صنعت و خدمات - حمل و نقل

شبکه ریلی کشور در شرایط بحرانی روزهای اوج تقاضای سفر در جریان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، نتوانست نقش مضاعفی را بپذیرد و پاسخگوی نیاز مسافران باشد. کمبود شدید واگن در کنار ضعف در مدیریت بحران سبب شد با وجود برخورداری ایران از شبکه ریلی مسافری گسترده که تقریبا در تمام کانون‌‌های جمعیتی مهم کشور در دسترس است، این شبکه نتواند ‌‌آن‌‌طور که باید از تقاضای سفرهای ناگهانی ایجاد پشتیبانی کند.باید پرسید چه شد که با نزدیک به یک قرن تجربه، شبکه ریلی و راه آهن کشور، توان آرایش جنگی ندارد؟ ضعف مدیریت و انتصابات کیلویی و دو ریالی و گعده پایه ، چه بر سر منافع ملی آورده است؟ آیا هنوز فکر می کنیم که زمان بازخواست و حساب کشی فرا نرسیده است؟ آیا هنوز هم مدیران قبلی باید در سایه امنیت هم ریشان سیاسی باشند و منافع ملی قربانی توجیهات و مصلحت ها شود؟

در حالی وعده بابک زنجانی برای ورود اولین هواپیمای ایرلاین از سوی شرکت «دات وان» تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۴ داده شده بود، معاون اجرایی سازمان هواپیمایی کشوری رسماً اعلام کرده که این شرکت هیچ مجوز بهره‌برداری عملیاتی ندارد و هیچ هواپیمایی هم از سوی آن وارد کشور نشده است. وی همچنین به وضعیت دات وان اشاره کرد و گفت که این شرکت باید انتظارات فنی و قانونی را تأمین کند تا در نهایت مجوز بهره‌برداری عملیاتی صادر شود. به گفته او، این فرآیند شامل صحت‌سنجی ادعا‌های مطرح‌شده نیز خواهد بود. با توجه به این تحولات، به نظر می‌رسد که ورود ایرلاین «دات وان» به ناوگان هوایی ایران با چالش‌های جدی مواجه است و باید دید آیا این شرکت قادر خواهد بود شرایط لازم برای دریافت مجوز‌های لازم را فراهم کند یا خیر.

ایران و روسیه در سال‌های اخیر، در چارچوب گسترش روابط استراتژیک و مقابله با تحریم‌های غرب، همکاری‌های خود در حوزه حمل‌ونقل هوایی و صنعت هواپیمایی را تقویت کرده‌اند. این همکاری‌ها که بخشی از سیاست نگاه به شرق جمهوری اسلامی محسوب می‌شود، شامل ابعاد مختلفی از تأمین قطعات و تعمیرات تا آموزش پرسنل و حتی برنامه‌هایی برای نوسازی ناوگان هوایی است. در حوزه زیرساخت‌های فرودگاهی و ناوبری هوایی نیز ظرفیت همکاری قابل توجهی بین دو کشور وجود دارد. روسیه با بهره‌گیری از تجربه گسترده در مدیریت فرودگاه‌های دوردست و توسعه سیستم‌های ناوبری مستقل از GPS، می‌تواند در ارتقای زیرساخت‌های فرودگاهی ایران به ویژه در مناطق کم‌برخوردار نقش‌آفرینی کند. این موضوع در صورت اجرایی‌شدن، می‌تواند به بهبود ایمنی و کیفیت پروازها در ایران منجر شود.

پروژه خط ریلی شلمچه-بصره که قرار بود در مدت ۱۸ ماه به بهره‌برداری برسد که با تعویق ۳۶ ماهه روبه‌رو شده است. این تأخیر، علاوه بر افزایش هزینه‌ها، می‌تواند منافع سیاسی و اقتصادی ایران را در تعاملات با عراق تحت تأثیر قرار دهد و موقعیت کشور را در معادلات منطقه‌ای تضعیف کند.این خط ریلی تنها نیازمند ۳۳ کیلومتر ریل‌گذاری و مین‌روبی ۱۶ کیلومتر ابتدای مسیر و ساخت پل ۸۰۰ متری بازشو بر روی شط‌العرب است. شایسته است جبارعلی ذاکری مدیرعامل راه آهن ، توضیحات منطقی به افکار عمومی ارایه دهند.

رشد قارچ‌گونه شرکت‌های هواپیمایی کوچک و فقیر،همچنین رانت جویی شرکت های بزرگ، سطح کیفیت خدمات‌رسانی در صنعت هوایی کشور را کاهش داده است. این در حالی است که کشور، بهشتی از رانت جهت ایرلاین هاست. سوخت ارزان ، استفاده از اعتبارات حمایتی یا دارای شرایط ویژه ، بهره گیری از خدمات فرودگاهی ارزان یا دارای شرایط برای پرداخت معوقات ، پرسنل ارزان داخلی( مهماندار و خلبان) ، تنها بخشی از مزایای این بهشت ترسیم شده است. منتقدین می پرسند که اگر ایرلاین داری در ایران نمی صرفد،چرا اینقدر تقاضا برای تاسیس وجود دارد؟ اخیرا با اعلام قیمت نجومی برای بلیت پرواز به مشهد، بار دیگر بحث کم نظارتی ها یا نظارت غیر موثر دولت بر ایرلاین ها مطرح شده است. باید پرسید که آیا واقعا نظارت بر چند شرکت ریز و درشت ، اینقدر مشکل است یا پای چیزهای دیگر در میان است. ظریفی تعریف می کرد که منزل یک مدیر شرکت هواپیمایی سرقتی انجام شده بود و میزان معناداری گویا سکه هم سرقت شده بود، طرف جرات نکرده بود که تقاضای رسیدگی به سرقت سکه را به پلیس بدهد ( راست و دروغ بر گردن راوی).

معاون خدمات تجاری سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه جنگ‌های آینده بر سر کریدورهاست، گفت: در نخستین نمایشگاه جامع حمل و نقل و لجستیک، به دنبال پرداختن به نقاط ضعف کریدورهای موجود در کشور هستیم. علی امامی، مدیرکل دفتر آماد و پشتیبانی تجاری سازمان توسعه تجارت نیز بیان داشت که وضعیت لجستیک در کشور به هیچ عنوان مناسب نیست؛ به طوری که هزینه تمام شده حمل بار صادراتی ۱۵ درصد قیمت تمام شده کالا می‌شود، در حالی که این رقم در جهان هفت تا هشت درصد است.زمان حمل بار از ایران به دیگر کشورها ۲ برابر متوسط جهانی است و علاوه بر آن هزینه‌های حمل و نقل بیش از ۱.۵ برابر نُرم جهانی تمام می‌شود. این در حالی است که برخی از منتقدین بیان می دارند که نگاه مدیران داخلی به ساخت کریدورها و یا کاهش موانع کارامدی در انها بوده و فاقد نگاه سیاسی به وضعیت اثرگذاری متقابل کریدورها در سطح جهانی و منطقه بر یکدیگر هستند.

پیرو دستور وزیر راه و شهرسازی در خصوص ضرورت ایجاد تناسب بین مجوزهای پروازی صادره برای شرکت های هواپیمایی با سطح کمی و کیفی خدمات ارائه شده توسط آنها، در راستای وظایف نظارتی این سازمان و با هدف ارتقای سطح رضایتمندی مسافران بخش هوائی کشور، طرح رتبه بندی شرکت های هواپیمایی توسط این سازمان تدوین شد و در صدور مجوزهای پروازی برنامه ای و فوق العاده فصل آینده پروازی (فصل تابستان یاتا) مبنای عمل قرار خواهد گرفت. بر این اساس در حوزه شاخصهای مشخصات ناوگان، سه زیر شاخص(۱- تعداد ناوگان ۲- میانگین عمر ناوگان ۳- در دسترس بودن ناوگان (بر اساس متوسط ساعتهای بهره برداری)) و در حوزه سطح کیفی خدمات ارائه شده، سه زیر شاخص (۱- متوسط تاخیرات ۲- متوسط شکایات ۳- متوسط پروازهای ابطالی) مورد محاسبه قرار می گیرد. همچنین تعداد پروازهای انجام شده توسط شرکت هواپیمایی در فرودگاههای کم برخوردار، بصورت امتیاز مثبت به مجموع نمره ارزیابی شرکت هواپیمایی اضافه خواهد شد.

حمل و نقل به خصوص حمل و نقل ریلی این روزها با مشکلات عدیده ای مواجه است اما به نظر می رسد، موضوع ناترازی ها به سایر بخش های کشور به ویژه حمل و نقل باز شده است. حال سوال این است که دلیل کمبود ناوگان ریلی چیست و آیا تحریم ها به این بخش نیز ضرر وارد کرده است؟ آیا کمبود ناوگان ناشی از حضور مدیرانی دو ریالی و گنده گویی ها و گنده آمدن های بعضی مدیران رانتی و پاره ای گشاد بازی ها، بوده است؟ چرا با وجود یک قرن فعالیت راه آهن در ایران و برخورداری از وسیع ترین شبکه ریلی خاورمیانه برای چندین دهه (که این رکورد نیز در حال شکسته شدن توسط کشورهای همسایه است) همچنان برای تامین بلیت ایام پیک سال با مشکل مواجه هستیم؟ این در حالیست که در اسناد بالادستی کشور از جمله برنامه هفتم توسعه، دولت به سهم ۳۰ درصدی راه‌آهن از انتقال مسافران مکلف شده که با روند مذکور بعید است به این هدف جامه عمل پوشانده شود.حال به نظر می رسد اختصاص ۵۰۰ میلیون دلار برای نوسازی ناوگان ریلی کشور که گفته می شود از محل تهاتر نفت برای خرید قطعات و تعمیرات و نوسازی ناوگان ریلی کشور اختصاص خواهد یافت یکی از اولویت های دولت چهاردهم باید باشد. هر چند باید دید آیا ۵۰۰ میلیون دلاری که قرار بود برای خرید ۵۰ لکوموتیو باری راه‌آهن توسط بخش خصوصی انجام شود و واگذار شود انجام شده است یا خیر؟

کم‌یاب بودن بلیت قطار؛ از جمله موضوعات مورد بررسی در دومین جلسه ستاد سفرهای نوروزی ۱۴۰۴ در وزارت راه و شهرسازی بود و وزیر راه و شهرسازی علت آن را برای سفرهای نوروزی جویا شد. مدیرعامل شرکت راه آهن نیز از تقاضای ۲۵ میلیونی در برابر عرضه فقط یک و نیم میلیون بلیت سخن گفت و تلاشی که برای حذف ربات‌ها و خریدهای بی‌ضابطه شده است را شرح داد.اما در این جلسه ، توضیح داده نشد که راهکارها و برنامه های مقابله با کمبودها و پاسخگویی به بخشی از تقاضاها چیست؟ مشکل در محدودیت ظرفیت ریلی کشور است یا کمبود ناوگان و برنامه ریزی های غیردقیق برای سفر؟ منتظر دریافت توضیحات فرزانه صادق و یا جبارعلی ذاکری در این خصوص هستیم. همچنین منتظریم توضیح داده شود که در ایام نوروز، چه اقدامات احتیاطی برای کاهش سوانح احتمالی صورت گرفته است.

تصویب‌نامه واردات کشنده‌های ریلی روز گذشته (شنبه، ۱۱ اسفند) توسط معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد.در این ابلاغیه آمده است: شرکت راه آهن موظف است مشخصات و تعداد کشنده‌های ریلی مورد نیاز سالانه خود در طول اجرای قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳ را به وزارت راه و شهرسازی اعلام کند و وزارت راه و شهرسازی موظف است با توجه به ظرفیت سالانه تولید داخل، نسبت به صدور مجوزهای لازم اقدام کند.ورود کشنده‌های ریلی به قلمرو گمرکی کشور سرزمین اصلی بدون ثبت سفارش ممنوع است.

هر ساله و توسط هر وزیری( حداقل در 12 سال اخیر) می شنویم که مجوز شرکت های گران فروش بلیت پروازی را باطل می کنیم. اما نتیجه کار با وجود گران فروشی، اکتفا به چند تذکر و اندکی جریمه نقدی بوده است. صادق وزیر راه و شهرسازی اخیرا در این باره بیان نموده است که با توجه به مصوبه اخیر ستاد تعزیرات، باید به نرخ بلیت هواپیما ورود کنیم و اگر نمی‌توانند مانع افزایش نرخ شوند مجوزشان باطل خواهد شد. سوال این است که چرا مهرداد بذرپاش،رستم قاسمی، محمد اسلامی و عباس آخوندی نتوانستند؟ پاسخ را هم در بازار انحصاری و وجود مافیا جستجو کنید. بر این اساس بجای تهدید به ابطال مجوز، اقدام به اخذ جرایم نقدی و بلوکه کردن حساب کنید. چهار بار که انجام شد، بار پنجم، خودشان خود تنظیمی می کنند.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران ضمن ارایه اماری دقیق از وضعیت نشست و برخاست هواپیما در فرودگاه‌های کشور، حجم مسافر و بار جابجا شده در ۱۰ ماه اول ۱۴۰۳ بیان داشت که در مجموع ۳۳میلیون و ۸۳۱هزار و ۱۷ نفر در فرودگاه‌های کشور اعزام و پذیرش شدند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۹درصد افزایش یافته است. از طرف دیگر مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در اظهارات خود به دلایلی نامعلوم، اشاره به وضعیت پرواز‌های عبوری از آسمان ایران از فروردین ماه امسال تا پایان دی‌ماه نکرد.

حمل‌ونقل جاده‌ای مهم‌ترین بخش اقتصادی کشور است که نقش کلیدی در جابجایی کالا و ارتباط بین شهرها و استان‌ها دارد. رانندگان کامیون به عنوان نیروی اصلی این صنعت، تأثیر بسزایی در زنجیره تأمین دارند. بر اساس آمار منتشرشده توسط سازمان راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای در سال ۱۴۰۳، استان فارس بیشترین راننده کامیون در ایران را دارد.

حسین پورفرزانه رئیس سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: حتما به وعده راه اندازی تاکسی هوایی زنجان البرز تا پایان سال ۱۴۰۳ عمل خواهیم کرد. نکته جالب توجه اینجاست که در هر دوره از ریاست‌های افراد بر سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد بیان این وعده در مسیر‌های مختلف بودیم. باید پرسید که آیا واقعا راه اندازی تاکسی هوایی طرح ویزه‌ای است که اینقدر از آن خرج می‌کنید؟ واقعا بغیر از مسئولان و برخی صاحبان صنایع و بعضا بیماران بدحال، چه کسی از تاکسی هوایی در ایران استفاده می‌کند؟

بهمن ماه برای شرکت قشم ایر، ماهی مملو از حاشیه‌ها و شایعات بوده است. هفته اول بهمن ماه ۱۴۰۳، شنیده شد که قشم ایر بدون رعایت آیین نامه‌های معاملات، تصمیم گرفته خدمات بیمه‌ای خود را بدون انجام مناقصه قانونی و بشکل خاص و تنها با تصمیم هیئت مدیره و انجام مناقصه محدود به شرکت امید مشاور (نمایندگی بیمه ایران) واگذار نماید. این خبر بشکل بنیادین توسط روابط عمومی قشم ایر تکذیب شد. اندکی بعد، خبر رسید که روز دوشنبه اوائل بهمن ماه جاری با ورود ماموران دادستانی به دفتر قشم ایر، (س. ه. ا.)، مدیر تدارکات خارجی این شرکت در دفتر خود بازداشت و به دادستانی منتقل شده است. ادعا می‌شود که اتهام نامبرده حیف و میل ارزی و خرید قطعات قلابی بوده است. قشم ایر در تکذیبه‌ای، استفاده از قطعات تقلبی را رد نمود، اما توضیحی درباره بازداشت مدیر تدارکات خارجی نداد. شایسته است که مدیرعامل قشم ایر، با برگزاری نشست خبری، اقدام به تنویر افکار عمومی نماید.

دو سامانه و تجهییزات مرتبط به آن یعنی سپهتن ( رصد ناوگان برون شهری توسط سازمان راهداری) و سیپاد( رصد ناوگان درون شهری توسط سازمان دهیاری ها و شهرداری ها) به منظور کنترل و پایش وضعیت سوخت ناوگان باری و مسافربری مصرف کننده گازوئیل راه اندازی شده است. سوال اینجاست که چرا این دو سامانه بشکل فراگیر بر روی وسایل نقلیه باری و عمومی ، نصب نمی شوند؟ آیا با نوعی عمد برای نظام نپذیرفتن مواجه هستیم یا سامانه های مورد اشاره دارای نقایص اساسی هستند. هرچند سرهنگ قلی نیا معاون عملیات پلیس راه کشور معتقد است که الزام قانونی برای نصب اجباری این سامانه ها تعریف نشده است. تا جایی که ما مطلع هستیم، تهیه ، یاخت یا حتی واردات تجهییزات سخت افزاری این سامانه ها کار چندان سختی نیست. اجرای طرح سپهتن در سال ۹۸ در شورای اقتصاد به تصویب رسید؛ به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی باتوجه به روشن‌نبودن یکی از شرط‌های مصوبه، تغییرات دولت و منسوخ‌شدن تکنولوژی قبلی سپهتن استفاده شده در اتوبوس‌ها، این طرح هنوز به‌طور کامل اجرا نشده است.

بالای ۹۰ درصد قطعات هواپیما را وارد می‌کنیم و در داخل کشور تنها قطعات عمومی هواپیما که در سایر صنایع هم از آن استفاده می‌شود، تولید شده و لاستیک هواپیما هم وارداتی است. شرکت‌ها باید بتوانند انبار قطعات هواپیما داشته باشند که تا مواقع ضروری برای جلوگیری از سوانح و رفع نقص فنی‌ها سریع از این قطعات استفاده کنند، برای مثال هر ایرلاین باید حداقل ۱۰۰ تا ۱۵۰ لاستیک در انبار داشته باشد که بتواند در مدت زمان مقرر نسبت به تعویض آن اقدام کنند. قطعه دزدی به این معنا است که وقتی یک شرکتی هواپیمای ناوگان خود را به شرکت دیگری اجاره می‌دهد، شرکتی که در مدت زمانی از هواپیمای اجاره‌ای استفاده می‌کند، این امکان را دارد قطعه با کیفیت این هواپیما را بر روی هواپیما‌های ناوگان خود نصب کند. در واقع به معنای قطعه دزدی نیست بلکه به دلیل کمبود قطعه شرکت‌ها مجبور هستند قطعه‌ای را از هواپیمایی خارج و به هواپیمای دیگر نصب کنند و بدهکار می‌شوند و .... برخی از منتقدین این صحبت‌های مظفری را ایجاد کننده شائبه نوعی گرا دادن درخصوص هواپیما‌های اجاره‌ای قلمداد کرده و برخی دیگر، معتقدند که ایشان به شکل غیرمستقیم هشدار داده که مراقب ده هواپیمای انبار قطعه باید بود و ممکن است، مورد دستبرد‌های کم و زیاد قرار گیرند.

بابک زنجانی، دلال نفتی در دولت محمود احمدی‌نژاد و متهم به اختلاس و کلاهبرداری ۳.۵ میلیارد دلاری که ۱۰ سال اخیر زندانی بود، از آغاز مجدد فعالیت‌های اقتصادی و تجاری خود در ایران خبر داد. ادعا شده که یک بانک رمزارزی به نام «بیت‌بانک»، یک ایرلاین ،خرید چند قطار مسافربری، یک شرکت حمل‌ونقل جاده‌ای به نام «دات وان» بخشی از فعالیت‌های تازه بابک زنجانی در اقتصاد به شمار می‌روند . انتشار تصویر و توییتی از سوی بابک زنجانی بازتاب زیادی در بین کاربران این شبکه ها داشت.حمید نجف کارشناس بخش حمل و نقل در این زمینه نوشت: بابک زنجانی از داخل زندان هواپیما می خرد و شرکت هواپیمایی راه می اندازد، اما افرادی که بیرون زندان هستند، نمی توانند!! محمد حسین قربانی کارشناس هوایی نیز گفت: بابک زنجانی قشم ایر را با ۲۲ هواپیمای سر پا تا قبل از اینکه بیفتد دست دادستانی وشرکت‌نفت و فاجعه وصف ناشدنی پیدا کند خیلی خوب و آبرومند اداره کرد. بعضی ها می پرسند که آیا بابک زنجانی همه پول ها و دلارهایی را که اختلاس کرده بود به بیت المال و خزانه کشور برگرداند !در نهایت، می‌توان گفت که موضوع تاسیس ایرلاین جدید توسط بابک زنجانی بیشتر به یک معمای حل نشده شبیه است که پاسخ قطعی آن را تنها زمان می‌تواند مشخص کند. با این حال، با توجه به شواهد موجود و تحلیل‌های کارشناسان، به نظر می‌رسد که این شایعات بیش از آنکه واقعیت داشته باشند، یک بازی رسانه‌ای باشد.

در دولت سیزدهم واردات هواپیماهای ایرباس A۳۲۰ و A۳۱۹، بوئینگ۷۳۷ و نیز هواپیماهای دست‌دوم از کشورهای دیگر همچون نیجریه و روسیه آغاز شد. بنابر آخرین آمار رسمی اعلامی از سوی سازمان هواپیمایی کشوری، در طول عمر نیمه‌‌‌‌‌‌‌تمام دولت سیزدهم، ۱۰۰ هواپیما در سه گروه هواپیمایی واردشده که از این تعداد، ۷۵فروند، هواپیمای سنگین مسافری بوده‌است، اما از این تعداد تنها ۴۷فروند هواپیما در حال‌حاضر فعال است و بقیه به‌عنوان انبار قطعات یدکی مورد‌نیاز برای اورهال دوره‌‌‌‌‌‌‌ای سایر هواپیماها مورد بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری قرار می‌گیرد. در حال‌حاضر تعداد هواپیماهای فعال در ناوگان مسافری ایران ١٨۵فروند است که از این تعداد، بین ١٣٠ تا ١۴٠فروند هواپیما پرواز دارند و بقیه هواپیماها متوقف هستند. سوال اصلی افکار عمومی در این خصوص آن است که آیا ایرلاین ها ارز حمایتی دریافت کرده بودند؟ کدام مرجعی بر قیمتگذاری های صورت پذیرفته برای ممانعت از بیش اظهاری قیمت ، نظارت کرده است؟

سقوط هواپیمای آذری و کره‌ای در حالی رخ داد که طی روزهای گذشته (شنبه و یکشنبه) جهان شاهد چهار حادثه هوایی دیگر نیز بود: در کانادا،برزیل، نروژ و امارات. فرودگاه بین‌المللی «هالیفاکس» در منطقه «نووا اسکوتیا» در کانادا شنبه‌شب (۸دی‌ماه) شاهد یک فرود اضطراری رعب‌آور یک هواپیمای مسافربری وابسته به شرکت «هواپیمایی کانادا» بود. هواپیما پس از خرابی چرخ‌های فرود، دچار لغزش در طول باند و آتش‌سوزی شد و خوشبختانه تلفات جانی نداشت.در حادثه دیگر، یک هواپیمای وابسته به خطوط سلطنتی هلند از نوع «بوئینگ۷۳۷-۸۰۰» در زمان فرود در فرودگاه «اوسلو تورپ ساندفیورد» جنوب پایتخت نروژ از باند فرود منحرف شد. این هواپیما در مسیر آمستردام بود که بعد از مدت کوتاهی از پروازش، از فرودگاه اوسلو به‌دلیل مشکل هیدرولیکی مجبور به تغییر مسیر و رفتن به فرودگاه دیگری شد. این هواپیما موفق به فرود شد و هیچ کدام از ۱۸۲سرنشین آن نیز آسیب ندیدند. این حادثه چند ساعت بعد از حادثه فاجعه بار هواپیمای کره‌جنوبی رخ داد. خبرگزاری رسمی امارات نیز از سقوط یک فروند هواپیمای سبک متعلق به یک باشگاه ورزشی در سواحل «رأس الخیمه» خبر داد که منجر به کشته شدن خلبان و همراهش شد. این سقوط‌ها در حالی رخ می‌دهد که گزارش‌ها از «روز سیاه هوانوردی» و «تراژدی سقوط»، «تراژدی هوانوردی» و غیره سخن می‌گویند. برخی از افراد نیز، به دنبال ارتباط دادن این زنجیره حوادث و سوانح هوانوردی به امور فراطبیعی در قاب پیش رویدادهایی از حوادث آخر الزمانی هستند.