شعارسال: لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در سال ۸۸ از سوی قوه قضائیه به دولت ارسال و پس از آن در سال ۹۰ تقدیم مجلس شد. این لایحه از آن سال همچنان در دست بررسی است. اما از آنجا که اخیرا حوادث ناگوار و نگران کننده اس از افزایش کودک آزاری و کودک کشی در برخی نقاط کشورمان اتفاق می افتد رئیس سازمان بهزیستی کشور در مورد سرانجام این لایحه گفت: تدوین لایحه حمایت از کودکان تابستان امسال نهایی شده و به مجلس شورای اسلامی تقدیم می شود. انوشیروان محسنی بندپی افزود: لایحه حمایت از کودکان باید هر چه زودتر تصویب و برای اجرا ابلاغ شود اکنون دو تا سه ماده این لایحه در کمیسیون حقوقی مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است و هنوز روی این مواد به جمع بندی نرسیدند. وی خاطرنشان کرد: برای لایحه حمایت از کودکان هر جا که نیاز به مشورت های بهزیستی بوده است، ما حضور پیدا کرده ایم و نظرات کارشناسی خود را در آن جلسات ابلاغ کردیم و قرار شده که در همین تابستان این لایحه با همکاری مجلس نهایی شود و به صحن مجلس پیشنهاد شود.

محسنی بندپی درباره بازدارندگی این لایحه در زمینه کودک آزاری، گفت: شدت مجازات برای والدین کودک آزار بر اساس این لایحه، بیشتر خواهد بود و به طور جدی تر با آنان برخورد می شود. وی تاکید کرد: با تصویب لایحه حمایت از کودکان، قاضی بهتر می تواند برای والدین کودک آزار حکم صادر کند و شرایط برخورد با کودک آزاران با این لایحه شدیدتر می شود.

درخواست ابتکار از مجلس برای تسریع در تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان

در همین حال معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده بار دیگر از مجلس شورای اسلامی، ریاست و نمایندگان آن خواست تا در تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سرعت عمل نشان دهند. معصومه ابتکار با اشاره به کودک آزاری‌های اخیر مانند قتل سلاله ۵ ساله، پسر ۱۰ ساله مشهدی و خواهران و برادران شکنجه شده ماهشهری، این حوادث را بسیار ناگوار توصیف کرد و گفت: همه قوا باید برای مقابله با آسیب‌ها به کودکان و نوجوانان همت کنند و این موضوع در قوه مقننه اکنون به تصویب لایحه حمایت ازکودکان و نوجوانان بستگی دارد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی معاونت امور زنان و خانواده، وی با تاکید بر ظرفیت‌های اورژانس اجتماعی (۱۲۳) در کاهش آسیب‌ها به کودکان، حمایت از این اورژانس را مهم تلقی کرد و گفت: ۱۲۳ نه تنها مامن آسیب دیدگان به حساب می آید بلکه باعث ترس و بازدارندگی مرتکبان به خشونت هم هست.

اراده‌ای برای تصویب لایحه حمایت از کودکان وجود ندارد

روزنامه قانون نیز با انتشار مطلبی با عنوان«جان کودکان اولویت نمایندگان نیست» نوشت: خبرهای تلخ در مورد کودکان در حالی منتشر می‌شود که لایحه حمایت از کودکان سال‌هاست از این مجلس به مجلس بعدی ارسال می‌شود و بیش از هفت سال است که در مجالس مختلف خاک می‌خورد و گویا عزم و اراده‌ای جدی برای تصویب آن وجود ندارد. به نظر می‌رسد نمایندگان که با هزینه و رای ملت به مجلس راه‌یافته‌اند، اولویت‌های مهم‌تری از جمله امضای نامه علیه روزنامه‌ها یا تصویب برخی از لوایحی دارند که هرگز به اجرا در نمی‌آیند. پس طبیعی است که مشکلات مربوط به کودکان نمی‌تواند فوریت و اولویتی در مجالس داشته باشد. نکته مهم در این زمینه این است که برخی افراد در سایه عدم قوانین حمایتی متقن و نگاه مهربانانه مسئولان به کودکان،گستاخ شده و فکر می‌کنند می‌توانند هر رفتاری با این فرشته‌های کوچک داشته باشند؛ هرچند که مدت‌هاست حقوق‌دانان و فعالان حقوق کودکان به طرق مختلف از نمایندگان مجلس و مسئولان خواسته‌اند که این لایحه را که می‌تواند گامی بزرگ در جهت احیای حقوق مغفول مانده کودکان باشد به تصویب برسانند. مظفر الوندی در مورد پیشینه لایحه حمایت ازکودکان و نوجوانان گفته است: این لایحه پیش از سال ۹۰ از طریق قوه قضاییه، تهیه و به دولت تقدیم شد و دولت در سال ۹۰ آن را به مجلس فرستاد. متن اولیه لایحه که توسط قوه‌قضاییه تهیه شده بود، مجموعه‌ای از حمایت‌های قضایی و حتی حمایت‌های غیرقضایی را شامل می‌شد و به نظر می‌رسید که با تصویب آن، بخشی از مشکلات کودکان حل شود. آن لایحه طبق روال عادی از طریق دولت به مجلس تقدیم و در مجلس به کمیسیون حقوقی و قضایی ارجاع شد.

مواد پیش‌بینی‌شده در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان

اما در این لایحه چه حمایت‌هایی از کودکان به عمل آمده است؟ در این لایحه، به مواردی مانند سرپرستی، فرار از خانه، زندانی والدین، خشونت مستمر، عدم ثبت ولادت، سوءرفتار، بهره‌کشی، نادیده‌گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی کودکان، ممانعت از تحصیل آن‌ها، خرید و فروش کودکان و فعالیت مجرمانه به وسیله کودک اشاره و مقرر شد دفتری باعنوان «حمایت قضایی از کودکان و نوجوانان» تحت نظر دادستان پیش‌بینی شود و دستگاه‌هایی مانند سازمان بهزیستی، سازمان اقدامات تامین تربیتی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کار و نیروی انتظامی، وظایفی را در این خصوص برعهده گیرند که این وظایف عبارتند از: شناسایی کودکان در معرض خطر، توانمندسازی، برقراری امنیت و معرفی به مراجع قضایی یا حمایتی برای برداشتن خطر از کودک.همچنین در این لایحه پیش‌بینی شده است که کودکان نیز می‌توانند اعلام شکایت کنند و والدینی که مرتکب جرم کودک‌آزاری می‌شوند از سرپرستی کودک خود محروم خواهند شد. در این لایحه در راستای حمایت از اطفال، این سن با دقت تعریف و مرز میان کودکی و بزرگسالی تعیین شده است و در این خصوص سن ۱۸ سال تمام، مرز میان کودکی و بزرگسالی یاد شده و افراد زیر این سن می‌توانند از حمایت‌های این قانون بهره‌مند شوند.اما نمایندگان و مسئولان کشور در حالی تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را اولویت مهمی نمی‌دانند که سال‌هاست تعدادبسیاری از کودکان کشور درگیر انواع آسیب‌های اجتماعی شامل سوء‌استفاده جنسی، اعتیاد، خرده‌فروشی مواد مخدر، تکدی‌گری و بزهکاری کودکان و نوجوانان و… شده‌اند یا اینکه تعدادی از آن‌ها در خانواده مورد ضرب و شتم و کودک آزاری واقع می‌شوند یا کودکانی که از دوران جنینی به‌واسطه اعتیاد مادر معتاد شده‌اندو از بدو تولد با درد خماری و نشئگی روزگار می‌گذرانند. سال‌هاست که عدم توجه به کودکان به عنوان آینده‌سازان جامعه، برای‌شان بسیار گران تمام شده‌است، به‌گونه‌ای که شاهد حضور گسترده کودکان کار در خیابان‌ها هستیم؛ کودکانی که به واسطه حضور همیشگی‌شان در خیابان مورد سوءاستفاده، ‌بهره‌کشی،آزارجنسی و… قرار می‌گیرند و به دلیل عقده‌های حقارت و درونی خود می‌توانند در آینده مانند بمبی‌خطرناک، مشکلات بسیاری را برای جامعه ایجاد کنند.اما فارغ از عدم توجه مسئولان به کودکان و نوجوانان، نباید ریشه‌های مشکلاتی راکه سبب تهدید سلامت کودکان در خانواده‌ها می‌شود نیز از نظر دور داشت. کودکانی که ناخواسته در خانواده‌هایی متولد می‌شوند که پدر، مادر یا هردو معتادند یا اینکه یکی از والدین دچار بیماری روانی هستند یا حتی خانواده‌هایی که به‌واسطه فقر و مشکلات اقتصادی، تحمل را از کف داده و رفتارهای خشونت باری با کودکان خود دارند. متاسفانه ممکن است برخی از خانواده‌ها این‌گونه تصور کنند که پدر، مادر یا سرپرست قانونی کودک که وظیفه نگهداری و تربیت کودک بر عهده او است، می‌تواند هر نوع رفتار را با کودک خود داشته باشد؛ این در حالی است که طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است. اما نگهداری طفل عبارت از به کاربردن وسایل لازم برای بقا ، نمو و بهداشت جسمی و روحی کودک مانندغذا دادن، پوشانیدن لباس، تمیز نگهداشتن طفل و… است.بنابراین فراهم آوردن تغذیه مناسب و مراقبت‌های بهداشتی از تکالیف ولی و سرپرست کودک به شمار می‌آید وجسم کودک علاوه بر اینکه باید از تغذیه و بهداشت مناسب برخوردار باشد، باید از هرگونه آزار و ایراد لطمه مصون باشد و والدین حق ندارند کودک خود را مورد آزار و اذیت قرار دهند و در تعالیم اخلاقی دین، آزار بدنی کودک مذموم دانسته شده است.

جراحت خشم و خشونت بر گلوی کودکان

هادی شریعتی، حقوق‌دان و نایب رییس انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز در قانون نوشت: بر اساس آمارهای رسمی در سال گذشته ۸۶درصد از کودک آزاری ها توسط والدین صورت گرفته است که ۶۰ درصد از این آزارها توسط پدران به وقوع پیوسته است.همین آمار، اعداد و ارقام در سال ۹۶ کافی است برای آنکه بدانیم صدای فاطمه، ام البنین و علی اکبر خیلی دیر به گوش مسئولان و جامعه رسیده است. فاجعه عمیق است ،حالا تیغ برنده خشونت خیابان‌ها و کوچه‌ها را پشت سر گذاشته و به خانواده یعنی اولین و تنها مامن کودکان رسیده است.اما سوال اینجاست؛ این خشونت چگونه شکل گرفت و چرا رشد کرد؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد بروز خشونت علیه کودکان به عوامل متعددی وابسته است. اختلالات روانی و رفتاری والدین، وابستگی به الکل، سوء مصرف مواد ، عدم آگاهی و آموزش، فقر،بیکاری، وضع نابسامان اجتماعی و اقتصادی، عرف فرهنگی و ضعف در قوانین از جمله علل اصلی بروز خشونت علیه کودکان در خانواده است. حادثه دردناک کودک آزاری در ماهشهر نیز بدون شک نمی تواند جدا از این علل و عوامل بررسی شود. اما آنچه که در این حادثه پر رنگ‌تر از قبل دیده می‌شود، سه عامل ضعف در قوانین، عدم آگاهی و آموزش و وضعیت نابسامان اجتماعی و خانوادگی است که باعث شکل گیری خشونتی سیستماتیک و از بالا به پایین شده است و در این میان کودکان به دلیل عدم توانایی در دفاع از خود و فقدان سیستم حمایتی مناسب، اولین و اصلی‌ترین قربانیان آن شده‌اند. حمایت قضایی، یکی از اساسی‌ترین راه‌های پیشگیری از کودک آزاری در خانواده است؛ در حالی که لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان به‌عنوان ابزاری برای پیشگیری و پیگیری قضایی کودک آزاری همچنان بعد از گذشت هفت سال در مجلس شورای اسلامی در انتظار تصویب معطل مانده و قوانین مربوط به حضانت نیز برای حمایت از کودکان طلاق با بن بست مواجه شده است. همچنین وجود قوانین جرم زایی مانند ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی که تنبیه را به عنوان حق ابوین شناخته نیز، مزید بر علت است. از سوی دیگر بی‌توجهی به مشاوره‌های قبل از ازدواج ، نادیده گرفتن آموزش‌های قبل از بارداری و غفلت از آموزش مهارت‌های زندگی باعث شده والدینی مضطرب و خشمگین بر خانه حکم فرما شوند؛ والدینی که نسبت به شیوه‌های فرزندپروری بیگانه و نا آشنا هستند و اعتقاد راسخی به تنبیه بدنی در امور تربیتی دارند. از دیگر عوامل تشدید خشونت علیه کودکان در خانواده، اوضاع نابسامان اجتماعی است که با خود فقر،بیکاری،اجبار در ازدواج ،اضطراب مداوم ، طلاق و در نهایت از هم گسستگی خانواده را به همراه می‌آورد. آنچه از زندگی خانوادگی سه کودک آزار دیده ماهشهری رسانه ای شده، حکایت از فضای پرتنش و نابسامانی‌های پی در پی اجتماعی و خانوادگی دارد که بستر اصلی رشد و شکل گیری آزارهای جسمی و روانی شده است.بررسی‎ها نشان می دهد که در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می‌شود، حداقل ۲۰ مورد دیگر پنهان می‌ماند و این به معنای وقوع خشونت در سایه بی‌تفاوتی و سکوت است؛ از این رو با توجه به ارتباط مستقیم کودک‌آزاری و سلامت اجتماعی شهروندان به نظر می رسد واکنش ها و حساسیت ها نسبت به این موضوع نباید مقطعی و محدود به رسانه‌ای شدن یک خبر باشد، برای مقابله با کودک آزاری به عزم و نگاهی جدی و البته همگانی نیاز هست تا بتوان در فضایی سالم و عاری از خشونت به رشد و پرورش کودکان اندیشید.

قوانین مربوط به حمایت از کودکان در کشور ما، تنها جنبه سلبی دارد

دکتر جواد محمودی قرائی، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، زندگی خشونت عاطفی را بیشترین خشونت های اعمال شده علیه کودکان در ایران دانسته و معتقد است: متاسفانه قوانین مربوط به حمایت از کودکان در کشور ما، تنها جنبه سلبی دارد و فقط تاکید می کند اگر یک جرم و جنایتی اتفاق افتاد چه مجازاتی را در پیش دارد در صورتی که قوانین باید طوری تنظیم شده باشد که از همان ابتدا جلوی وقوع جرم و جنایت را بگیرد نه اینکه تنها مجازات تعیین کند. وی به مهم ترین عوامل زمینه ساز کودک آزاری از دیدگاه روانی اشاره کرد و افزود: از دیدگاه روانی اگر بخواهیم دلایل کودک آزاری را بررسی کنیم می توان گفت علل فردی، خانوادگی و اجتماعی سه عامل اصلی کودک آزاری به شمار می رود، مثلا مادری که بیمار است و انواع مشکلات روانی نظیر افسردگی و اختلالات خلقی دارد و یا بچه ای که ناتوان، معلول و پیش فعالی دارد طبیعی است که اگر از لحاظ روانی مشکلات روحی آنها برطرف نشود، زمینه های بروز انواع کودک آزاری در بین آنها شیوع پیدا می کند. محمودی قرائی در ادامه با بیان اینکه بیشترین نوع کودک آزاری در ایران از سوی اطرافیان نزدیک و خانواده ها آنها اعمال می شود تصریح کرد: متاسفانه خشونت عاطفی بیشترین خشونت های اعمال شده علیه کودکان در ایران است البته خشونت های دیگری نیز نظیر خشونت جنسی علیه کودکان در ایران شیوع دارد اما به دلیل اینکه این نوع خشونت ها به دلایل فرهنگی همیشه پنهان و بیان نمی شود و همچنین مطالعات دقیقی نیز در این زمینه صورت نگرفته است آماری صحیح در دست نداریم. این فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان همچنین یادآور شد: متاسفانه در جامعه ما بیشترین خشونت های جنسی علیه کودکان دختر و همچنین بیشترین خشونت های فیزیکی و جسمی نیز در مورد کودکان پسر اعمال می شود.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت خبری شفقنا، تاریخ انتشار: 9اردیبهشت1397 ، کدخبر: 559892: www.fa.shafaqna.com