شعارسال: اگر سرمایه‌گذاری‌های عمرانی دولت را که در سال‌های اخیر به‌طور مداوم کاهش یافته است درنظر نگیریم، اطلاعات آماری نشان می‌دهد که بخش عمده سرمایه‌گذاری مثلا در بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و مسکن که زمینه توسعه زیرساخت‌های اقتصادی ایران را فراهم می‌کند عمدتا توسط بخش خصوصی و به شکل مستقیم توسط مردم انجام می‌شود. این نشان می‌دهد بخش عمده تأمین مالی در اقتصاد ایران همچنان به‌صورت سنتی و بدون دخالت نهاد‌های واسط پولی و مالی انجام می‌شود. اطلاعات تکمیلی‌تر همچنین نشان‌دهنده غلبه تقاضای سفته‌بازانه در اقتصاد ایران نسبت به تقاضای سرمایه‌گذاری واقعی است.

اطلاعات آماری نشان می‌دهد که به‌طور تقریبی در 4‌ماه امسال 45هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بخش‌های اصلی اقتصاد انجام شده است که از این مقدار بازار مسکن با 32هزار میلیارد که معادل 71درصد از کل این سرمایه‌گذاری‌هاست در صدر قرار دارد. در همین مدت بازار سرمایه با تأمین 13هزار میلیارد تومان از منابع مالی بخش صنعت که در زمینه توسعه زیرساخت‌ها، احداث کارخانه‌های جدید یا اجرای پروژه‌های تازه‌تر صرف شده در رتبه دوم قرار دارد.

طبق این داده‌ها نظام بانکی هم با تغییر استراتژی‌هایی که بانک مرکزی ظرف 5سال گذشته انجام داده در این مدت کمترین سهم را در تأمین مالی برای توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری داشته است؛ به‌طوری که مطابق داده‌های بانک مرکزی از اول امسال تاکنون 130هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش‌های مختلف اعطا شده که از این مقدار فقط 7.7درصد صرف ایجاد یک کار اقتصادی جدید و 5.5درصد صرف توسعه اقتصادی شده است. مطابق اطلاعات بانک مرکزی هم‌اکنون 63درصد از کل تسهیلات که توسط بانک‌ها ارائه می‌شود صرف تأمین سرمایه در گردش بانک‌ها می‌شود که این موضوع از یک سو مربوط به رکود اقتصادی و از سوی دیگر مربوط به تغییر راهبرد بانک مرکزی برای تجهیز منابع کسب و کار‌های کوچک و متوسط است.

تقاضای سفته‌بازی

در کنار سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش واقعی اقتصاد بخش زیادی از تقاضای موجود در اقتصاد ایران در طول چند سال گذشته صرف تقاضای سفته‌بازانه برای به‌دست آوردن سود‌های بیشتر شده است؛ همین عامل موتور محرک رشد قیمت طلا، ارز، مسکن و اخیرا بورس بوده است. طبق داده‌های آماری سرمایه‌گذاران که انتظار دارند در ماه‌های آینده تورم رشد کند دیگر با نرخ سود 15درصدی توسط بانک‌ها راضی نمی‌شوند؛ هرچند برخی بانک‌ها با دور زدن مقررات بانک مرکزی حتی تا 20درصد هم سود می‌دهند اما اطلاعات آماری نشان می‌دهد که مقدار سپرده‌های بلندمدت بانکی از اول سال تاکنون 6هزار میلیارد تومان کاهش یافته و از 840هزار میلیارد تومان به 834هزار میلیارد تومان رسیده است؛ در مقابل حجم معاملات در بازار‌های طلا، ارز، مسکن و بورس افزایش یافته که ناشی از تمایل سرمایه‌گذاران برای دریافت سود بیشتر است.

در مورد مقدار معاملات انجام شده در بازار ارز و سکه طلا اطلاعاتی در دست نیست اما اطلاعات آماری در بازار معاملات آتی بورس کالا نشان می‌دهد که از اول سال تاکنون 57هزار میلیارد تومان قرارداد آتی سکه در این بازار خریداری شده است. همچنین در این مدت سرمایه‌گذاران 55هزار میلیارد تومان اوراق بهادار خریده‌اند و همانطور که گفته شد بخشی از این تقاضا که مقدار آن 32هزار است در بخش مسکن سرمایه‌گذاری شده است.

به این ترتیب مطابق داده‌های موجود تحت‌تأثیر تحولات اقتصادی منابع مالی مردم به بازار‌های اوراق بهادار و مسکن تزریق شده زیرا از اول سال تاکنون سرمایه‌گذاری در بورس 36درصد و در بخش مسکن نزدیک به 20درصد بازده داشته است.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: 21مرداد1397، کدخبر: 26587: www.newspaper.hamshahri.org