خبرنگاری به خصوص گزارشگری و به ویژه گزارشگران رسانه های تصویری از آن دسته مشاغلی است که در سطح جهان در زمره مشاغل سخت و خطرناک قرار می گیرد.

شاید برای مخاطبان که اخبار تنها رسانه تصویری داخل کشور یعنی صداوسیما را دنبال می کنند این سوال پیش آید تهیه یک گزارش ساده و اکثرا با موضوعاتی تکرار چگونه می تواند سخت و یا حتی خطرناک باشد، تا حدی که در سطح یکی از سخت ترین مشاغل قرار گیرد؟

موضوع و تفاوت دقیقا در این جاست، گزارشگری رسانه های تصویری در دنیا از آن جهت خطرناک توصیف می شود که گزارشگر خود و تیم تصویری خود را در بطن حادثه قرار می دهد. شاید در بسیاری از رسانه های برند جهان دیده باشید گزارشگرانی که با سماجت و مجهز جلیقه ضد گلوله همراه نیروهای امنیتی جان خود را به خطر می اندازدند تا اخبار دست اول و البته معتبر را مخابره کنند.

در یکی دو روز اخیر پس از حوادث تروریستی تهران این نکته مورد تامل و سوال قرار گرفته چرا شبکه های مختلف صداوسیما به پوشش خبری که نه تنها ایران بلکه جهان را تکان داد، نپرداخته اند و مردم را در جریان اخبار معتبر و فوری قرار نداده اند. در حالی که بسیاری از شبکه های معتبر جهانی از جمله CNN، بی بی سی، رویترز، ان بی سی، آسوشیتدپرس، رویترز، فرانسه، ای بی سی نیوز، الجزیره، یورونیوز و... برنامه عادی خود را قطع کرده و به پوشش لحظه به لحظه همراه با ارائه تحلیل نسبت به این حوادث تروریستی مشغول بودند چرا شبکه های دولتی داخلی به آموزش آشپزی یا بحث درباره شهریه مهدکودک پرداخته اند. عجیب تر آنکه شبکه تخصصی خبر وظیفه اش، اطلاع رسانی در چنین مواقعی است به پخش برنامه ای تکراری و ضبط شده از روز قبل ادامه می داد.

اشکال کار دقیقا در همین جاست رسانه ای که علیرغم بودجه هنگفت و بریز و بپاش های بی حساب و کتاب، غیرحرفه ای رشد پیدا کند، اگر نگوییم در همه زمینه ها بلکه در بسیاری از موارد غیرحرفه ای رفتار می کند. در واقع رشد صداوسیما در سال های اخیر کاریکاتوری بوده است، در زمینه گسترش شبکه ها و تحمیل هزینه ها بی اندازه بزرگ شده و در زمینه تولید برنامه های مفید، اطلاع رسانی به موقع از خبرهای روز و جلب مخاطب بسیار ضعیف عمل کرده است.

کافیست عملکرد صداوسیما وخبرنگاران آن را با رسانه ها و خبرنگاران رسانه های معتبر جهانی در مواقعی مشابه حوادث روزهای گذشته را مقایسه کنید. خبرنگار صداوسیما در پرمخاطب ترین بخش خبری صداوسیما یعنی 20:30 با کت و شلوار! 300 متر دورتر از ساختمان مجلس پشت دیوار و به ساختمان اشاره می کند اینجان ... اینجان و همکار تصویربردار خود را از جلو رفتن آن هم 2-3 متر برحذر می دارد.

گزارشگر دیگری وعضو تیم تصویری رسانه ملی، 12 کیلومتر دورتر در منطقه تجریش از مردم در مورد حادثه امروز مصاحبه می کند. انتهای گزارش هم به گونه ای اسم خودش را محکم ادا می کند، گویی در قلب موصل و از میان هزاران تروریست داعشی در حال مخابره گزارش است. گویی گزارش تهیه شده توسط وی در یک زمان و مکان منحصر به فرد ضبط شده و این گزارش در حافظه تاریخ ثبت خواهد شد. ظاهرا به گزارشگران این طور القا شده که هرچه نام خود را غلیظ تر و محکم تر ادا کنند گزارش آن ها نیز پرجذبه تر و تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.

اما در سوی مقابل اوضاع شبکه های معتبر خارجی کاملا با آنچه در صداوسیما رخ می دهد متفاوت است. کافی است در نقطه ای از دنیا حادثه ای خبرخیز از تروریستی گرفته تا جنگ رخ دهد، خبرنگار و گزارشگر به همراه تیم تصویری باید جانش را بردارد، به آن سوی جغرافیا برود و با حفظ نکات امنیتی، خود جنگ و درگیری را لمس کند.

خبرنگاران در برندهای معتبر خبری باید جلوتر از زمان حرکت کند تا مبادا خبر سوخته و دست دوم خاطر مخاطبش را آزرده کند. او باید پا به پای تمام اتفاقات جهان بدود و خشونت ها و جنگ ها را ببیند، اتفاقات را روایت کند، تمام تنش ها و نا آرامی ها را لمس کند و از دل حادثه خبر دقیق را بیرون کشد، در اختیار مخاطب قرار دهد. این دقیقا همان چیزی است که به یک روال عادی در شبکه های معتبر بین المللی تبدیل شده و بارها و بارها در این شبکه ها دیده ایم. این ویژگی های یک گزارشگر یک گزارشگر در شبکه های معتبر جهانی است که بابت آن دستمزد دریافت می کنند. اگر این رویکرد را با روال کاری گزارشگران صداوسیما مقایسه کنید، حاوی نکات تامل برانگیزی است.

جنگ، حملات و حوادث تروریستی همانند آنچه در تهران اتفاق افتاد مصائب خاص خودش را دارد و نکته اینجاست که تیم گزارشگری باید همه این مصائب را ببیند و بعد درباره آنها گزارش و خبر تهیه‌ کند و آنها را به شکل تصویری به اطلاع دیگران برساند. حضور در چنین شرایطی و مخابره گزارش های داغ از این حوادث یکی از خطرناک‌ترین حیطه‌های خبرنگاری وگزارشگری به‌حساب می‌آید. از این روست که پوشش اخبار و حوادث مربوط به این حوادث به دست یک خبرنگار، برای او و شبکه اش موفقیت و اعتبار فراوانی به‌بار می‌آورد. این دقیقا همان چیزی است که رسانه ملی از آن بهره ای نبرده است، آن هم در حوادث تروریستی مجلس و حرم امام که گزارشگری زنده از آن برای صداوسیما یک موقعیت انحصاری بود.

مطمئنا با توجه به دولتی بودن این رسانه، موقعیت خاصی در اختیار صداوسیما بود و با هماهنگی با نیروهای امنیتی، امنیت تیم گزارشگر به طور کامل برقرار می گردید. اما بازهم صداوسیما نشان داد یک رسانه تنبل و غیرحرفه ای است که هیچ گونه اهمیتی برای مخاطبان خود قائل نیست. از همین روست که سال ها عرصه رقابت را به رقبای بین المللی و البته حرفه ای خود واگذار کرده و هر روز از تعداد مخاطبانش کاسته می شود. متاسفانه رسانه ملی آنقدر توسط باشگاه خبرنگاران و واحد مرکزی خبر اصول و فنون خبرنگاری را از بین برده که جایگاه رسانه و خبرنگار هم توسط این رسانه از بین رفته و افولی شدید پیدا کرده است.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی اعتدال، تاریخ انتشار: 19 خرداد 1396، کدخبر: ۱۷۴۴۰۶، www.etedaal.ir