شعار سال: با توجه به محدودیت جدی منابع آب در استان تهران بهره وری بهینه از این مایع حیات بهترین و شاید تنها گزینه پیش روست چراکه حفظ منابع آبی به علت محدود بودن ثمرات دیگری از جمله پایداری و توسعه در جمعیت روستایی و حفظ بافت آن و نیز دستاوردهای زیست محیطی و امنیت غذایی نیز همراه دارد.

در زمان حاضر برپایه گزارش ها حدود 94 درصد آب مصرفی کشور به بخش کشاورزی اختصاص می یابد که مصرف غیرصحیح و علمی از آن باعث شده بهره وری محصولات کشاورزی نیز چندان بالا نباشد که البته به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران این رقم در این استان به 40 تا 45 درصد آب موجود می رسد.

یکی از بهترین روش های حفظ منابع آب روی آوردن صنعت کشاورزی به آبیاری نوین و بهره برداری حداکثری از منابع آب در تولید محصولات کشاورزی است.

**آبیاری مدرن راه نجات

کارشناسان معتقدند در کنار ضرورت برنامه ریزی برای کاشت محصولات کم آب بر و متناسب با اقلیم و جلوگیری از کشت محصولاتی با نیاز آبی بالا، راه نجات صنعت کشاورزی درشرایط کنونی روی آوردن به آبیاری مدرن است و باید با کمترین بهره برداری از منابع آبی، افزایش کمی و ارتقای کیفی محصولات کشاورزی را دنبال کرد.

کارشناس منابع آب جهاد کشاورزی استان تهران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه باید برای نجات آب کشور و بهره برداری بهینه از منابع آبی کاری کرد افزود: ارتقای بهره مندی زمین های کشاورزی از آب هدفمند نیاز واقعی امروز است که باید بر سرعت توسعه آن در زمین های کشاورزی افزود.

ابوالفضل خلیل پور صرفه جویی در مصرف آب، توزیع یکنواخت آب در مزرعه، افزایش کمی و کیفی تولیدات بخش کشاورزی و سهولت در انجام عملیات زراعی را از جمله مزایای آبیاری مدرن مراتع و باغات کشاورزی ذکر کرد.

وی گفت: بسیاری از آب هایی که به سمت مزارع و باغات روان است در طول مسیر هدر می رود و بهترین گزینه این است که لوله گذاری در طول مسیر انجام شود.

خلیل پور ادامه می دهد: شیوه غرق آبی به طور کلی شیوه بدی نیست و موجب بازگشت آب به چرخه می شود اما باید برخی اصول از جمله انتقال صحیح آب به مقصد را رعایت کرد.

یک کارشناس دیگر بخش کشاورزی نیز با بیان اینکه روش های نوین آبیاری برای همه محصولات قابل استفاده است افزود: استفاده از این روش علاوه بر اینکه باعث حفظ منابع آبی می شود به حفظ منابع خاکی نیز کمک شایانی می کند.

حسن طلاجو نیز در مصاحبه با خبرنگار ایرنا اضافه کرد: روش های نوین آبیاری باعث جلوگیری از سله بستن خاک (سخت و خشک شدن زمین پس از آبیاری) می شود و از پوکی خاک جلوگیری می کند ضمن اینکه نیازی به ایجاد نهرهای خاکی و زهکشی نیست.

وی همچنین با بیان اینکه آبیاری نوین می تواند همراه با سمپاشی و کودپاشی باشد افزود: این اقدامات همزمان باعث یکنواختی تغذیه گیاهان می شود و به رشد مطلوب آنها کمک می کند.

طلاجو ادامه می دهد: یکی از مشکلاتی که باغداران و مزرعه داران معمولا با آن مواجه هستند انتقال بذر علف های هرز به باغات محل کشت آنها از طریق انتقال سنتی آب است که با روش آبیاری مدرن این بذرها وارد نمی شوند ضمن اینکه در شیوه مدرن به دلیل اینکه فقط بخشی از آب مرطوب می شود علف های هرز امکان رویش ندارند.

**آبیاری مدرن هزینه بر و پردردسر است

برخی کشاورزان از اجرای طرح آبیاری مدرن استقبال و آن را مطلوب توصیف می کنند و معتقدند با اجرای این طرح در مزارع و باغات خود علاوه بر افزایش بهره وری آب محصولات با کیفیت تری برداشت می شود اما برخی کشاورزان نیز اجرای این طرح را هزینه بر، پردردسر و وقت گیر می دانند.

جلب اعتماد کشاورزان در شرایط بحران کم آبی و بی‌آبی کنونی برای ایجاد تغییر در شیوه آبیاری بدون شک یکی از راه های صرف جویی در مصرف آب است اما به نظر می رسد تلاش کشاورزان برای اصلاح شیوه های آبیاری بدون حمایت مسئولان در بخش های مختلف باعث دلسردی و یاس آنان می شود.

حاج احمد صدرالدین کشاورز ورامینی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه هزینه ها و سرمایه گذاری اولیه برای اجرای این طرح سنگین است افزود: علاوه بر هزینه سنگین راه اندازی این شبکه برای باغات و مزارع تعمیرات و نگهداری این شبکه نیز گران است.

وی که به کشت صیفی جات از جمله گوجه، بادمجان و خیار در باغ خود مشغول است ادامه می دهد: حمایت ها و یارانه های جهاد کشاورزی خوب است اما کافی نیست ضمن اینکه بسیاری از باغداران یا وقت ندارند که پیگیری های اداری دریافت این کمک ها را انجام دهند یا از اطلاعات و دانش کافی برخوردار نیستند.

رسول کاشف کشاورز یکی از روستاهای اطراف باقرشهر نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه از آبیاری سنتی در مزرعه خود استفاده کرده است می گوید: یکی از مشکلات جدی من مشکل فشار آب است که باعث می شود نتوانم جریان یکنواخت آبیاری را تنظیم کنم.

وی ادامه می دهد: زمین های منطقه ای که در آن کشاورزی می کنم ابعاد غیرهندسی دارند و سامانه های های آبیاری از جمله «لینیر و سنتر پیوت» برای آن مناسب نیستند.

کاشف اضافه می کند: در برخی مناطق خاک ها سست است و آبیاری بارانی به زمین خوب نفوذ می کند اما در برخی مناطق آبیاری به علت سفتی زمین بخوبی جواب نمی دهد.

حسین بختیاری زاده یکی دیگر از باغداران و کشاورزان اطراف کهریزک که هنوز باغ ها و مزارع خود به عنوان محل کاشت ذرت، سیب زمینی، پیاز و کلم را به شیوه مدرن مجهز نکرده است در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: برای آغاز کار در این زمینه باید سرمایه اولیه داشته باشیم تا از تسهیلات در مراحل بعدی برخوردار شویم.

وی اضافه کرد: از برخی مراجعان شنیده ام مراحل اداری دریافت کمک های بلاعوض و وام، طولانی و خسته کننده است و برای همین هنوز اقدامی نکرده ام.

بختیاری زاده می گوید: برای مراجعه به اداره کشاورزی، اداره آب منطقه ای، بانک ها و شرکت های مشاوره دهنده تجهیز به آبیاری مدرن نه وقت کافی دارم و نه حوصله؛ مضاف بر اینکه اقدام عمرانی و توسعه ای در باغات باعث افزایش هزینه ها می شو د و درآمدهای کشاورزی جوابگوی آن نیست.

وی با بیان اینکه ترجیح می دهم با همان روش قدیمی به کار کشاورزی مشغول باشم ادامه می دهد: کارشناسان از اداره ترویج کشاورزی گاهی برای ارائه مشاوره و تشویق کشاورزان به منطقه می آیند اما کشاورزان چندان استقبالی نمی کنند.

**10 میلیون تومان کمک بلاعوض

از 187 هزار هکتار زمین های کشاورزی استان تهران حدود 58 هزار هکتار یعنی حدود 30 درصد به سامانه های آبیاری نوین مجهز است که سالانه پنج الی شش هزار هکتار هم به این میزان افزوده می شود.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان تهران با بیان مطلب فوق و اینکه عزم این نهاد برای مکانیزه کردن آبیاری مراتع، مزارع و باغات کشاورزی جزم است افزود: تجهیز هر هکتار از این زمین ها به طور میانگین نیازمند حدود 15 میلیون تومان اعتبار است که 10 میلیون تومان آن به صورت بلاعوض از سوی جهاد کشاورزی پرداخت می شود که 60 درصد هزینه ها را جبران می کند.

به گفته کریم ذوالفقاری، جهاد کشاورزی اعتبار تامین منابع مدرن سازی آبیاری تا 15 هزار هکتار در سال را در اختیار دارد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

وی با بیان اینکه از ابتدای سال 97 تاکنون یکهزار و 205 هکتار از زمین های کشاورزی استان به آبیاری قطره ای، دو هکتار به آبیاری بارانی و 488 هکتار به آبیاری کم فشار مجهز شده افزود: برای سال جاری اجرای 14 هزار هکتار هدف گذاری شده است.

ذوالفقاری اضافه کرد: علاوه بر 10 میلیون تومان که به صورت بلاعوض به ازای هر هکتار به کشاورزان در این زمینه کمک می شود، نقشه برداری اراضی، مطالعه و طراحی شرکت های مشاور و انتخاب نوع سامانه آبیاری نیز با توجه به الگوی کشت به صورت رایگان انجام می شود.

وی گفت: آبیاری قطره ای در انواع مختلف خود از جمله آبیاری تیپ، قطره ای زیرسطحی، روسطحی و آبیاری بارانی که بهره وری بالایی دارند موجب صرفه جویی در مصرف آب به میزان 300 میلیون مترمکعب و افزایش بهره وری از آبیاری به میزان 44 درصد شده است.

ذوالفقاری یکی از مهمترین عوامل بی میلی کشاورزان برای تجهیز اراضی خود به سامانه های نوین را پروانه نداشتن برای بهره برداری از آب در اختیار ذکر می کند و ادامه می دهد: برای نمونه در منطقه چهارباغ ورامین چهار هزار و 500 هکتار زمین در اختیار 50 کشاورز است که امور آب به چاه های آنان مجوز نمی دهد و این عامل مهمی برای مکانیزه نشدن آبیاری مزارع آنان به شمار می رود.

وی گفت: کشاورزانی که مجوز تخصیص آب و اسناد مالکیت زمین داشته باشند برای اقدام به مکانیزه سازی سامانه های آبیاری خود مشکلی ندارند.

حال درشرایطی که کشاورزان، اخذ تسهیلات مربوط به مدرن سازی سامانه های آبیاری را هزینه بر، طولانی مدت و دارای بوروکراسی می دانند و از سویی همه می دانند که منابع آبی را دیگر یارای پاسخگویی به نیازهای کنونی نیست؛ ضرورت دارد زمینه های اجرای بهتر و بیشتر این نوع سامانه ها در زمین های کشاورزی بهتر از پیش فراهم و مشارکت مناسب تر بهره برداران نیز فراهم آید.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار 13 شهریور 97، کدمطلب: 83022003، www.irna.ir