود.

مردم ال‌نینو را پس از بارش‌ها شناختند

تا پیش از سال ١٣٩٤ مردم در کشور ما زیاد با نام ال‌نینو آشنایی نداشتند، اما در آن سال بارندگی‌های خوبی در کشور رخ داد که بررسی‌ها نشان می‌داد این بارندگی‌ها نتیجه پدیده ال‌نینو است که تاثیرش را بر ایران گذاشته است. «ال‌نینو» پدیده‌ای است که هر چند سال یک‌بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب‌وهوای سراسر کره‌زمین می‌شود و امسال طبق پیش‌بینی‌ها قرار است پاییز و زمستان پربارشی را برای ایران رقم بزند.

دانشمندان علوم جو و اقیانوس مدت‌هاست که به این نتیجه رسیده‌اند دو پدیده ال‌نینو و لانینا می‌تواند شرایط آب‌وهوایی در دنیا را دستخوش تغییر قرار دهد. در این پدیده، دمای آب اقیانوس را تا عمق ۲۰۰ متری در منطقه وسیعی از اقیانوس آرام استوایی به‌طور منظم بین فاز‌های گرم (ال‌نینو) و سرد (لانینا) جابه‌جا می‌کند.

یک شاخص آب‌وهوایی

از رویداد‌های ال‌نینو-لانینا به‌عنوان یک شاخص برای پیش‌بینی فصلی و اقلیمی در هواشناسی و اقلیم‌شناسی استفاده می‌شود و انتظار می‌رود رویداد ال‌نینو در آب‌وهوای فصل پاییز و زمستان ۱۴۰۲ تاثیرات مهمی بر جای بگذارد. براساس آخرین داده‌ها، ناهنجاری ال‌نینو در حال رشد است و وقوع یک رویداد متوسط تا قوی ال‌نینو مورد انتظار است که تاثیرات گسترده آب‌وهوایی در فصول پاییز و زمستان ۱۴۰۲ در مناطق مختلف جهان خواهد داشت. همچنان که تحت‌تاثیر شروع ال‌نینو در تابستان ۱۴۰۲ و البته در کنار سایر عوامل با رویداد‌های مختلفی مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها و وقوع دوره‌های گرم بی‌سابقه در مناطق مختلف جهان و به‌خصوص در جنوب اروپا، جنوب‌شرق آسیا و آمریکای شمالی و جنوبی مواجه بودیم.

کارشناسان حوزه هواشناسی بر این باورند که بارش تجمعی مناطق مختلف کشور در پاییز و نیمه اول زمستان ۱۴۰۲ و به‌خصوص در نیمه غربی به حد نرمال و فراتر از نرمال برسد، به‌طوری‌که خروجی مدل‌های عددی پیش‌بینی فصلی بیانگر احتمال بالای (۵۰ تا ۷۰ درصد) برای وقوع بارش‌های نرمال تا بیش از نرمال در فصل پاییز و زمستان ۱۴۰۲ است.

تاثیر اتفاقات دور پیوندی روی ایران

صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، در گفتگو با «شهروند» درخصوص این پدیده می‌گوید: «ال‌نینو بخشی از پدیده نوسان انسو است که وقتی مثبت باشد، به آن ال‌نینو و اگر منفی باشد، لانینا گفته می‌شود. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که در اقیانوس اختلاف دمای بین شرق و غرب اقیانوس آرام زیاد باشد. این ماجرا می‌تواند اتفاقات زیادی را در جا‌های مختلف رقم بزند که کشور ما نیز از این ماجرا در امان نیست.»

او ادامه می‌دهد: «اتفاقات دور پیوندی (یعنی تاثیر اتفاقاتی که در فاصله دور از کشور ما رخ می‌دهد) تاکنون نیز تاثیرات زیادی روی کشور ما داشته که گاهی به پربارشی و گاهی به کم بارشی منتهی شده است. اما در بروز یک پدیده باید همه جنبه‌های آن مانند عوامل فیزیکی، دینامیکی و... مورد بررسی قرار گیرند. از سوی دیگر، همبستگی بین ال‌نینو و بارش‌های ایران وجود دارد که تاثیر آن ٦٠ تا ٧٠درصد است، به این معنا که تا ٧٠درصد احتمال این وجود دارد که بارش‌ها افزایش پیدا کند و ما بارش‌های خوب خواهیم داشت. بارش خوب نیز به این معناست که میزان بارش‌ها معمول و متوسط و گاهی از نرمال بیشتر است. امسال نیز پیش‌بینی می‌کنیم که تحت‌تاثیر این اتفاق، در پاییز و زمستان در زاگرس و شمال‌غرب کشور بارندگی‌های بیشتر از نرمال داشته باشیم.»

فاز گرم انسو در دنیا حاکم است

پیش از این، فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب ایران، درخصوص بروز پدیده ال‌نینو گفته بود: «با توجه به پیش‌بینی‌های انسو، پدیده ال‌نینو به‌عنوان فاز گرم انسو در جهان حاکم است و اقلیم ایران نیز به‌طور نسبی از این پدیده متاثر است.» به اعتقاد او، بررسی نتایج پیش‌بینی‌های فصلی برای پاییز و زمستان پیش‌رو، نشانگر این است که به جز در جنوب و جنوب‌شرق کشور در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، خراسان‌جنوبی و یزد که دارای شرایط بارشی نرمال و اندکی بالاتر از نرمال خواهند بود، سایر بخش‌های کشور با افزایش بارش و شرایط فوق‌نرمال روبه‌رو خواهند بود. وقوع چنین شرایط فوق‌نرمال در فاز ال‌نینو، خبر از وقوع بارش‌های سنگین و سیل‌آسا دارد و درصورت تحقق پیش‌بینی‌های فصلی، انتظار آن می‌رود که بخش عمده کشور در پاییز و زمستان پیش‌رو با وقایع جدی اقلیمی مواجه بوده و بارش‌های شدید و رودخانه‌های سیلابی را تجربه کنند.

او براساس الگو‌هایی که پیش از این در کشور رخ داده، توضیح می‌دهد: «سیلاب‌های ایجادشده اصولا خارج از تاب‌آوری رودخانه‌هاست، از سوی دیگر، ال‌نینو وقتی رخ می‌دهد، تقریبا خشکسالی به‌صورت مقطعی از بین می‌رود و امید می‌رود که امسال شاهد بارش‌های خوبی در زمستان و ابتدای بهار باشیم.»

ال‌نینو تاثیر چندانی نخواهد داشت

صحبت‌های کارشناسان در حالی از تاثیر ال‌نینو در اقیانوس‌ها خبر می‌دهد که احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، معتقد است که این پدیده تاثیر زیادی روی کشور ما ندارد. وظیفه توضیح می‌دهد: «در برخی مناطق دنیا پدیده‌های ترسالی و در برخی مناطق خشکسالی روی می‌دهد. شمال استرالیا، فیلیپین، اندونزی، چین و… ازجمله مناطقی هستند که تحت‌تاثیر این پدیده قرار می‌گیرند و اثر خشکسالی در آن‌ها ملموس است.»

به گفته او، در بازه زمانی ۳ تا ۷ سال، یک‌بار دما از نرمال بالاتر می‌رود و یک‌بار از نرمال پایین می‌آید، کما اینکه طی سال منتهی به پایان سال گذشته، پدیده لانینا باعث شد بارش‌های پاییزی ایران از نرمال کمتر باشد. به همان نسبت نیز ال‌نینو از غرب تا شرق اقیانوس آرام را دچار تغییر دما و به طبع تغییر گردش جوی، آب‌وهوای مناطق مختلف می‌کند.

به‌گفته او، بررسی تاریخچه اقلیمی ۴۰-۵۰ سال گذشته نشان می‌دهد که هر ۱۰-۱۱ سال یک‌بار شاهد لانینا و به همان نسبت بعد از آن شاهد ال‌نینو بوده‌ایم. با این حال وظیفه معتقد است: «از آنجا که ایران از این منطقه فاصله بسیاری دارد، تاثیرات ال‌نینو به‌شدت مناطقی که نزدیک به آن قرار دارند، نیست.»

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز بر تاثیر ال‌نینو بر افزایش بارش‌ها تاکید می‌کند، اما در عین حال می‌افزاید: «مثلا ال‌نینو در جنوب‌غرب آمریکا باعث افزایش قابل توجه بارش‌ها می‌شود، به‌طوری‌که معمولا در این مناطق پیش‌بینی‌ها ۸۰ تا ۹۰درصد محقق می‌شود.»