شعارسال: در همیاری بین انسان و زمین، هر دو از هم تأثیر می‌پذیرند، انسان می‌تواند زمین را آباد کند، بارور سازد و بهره‌مند گردد، بنا بر نظر برخی از مردم شناسان هم، جغرافیای هر اقلیم در باور و روان مردم آن منطقه نیز اثرمند است، بر پایه‌ی همین تفکر که ویتفوگل به آن می‌پردازد، نظریه‌ای مشهور برای تحلیل جوامع شرقی پرداخته‌شده است: بنام نظریه استبداد آسیایی که کلیت آن این است که ازآنجایی‌که منابع آب در این منطقه محدود است، هماره باید فردی با زور و تحکم این منابع را در اختیار می‌داشته تا یک نظم نسبی بر جامعه حاکم باشد و همین رویکرد به‌نوعی در ساختارهای قدرت و روابط اجتماعی افراد فلات بشدت تأثیرگذار بوده است. به‌نوعی با رویکردی قیاسی می‌توان تعامل رفتاری انسان با زمین و اثرات متقابل آن را در رفتارهای اجتماعی مشهور برخی از استان‌های کشور رصد کرد.

اهالی اصفهان و همدان غالباً، به افرادی بسیار مقتصد و اهل درآمدزایی مشهورند و در قبال همین تعریف نیز می‌توان بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی را برای کشت سیب‌زمینی به هدف درآمدهای بیشتر و بدون آینده‌نگری در همدان و همچنین کاشت برنج در تبخیر بالای گرماگرم هوا و زمین اصفهان کنکاش کرد که به‌تبع این رفتار نزدیک بینانه، در طی مدت کمتر از بیست سال دشت‌هایشان پس از میلیون‌ها سال از تولد زمین تا چند ده سانتی‌متر نشست نموده است و عملاً منابع آب‌های زیرزمینی‌شان از بین رفته است و در قبال این آبپاشی‌های بی‌ضابطه، جیب‌هایشان و کیف‌هایشان و بانک‌هایشان سرشار از نقدینگی شده است و دشت‌هایشان خالی از آب و هم‌اکنون دیگر زمین گشایشی برای کشت‌هایشان ندارد.اما رویکرد مصیب بار ماجرا اینجاست که کشاورزانی با چنین ذهنیتی که فرجامش نابودی دشت‌هایشان و نابودی سرمایه چندمیلیارد ساله‌ی زمین بوده است با همان رفتار منفعت طلبانه و یک‌سویه‌شان با زمین راهی سرزمین کرمانشاه شده‌اند. دشت‌هایی که بنا بر قناعت رفتاری مردم اش هنوز هم جای کشت دارد و هنوز هم می‌توان با آب‌هایش آبروداری کرد.هفته پیش بنا بر اتفاقی با یکی از همین قراردادها مواجه شدم.

زمینی به مساحت ده هکتار در دشت‌های چمچمال به‌قرار هکتاری هفت میلیون تومان به یکی از اهالی اصفهان اجاره داده‌شده بود و در عملی نامتعارف و غیرقانونی به شالیزار بدل شده و تنها برای یک دوره کشت سیصد میلیون تومان محصولش از طرف مستأجر تخمین زده می‌شد.جالب‌تر اینکه در بین حرفهای مستأجر اصفهانی زمین متوجه شدم که چندین نفر دیگر از قوم و طایفه‌شان نیز در دشت‌های دیگر کرمانشاه زمین اجاره کرده‌اند و با رویکردی چنین آب‌های کمیاب و امانت سالیان دیرین زاگرس را به‌پای برنج و خورشید روان‌کرده‌اند و از قبالش درازای نابودی دشت‌های کرمانشاه، جیب‌هایشان را پرتر نموده‌اند.به نظر می آید که چنانکه نهادهای ناظر با مدیریت و اعمال قانون در رفتار غیرقانونی کشت برنج از طرف کشاورزان مهاجر به دشت‌های کرمانشاه و همچنین فرهنگ‌سازی در قبال بهره‌برداری کشاورزان کرمانشاهی از زمین‌های آبا و اجدادی‌شان، اقدامی درخور، جدی و فراگیر را، در پیش نگیرند، این اندک آب‌های به‌جای مانده در دل دشت‌های کرمانشاه نیز به پول‌هایی در جیب اهالی اصفهان و همدان بدل شده و خیل کشاورزان کرمانشاهی بازمانده از کشت و کار نیز بر خیل دیگر بیکاران استان افزوده خواهد شد.

نویسنده: محمد حامد پور جعفری

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار: 18مهر1396، کدخبر: 11079: www.sharghdaily.ir