شعارسال: کوروش یغمایی _ خواننده، آهنگساز و نوازنده پیشگام موسیقی راک ایران _ با انتشار پیامی خداحافظی خود با دنیای موسیقی را اعلام کرده است. اعلام خبر این خداحافظی در آستانه انتشار آخرین آلبوم این هنرمند با عنوان «پلاک ۴۴» از سوی یک شرکت آمریکایی، صورت گرفته است.

یغمایی در پیام خود تأکید دارد: «دست‌کم شما یاران مهربانم آگاه هستید که برای ادامه کار در زمینه موزیک و گذر از این کوره‌راه سنگلاخ و دشوار آن هم با نداشتن کمترین امکانات، هر آنچه که در توان داشته‌ام برای فرهنگ و هویت پرشکوه و ورجاوند ایران نازنینم به کار گرفته‌ام».

او همچنین اعلام کرده که انتشار آلبوم جدیدش پایان رسمی فعالیت هنری او خواهد بود و نوشته از آنجا که آخرین آلبومش با نام «پلاک ۴۴» به‌زودی از آمریکا پخش خواهد شد، همانگونه که پیش از این هم اشاره کرده بوده، پس از پخش آن از کار در زمینه موزیک کنار خواهد رفت.

یغمایی پیام خود را با این جمله به پایان برده است: «خداوند ایران را بپاید.»

در پی انتشار این خبر در دنیای موسیقی بد نیست نگاهی به زندگی حرفه‌ای کوروش یغمایی و کارنامه هنری او داشته باشیم.

از شاهرود تا قله راک ایران

زندگی کوروش یغمایی که متولد ۱۲ آذر ۱۳۲۵ در شهرستان شاهرود است، از کودکی با موسیقی پیوند خورد. اگرچه نواختن سنتور را نزد پدر آغاز کرد، اما جذابیت گیتار، ساز مدرن آن روزها، مسیر زندگی‌اش را تغییر داد. او در ۱۸ سالگی یک گروه راک اینسترومنتال تشکیل داد و به دلیل مهارت خارق‌العاده در نواختن گیتار، به «پنجه طلایی» ملقب شد. در دهه ۱۳۵۰ یغمایی با تلفیق ملودی‌های غربی و رنگ‌مایه‌های ایرانی، صدایی کاملاً متمایز خلق کرد. او گیتار را به پایه اصلی آهنگسازی تبدیل و با بداهه‌سازی‌های نوآورانه، راک ایرانی را بازتعریف کرد. کارشناسان اروپایی و آمریکایی، او را به تنهایی بنیانگذار این سبک در ایران می‌دانند و نقشش را هم‌تراز با پیشگامان جهانی راک، چون «رولینگ استونز» و «بیتلز» ارزیابی می‌کنند.

«راک» در میانه کمبود‌ها و محدودیت‌ها

پیشگامی یغمایی در دورانی شکل گرفت که دسترسی به ابزار و امکانات موسیقی به شدت محدود بود. این هنرمند در مصاحبه با مجله «بیلبورد» درباره شرایط موسیقی ایران در دهه ۷۰ تعریف کرده است: «آلات موسیقی بسیار سخت به دست می‌آمد یا اصلاً موجود نبود. حتی سیم گیتار پیدا نمی‌شد. یک بار به استودیو رفتیم و باید کل آهنگ را در یک اجرای همزمان ضبط می‌کردیم، چون پول زیادی نداشتیم.»

با این حال، همین محدودیت‌ها خلاقیت او را شکوفا کرد. او نه تنها راک را به ایران آورد، بلکه موفق شد جذابیت راک ایرانی را به گوش و جان مخاطبان بین‌المللی برساند.

این رسانه که این گفت‌و‌گو را در سال ۲۰۱۱ به مناسبت انتخاب یغمایی به عنوان یکی از «۵۰ راکر اول دنیا» منتشر کرده بود، همچنین در توضیح یغمایی در باب فلسفه هنری خود اضافه می‌کند: «با استفاده از ملودی‌های غربی، من گیتار را تبدیل به پایه‌ای از آوایی متمایز (اختصاصاً) ایرانی کردم، در سطحی که برای مخاطب بین‌المللی هم جذابیت داشته باشد».

او تأکید می‌کند که موسیقی وقتی ارزشمند است که «یک اروپایی، آمریکایی، اسپانیایی یا حتی یک عرب یا آفریقایی آهنگی را بشنوند و از آن لذت ببرند، حتی بدون درک (معنی) شعر».

یغمایی و عشقی شبیه به بیماری

علیرغم مهاجرت بسیاری از هم‌دوره‌ای‌هایش، یغمایی ماندن در ایران را انتخاب کرد. او در پاسخ به سؤالی درباره دلیل ماندنش در ایران گفته است: «هر هنرمندی باید تاریخ خود و هویت فرهنگی خود را درک کند. عشق من به تاریخ ایران به نوعی به بیماری شبیه است. هر چه که ما ایرانیان داریم از موسیقی فولکلوریک‌مان می‌آید. اگر از ایران رفته بودم مطمئنم که به نواختن موسیقی به صورت بین‌المللی می‌پرداختم، اما احتمالا فارسی اجرا نمی‌کردم.»

این عشق به هویت ایرانی، در آثار او از ترانه‌های عاشقانه گرفته تا قطعاتی با مضامین اساطیری و ملی، همواره حاضر بوده است.

سال‌های ممنوع‌الکاری

یغمایی در کانال تلگرامی خود درباره سال‌های ممنوع‌الکاری‌اش در ایران نوشته است: «با ممنوع‌الکار شدنم همه راه‌های شرافتمندانه برای ادامه زندگی به رویم بسته شد و برای ماندن در سرزمینم که همواره به آن عشق می‌ورزم تنها یک راه به ذهنم رسید که تقریبا نزدیک به کارم یعنی موزیک بود و آن، کار در زمینه کتاب و نوار قصه کودکان بود. البته بدون ذکر نامم! من ممنوع‌الاسم هم شده بودم.»

گل یخ، سیب نقره‌ای، ماه و پلنگ و...

کوروش یغمایی هم‌زمان با گرفتن مدرک کارشناسی جامعه‌شناسی، آهنگسازی بر روی چند شعر از همکلاسی خود مهدی اخوان لنگرودی را آغاز کرد که با نام‌های «گل یخ» و «حجم خالی» به فضای حرفه‌ای موسیقی ایران راه یافتند. «گل یخ» به سرعت به خارج از مرز‌های ایران نفوذ کرد و در پی آن اجرا‌های گوناگونی در دیگر کشور‌های جهان از این ترانه شکل گرفت که تاکنون نیز ادامه دارد. می‌توان گفت این یکی از نخستین‌بار‌هایی بود که موسیقی ایران وارد عرصه‌های جهانی می‌شد.

او در سال ۱۳۷۳ آلبوم «سیب نقره‌ای» را عرضه کرد. پس از آن، سه آلبوم «ماه و پلنگ»، «کابوس»، «تفنگ دسته نقره» و همچنین موسیقی فیلم «گرگ‌های گرسنه» را منتشر کرد. این آثار آغازی دوباره برای ادامه موسیقی مدرن در ایران بودند.

اگرچه کوروش یغمایی پس از انقلاب در ایران ماند، اما صدای او از مرز‌های ایران فراتر رفت و در غرب هم شنیده شد و این مدیون آشنایی ایوتن آلاپات، مدیر شرکت آمریکایی Now-Again Records با موسیقی یغمایی در سال ۱۳۸۸ بود.

آغاز این راه، حضور ترانه «حجم خالی» یغمایی در آلبوم گردآوری‌شده‌ای به نام «زنجیر خودت را بباف» در سال ۲۰۱۰ بود که این ترانه را به عنوان تنها نماینده خاورمیانه معرفی کرد. آلاپات این انتخاب را آغازی برای «کشف دوباره کوروش در غرب» دانست.

پس از آن، در سال ۲۰۱۱، آلبوم «بازگشت از لبه پرتگاه» منتشر شد. این آلبوم که بهترین تک‌آهنگ‌های دوره طلایی یغمایی (۱۹۷۹-۱۹۷۳) را در بر می‌گرفت، با استقبال نشریات معتبر جهانی مواجه شد. مجله رولینگ استون به آن سه ستاره از چهار ستاره داد، MOJO آن را بهترین آلبوم ماه جهان معرفی و امتیاز کامل (چهار ستاره) به آن اعطا کرد و بیلبورد نیز با او گفت‌و‌گو کرد. این انتشار، یغمایی را در صحنه بین‌المللی موسیقی تثبیت کرد.

همکاری با این شرکت آمریکایی به انتشار آلبوم‌های دیگر یغمایی در غرب انجامید. آلبوم «ترک گوشه‌نشینی» که حاوی ۳۰ ترانه از دوره پیش از انقلاب بود، نیز توسط این شرکت منتشر شد. این روند برای آثار جدید او نیز ادامه یافت.

و، اما خداحافظی

خداحافظی کوروش یغمایی در ۷۹ سالگی، فصل پایانی زندگی حرفه‌ای هنرمندی است که با پشتکار و عشق، موسیقی راک را در ایران ریشه‌دار کرد. آخرین آلبوم او، «پلاک ۴۴»، نماد تلاش او در مسیر علاقه‌مندی‌اش تا حد توان است.

میراث او تنها در آهنگ‌ها و نت‌ها نیست؛ بلکه در الهام بخشیدن به نسل‌های بعدی موسیقیدانان ایرانی است که راه او را ادامه می‌دهند. وداع او پایان یک افسانه نیست؛ بلکه شاید آغاز فصلی دوباره برای تاریخ راک ایران است.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:

موسیقی راک (Rock music) سبک گسترده‌ای از موسیقی همه پسند است که در اواخر دههٔ ۱۹۴۰ و سال‌های نخست دههٔ ۱۹۵۰ میلادی با نام «راک‌اند رول» شکل گرفت و در میانهٔ دههٔ ۱۹۶۰ و بعد‌تر به طیف گسترده‌ای از سبک‌های مختلف به ویژه در انگلستان و ایالات متحده گسترش یافت (راک در معنای جنباندن و تکان خوردن). این سبک مستقیماً از سبک‌های بلوز، ریتم‌اند بلوز، موسیقی بردگان آمریکایی و موسیقی کانتری گرفته شده است. همچنین تأثیراتی از موسیقی جاز و کلاسیک را نیز در خود گنجانده است. در قرن ۲۱‌ام، اصطلاح راک به یک اصطلاح عمومی برای سبک‌های دگر موسیقی به مانند موسیقی پاپ، موسیقی رگی، موسیقی سول و حتی هیپ-هاپ استفاده می‌شود که بسیاری از المان‌های موسیقی راک را در خود دارد. کریستگاو این اصطلاح را به‌طور گسترده برای اشاره به تمامی سبک‌های موسیقی همه پسند به کار می‌برد. او المان‌ها موسیقی عامه پسند را داشتن یک ضرب آهنگ و ساختار خوب، سروده‌های با آرایه با کمی شوخ‌طبعی، و اشاره به زندگی در جوانی می‌داند. ساز‌های رایج در موسیقی راک گیتار برقی، گیتار بیس، درام و ساز‌های کوبه‌ای دیگر و کیبورد است که معمولاً در چهارچوب یک گروه موسیقی به نوازندگی می‌پردازند.

موسیقی راک در دههٔ ۱۳۴۰ همراه با ورود سایر ژانر‌های موسیقی غربی به صنعت موسیقی ایران وارد شد. موسیقی راک فارسی با ظهور هنرمندانی، چون فرهاد مهراد، کوروش یغمایی، بلک کتس، د دنجرز و اسکورپیو همراه شد. راک فارسی به سرعت به عنوان یک ژانر موسیقی محبوب در میان نسل جوان، به ویژه در کاباره‌های تهران و آبادان رشد کرد. خاستگاه بسیاری از هنرمندان راک ایرانی از جمله فرهاد و بلک کتس رستوران کوچینی (واقع در بلوار کشاورز- در ضلع جنوب شرقی تقاطع بلوار با فلسطین) است.

در اواخر دههٔ ۱۳۷۰ و با روی کار آمدن دولت اصلاحات، وزارت فرهنگ و ارشاد دولت وقت؛ فرصتی طلایی به جامعه موسیقی ایران داد. موسیقی پاپ و راک پس از سال‌ها انزوا دوباره شروع به فعالیت کردند و با سرعتی چشمگیر نسبت به گذشته در حال پیشرفت بودند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از الف، تاریخ انتشار: 15آذر1404، کدخبر:4040915016، www.alef.ir