شعارسال: عملیات اجرایی راه آهن شلمچه بصره صبح روز ۱۱ شهریورماه ۱۴۰۲ در مراسمی با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور وقت ایران و محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در نقطه صفر مرزی آغاز شد. طلسم پروژه اتصال ریلی ایران و عراق بالاخره در یازدهم شهریور سال گذشته شکسته شد. این خط ریلی ۳۲ کیلومتری باعث می‌شود که از خطوط ریلی ایران به نیمه غربی و کشور‌های حوزه مدیترانه دسترسی پیدا کنیم. علاوه بر مزیت‌های تبادلات تجاری، این پروژه به لحاظ حمل و نقل مسافری نیز حائز اهمیت و در حقیقت طرح اتصال حرمین است که خط مستقیم انتقال زائران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) از عتبات عالیات و نجف اشرف تا آستان قدس رضوی و برعکس را فراهم می‌سازد. سوال اینجاست که علی رغم اهمیت این موضوع، چرا سکوتی حدودا ۵۰ ساله در خصوص اجرای این تصمیم برقرار بود؟

بررسی‌ها نشان میدهد که دولت ابراهیم رئیسی با لغو مصوبه دولت روحانی در پروژه اتصال خط آهن ایران به عراق، نه تنها دو سال این پروژه را عقب انداخت، بلکه بخش خصوصی را از این پروژه اخراج کرد.

پیامد‌های سفر پزشکیان به عراق

بعد از آنکه مسعود پزشکیان اولین سفر خارجی خود را به عراق انجام داد، روزنامه کیهان با استقبال از این سفر خواستار پیگیری اجرای توافقاتع قبلی «در موضوعاتی مانند راه آهن شلمچه – بصره، تسهیل انتقال درآمد‌های صادراتی، اخراج گروه‌های تروریستی ضد ایران از کردستان عراق و… شد»

در میان این پروژه‌ها بررسی روند ساخت راه آهن شلمچه به بصره اهمیت ویژه‌ای دارد. خصوصا آنکه بدانیم دولت ابراهیم رئیسی چگونه با لغو مصوبه دولت حسن روحانی این پروژه را برای دو سال متوقف کرد.

خط آهنی ۵۰ ساله
اولین بار در اردیبهشت سال ۱۳۴۷ توافق نامه‌هایی در مورد اتصال راه آهن ایران و عراق مطرح شد. بار دیگر این گفتگو‌ها میان دولت شاهنشاهی ایران و جمهوری عراق در سال ۱۳۵۶ انجام شد، اما در نهایت کلنگ این خط آهن در ۱۱ شهریور ماه ۱۴۰۲ با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر عراق در نقطه صفر مرزی بین ایران و عراق عملیات اجرایی پروژه ریلی شلمچه – بصره آغاز شد.

مصوبه دولت روحانی
اوایل خرداد ۹۸ هیئت وزیران به‌پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی مصوب کرد شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور به‌نمایندگی از وزارت راه و شهرسازی مجاز است به‌منظور تأمین مالی پروژه راه‌آهن شلمچه ــ بصره به‌طول تقریبی ۳۵ کیلومتر و پل بزرگ در مسیر آن با برآورد تقریبی ۶۰۰ میلیارد تومان تا مرحله بهره‌برداری نسبت به انعقاد قرارداد به‌صورت «BLT» شامل طراحی و احداث پل و مسیر راه‌آهن (شامل زیرسازی و روسازی) و راه‌اندازی تا تحویل آن با شرکت پروژه احداث راه‌آهن و پل شلمچه ــ بصره به‌سهامداری بنیاد مستضعفان با رعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام کند.

تا سال ۹۹ بنیاد مستضعفان هیچ اقدامی در خصوص این پروژه انجام نداد؛ بنابراین هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۶ شهریور ۱۳۹۹، پیشنهاد تغییر سرمایه‌گذار برای قرارداد مشارکت در اجرای پروژه راه آهن شلمچه-بصره را با هدف تسریع در آغاز عملیات اجرایی و فرآیند تأمین مالی پروژه به تصویب رساند. به موجب این مصوبه، شرکت خصوصی «ارزش آفرینان فدک» به عنوان سرمایه‌گذار و تأمین کننده مالی ۱۰۰ درصدی اجرای پروژه مذکور تعیین شد.

این شرکت خصوصی در مراحل انجام کار بود که دولت ابراهیم رئیسی روی کار آمد و مرحوم رستم قاسمی به عنوان وزیر مسکن و شهرسازی تصمیم گرفت این قرارداد را لغو کند.

وزیر مرحوم مسکن دولت رئیسی در سفر به عراق با بیان اینکه ازاین به بعد خود شرکت راه آهن جمهوری اسلامی متولی کار خط آهن شلمچه بصره خواهد بود، یک طرفه قرارداد با شرکت «ارزش آفرینان فدک» را لغو کرد. همچنین پس از این سفر درباره راه آهن شلمچه-بصره گفت: «طلسم سال‌ها تفاهم‌نامه و مذاکره شکسته شد. این توافقنامه (جدید) دارای یک زمان‌بندی مشخصی بوده و یکی از بند‌های آن این است که طی یک ماه آینده عملاً عملیات اجرایی شروع خواهد شد» اما هیچ اتفاقی در این زمینه صورت نگرفت و تنها هدف ظاهرا خارج کردن شرکت خصوصی سازنده این خط آهن بود.

یک سال و نیم از آن تاریخ گذشت و در نیمه فروردین ۱۴۰۲ مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در در دیدار با وزیر حمل‌ونقل عراق از توافق برای آغاز ساخت خط‌آهن شلمچه – بصره پس از ماه رمضان خبر داده و مدعی شد: «این خط‌آهن و پل متحرک “شط‌العرب” ۱۸ ماهه ساخته می‌شود.»

از آن تاریخ تا امروز ۱۶ ماه گذشته و امروز بار دیگر کیهان به فکر این افتاده که باید نسبت به تسریع در ساختن این خط آهن تذکر دهد. نکته اینجاست که اگر دولت رئیسی با لغو مصوبه هیات دولت بخش خصوصی را از این پروژه حذف نکرده بود و یا بنیاد مستضعفان در زمانی که پروژه را در اختیار داشت اقدامی در جهت ساخت آن انجام داده بود، خیلی زودتر از این‌ها پروژه به سرانجام رسیده بود.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از بامردم، تاریخ انتشار: 25شهریور1403، کدخبر:289971، baamardom.ir