
شعار سال: محیط زیست کشورمان از جمله میراث طبیعی است که برای حفظ آن باید بسیار حساس بود. البته این حساسیت در میان افکارعمومی امروز بسیار بالا رفته است و که باید این موضوع را به فال نیک گرفت اما به نظر می رسد که گفتار و کردار سازمان محیط زیست نشان می دهد که این حساسیت چندان در این سازمان که به طور قانونی مسئولیت و وظیفه حراست از محیط زیست را دارد، احساس نمی شود.
دوقطبی پلنگ و آب رئیس سازمان محیط زیست
«عیسی کلانتری» رئیس سازمان محیط زیست کشور که بعد از «معصومه ابتکار» این سمت بر عهده گرفت؛ ورودی جنجالی به موضوع محیط زیست و خصوصا حفاظت و حراست از حیات وحش ایران داشت. البته در زمان ابتکار هم چندان سازمان محیط زیست خالی از اشکال نبود و انتقادات فراوانی به بانوی اصلاح طلب این حوزه می شد که با 8 سال زمان اصلاحات 12 سال این سمت را بر عهده داشت.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ابتدای ورود خود به این حوزه یک دوگانه زیست محیطی ساخت که منتقدان زیادی خصوصا از طرف دوستداران محیط زیست برای او ایجاد کرد، وی گفت: «مسئله آب را نباید قربانی مسئله ای مانند یوزپلنگ کرد. هر دو اهمیت دارند اما اولویت های کشور باید در نظر گرفته شود.»
همین مسئله باعث واکنش منفی نسبت به ایجاد چنین دوقطبی کاذبی شد و فعالان محیط زیست مطرح کردند که حفاظت از یوزپلنگها مغایرتی با حفاظت از آب ندارد. برخی نیز این دغدغه کلانتری را مربوط به وزارت نیرو دانستند و بیان داشتند که او مسئله تنوع زیستی و نقش اکوسیستمها در بقای انسانها را هم به درستی درنیافته است.
در همین رابطه، «فرهاد توحیدی»، دبیر جشنواره بینالمللی فیلم سبز بیان کرد: «محیط زیست تنها حفظ منابع آبی نیست؛ بلکه توجه به حیات وحش نیز مهم است. ما محیط زیست بدون جنگل پاکیزه و یوزپلنگ نمیخواهیم.»
حتی برخی از فعالان محیط زیست با تمرکز کلانتری بر روی موضوع آب بیان داشتند که وی خود متهم در به وجود آورد فضای کشور در زمینه بی آبی است. در این زمینه، روزنامه اصلاحطلب شهروند در گزارشی با انتقاد از سخنان عیسی کلانتری مینویسد:«زمانی تلاش برای رسیدن به خودکفایی در محصولات کشاورزی از بزرگترین افتخارات کلانتری بود و حالا او یکی از منتقدان این سیاست شده و از ورشکستگی آبی و سکوت انجمنهای کشور میگوید. در حالی که به اعتقاد تعداد زیادی از فعالان محیطزیست، پیش از این نبود نگاه علمی در برنامهریزیها ازجمله در سدسازیهای بیرویه، بخش عمدهای از منابع آبی کشور را از بین برده، رئیس سازمان محیطزیست مدتی است به خطاهایی اعتراف میکند که در دهههای گذشته شرایط امروز را به ارمغان آورده است: خشکیدن تالابها، از بینرفتن رودخانهها، فرونشست دشتها، افزایش گرد و غبار و....»
این گزارش با اشاره به اقدامات کلانتری در خصوص تخریب دریاچه ارومیه میافزاید:او مدتها پیش هم در سخنانی جنجالی گفته بود: «در ۲۰ سال آینده نیازی به حمله آمریکا و اسراییل نخواهد بود و ایران با این سیاست مصرف منابع زیرزمینی آب و تغییر اقلیم خود به خود نابود خواهد شد. پس اگر دیر بجنبیم آینده بسیار غمانگیزی خواهیم داشت.» حالا او بار دیگر بیآبی را بزرگترین تهدید کشور معرفی کرده است. اینها همه در حالی است که در سالهای گذشته درباره عملکرد کلانتری در زمان وزارتش، این انتقاد مطرح بوده است که توسعه کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه به کاهش حقآبه این دریاچه و خشکیدن تدریجی آن انجامید. کلانتری که اکنون با حفظ سمت، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز هست، در همایش دیروز با گلایه از اقدامات نادرست مردم و مسئولان در زمینه محیطزیست گفت: در طول این سالها اگر هر دشمنی در این سرزمین حاکم میشد این رفتار را با منابع طبیعی و محیطزیست انجام نمیداد.»
ماجرای گورهای زنده گیری شده
طی چند روز گذشته خبر مرگ ۵ گورخر ایرانی هنگام انتقال از پارک ملی توران به پارک ملی کویر خبرساز شد؛ ۲ گورخر دیگر از ۱۰ گورخری که بنا بود نسل گورخر را در پارک ملی کویر احیا کنند قبل از رهاسازی در قرنطینه تلف شدند!
با احتساب ۳ گورخری که حین انتقال از پارک ملی توران به پارک ملی کویر تلف شده بودند، تلفات طرح انتقال قبل از رسیدن به مرحله رهاسازی به ۵۰ درصد رسید و البته تنها گور نر این جمعیت نیز از دست رفت!
علت مرگ گورخرها رعایت نکردن استانداردهای لازم در تهیه جعبههای انتقال این حیوانات است؛ عدم رعایت استانداردها و ضوابطی از قبیل: پوشاندن بخش داخلی جعبهها با فوم که به منظور کاهش هزینهها رعایت نشد.
در نتیجه کار به جایی رسید که جابهجایی جعبهها در مسیر سنگلاخ و ناتوانی گورها در حفظ تعادلشان، به شکسته شدن جعبهها منجر شد و نهایتا گورهایی که سعی میکردند در جعبههای شکسته تعادل خود را حفظ کنند، بر اثر تقلای بیش از حد و مجروح شدن توسط جعبههای شکسته به شدت آسیب دیده و تلف شدند!
وضعیتی که موجب شد ۳ گور پیش از رسیدن به مقصد در جعبهها تلف شوند و پس از گذشت مدتی از انتقال، حالا خبر از مرگ ۲ رأس دیگر از گورهای مجروح شامل ۱ گور ماده و تنها گور نر برسد!
مدیرکل محیط زیست استان سمنان به دلیل قصور و کوتاهی در پروژه انتقال گورخر ایرانی رسما عذرخواهی و معاون محیط زیست طبیعی استان را عزل کرد اما کار از کار گذشته و عذرخواهی هم دردی از شکست مفتضح پروژه احیای گورخرها دوا نمی کند.
زنده گیری پلنگ هم تلفات داد عباسعلی دامنگیر مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: با گزارش مردم روستای قلعه بالا مبنی بر حضور یک قلاده پلنگ در مزارع کشاورزی ، تیمی از کارشناسان به منطقه اعزام شدند .
وی افزود: بررسی ها نشان داد که این قلاده پلنگ در طول یک شبانه روز فقط کمتر از 300 متر جابه جا شده و مشهود بود که این حیوان دچار بیماری و کهولت سن است.
دامنگیر گفت: برای زنده گیری حیوان ، این قلاده پلنگ بیهوش شد تا در اداره محیط زیست ، اقدامات درمانی و احیا انجام شود ولی به دلیل کهولت سن و ضعف جسمانی ، حیوان احیا نشد و جان باخت .
قلاده پلنگی که در تصادف با قطار تلف شد دامنگیر علت اصلی تلف شدن این پلنگ را ضعف جسمانی، کهولت سن ، نداشتن دندان و ناتوانی در شکار بیان کرد.
البته باید پرسید که چرا بایستی این پلنگ پیر زنده گیری و اینگونه تلف شود تا مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان بیان کند که علت تلف شدن این قلاده پلنگ کهولت سن بوده است؟
متاسفانه سالانه پلنگ های زیادی به سبب تصادف با قطار و خودرو تلف می شوند که یکی از مکان هایی که این تلفات بسیار گزارش شده، جاده میامی است که به قتلگاه این حیوانات تبدیل شده است.
دستگیری چند نفر در حال تکه کردن این خرس برای کباب! روزنامه خراسان اطلاع داد که در نوشهر چند نفر این خرس را بعد از شکار در حال تکه تکه کردن برای کباب کردن آماده می کردند که دستگیر شدند.
به نظر می رسد که از یک سو موضوع شکار حیوانات وحشی باید از سوی حفاظت محیط زیست بررسی و از سوی دیگر نسبت به فرهنگ سازی در این زمینه اقدامات لازم انجام شود. موضوع خوردن خرس از جمله موارد عجیب در ایران و حتی در جهان است که به نظر می رسد بایستی بررسی لازم بر سر این موضوع از سوی سازمان محیط زیست انجام گیرد.
جسد قوچ به دیوار جلسه مسئولان دولتی مازندران یکی از جلسات استانی برای حفاظت از محیط زیست سوژه خبرنگاران و کاربران شبکه اجتماعی شد.
روزنامه خراسان در این باره نوشت: «عکسی که مشاهده میکنید، تصویری از جلسه فرماندار، معاون استاندار و مدیر کل منابع طبیعی استان مازندران و همچنین رئیس انجمن صنفی مرتع داران است که طی روزهای اخیر در این استان برگزار شده است.
در تصویر، جسد یک «قوچ» به چشم میخورد که به شکل سفرهای بر دیوار چسبانده شده و در پیش زمینه عکس یادگاری مسئولان مذکور خودنمایی میکند. این تصویر انتقاد کاربران شبکه های اجتماعی را به دنبال داشته است.
کاربری نوشته: « احتمالا اون چیزی که به دیوار چسبوندن هم در راستای حفاظت از محیط زیسته!» کاربر دیگری نوشته: «مسئولان اول خودشون توصیه ها رو عمل کنن، بعد از مردم انتظار داشته باشن!»

هیرکان پلنگ مادهای که 35 روز بیشتر در طبیعت دوام نیافت!/ پنهانکاری یکساله درباره مرگ هیرکان
در تابستان سال ۹۳، دو توله پلنگ نر و ماده داخل کارتن پشت در محیط زیست شهرستان کردکوی استان گلستان گذاشته شد. کسی نمیدانست چه کسی و از کجا این دو قلاده پلنگ را به آنجا منتقل کرده است. این دو پلنگ هیرکان و ورکان نام گرفتند و در زمان پیدا شدن حداکثر دو ماهه بودند. آنها بدون مادر اما با حساسیتها و مراقبتهای بسیار بزرگ شدند و در نهایت تصمیم گرفته شد که مقدمات رهاسازی آن دو در طبیعت فراهم شود. در ابتدای شهریور سال ۹۵ هیرکان (پلنگ ماده) که دارای شرایط بهتری نسبت به ورکان بود در پارک ملی گلستان آزاد شد اما کمتر از یکسال خبر مرگ این پلنگ منتشر شد.
«مرتضی فرید» مدیرکل دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات سازمان حفاظت محیط زیست در 31 خرداد ماه سال 96 در خصوص نتیجه بررسیها در مورد مرگ هیرکان (پلنگ ماده رها شده در پارک ملی گلستان) گفت: « با بررسی سامانهای که سینگالهای ارسالی ردیابهای ماهوارهای از سوی آن تجزیه و تحلیل میشد، مشخص شد هیرکان که پس از هماهنگیهای اولیه و نصب ردیاب ماهوارهای در ۲ شهریورماه ۱۳۹۵ در پارک ملی گلستان رهاسازی شده بود تا ۶ مهرماه ۱۳۹۵ یعنی ۳۵ روز پس از رهاسازی زنده بوده و اظهارات بعدی مبنی بر زنده بودن هیرکان صحیح و مطابق با واقعیت نبوده است.»
سازمان محیط زیست به پنهان کاری درباره مرگ این قلاده پلنگ آنهم به صورت یکسال متهم شد.
«معصومه ابتکار» رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست در این باره بیان داشت: «اگر محرز شود که پنهان کاری صورت گرفته و تخلف شده، حتما برخورد می شود، زیرا دروغ گویی کار بدی است. بررسیهای سازمان حفاظت محیط زیست برای شناسایی مقصر است. دسترسی آزاد به اطلاعات و صداقت برای ما اصل است و همه ما تعجب کردیم که چنین مسئلهای مطرح شده، بنابراین آن را با جدیت پیگیری میکنیم و هیچ قصدی برای پنهان کاری نداریم و اطلاعرسانی نیز در این زمینه صورت خواهد گرفت.»
زنده گیری خرس و ضرب و شتم آن
۱۳ شهریورماه توله خرس قهوهای پارک ملی گلستان جانش را از دست داد اما بعد از انتشار فیلمی از ضرب و شتم این حیوان، بررسی علت مرگ این گونه که تنها با هدف جابهجایی زنده گیری شده بود وارد فاز جدید شد. در همین رابطه، عیسی کلانتری - رئیس سازمان حفاظت محیط زیست- دستور برخورد جدی با خاطیان کشته شدن خرس قهوهای گلستان را صادر کرد.
«غلامرضا کریمی»، سرپرست اداره کل محیط زیست استان گلستان در مورد بیاطلاعیش از روند زندهگیری خرس قهوهای اظهار کرد: «این طور نبود که از ماجرا بیاطلاع باشم اما در گزارش مکتوبی که در موضوع زندهگیری و انتقال حیوان ارائه شده بود، به ضرب و شتم صورت گرفته اشاره نشده بود.»
کریمی در مورد ضرورت گرفتن خرس قهوهای گلستان گفت: روز اول که خرس به روستای ترجنلی نزدیک شده بود، تیمی را برای دور کردن خرس از روستا اعزام کردیم که توانستند با شلیک تیر هوایی آن را از روستا دور کنند. ولی روز بعد خرس دوباره به حاشیه روستا رفت. این بار فاصله کمتری با روستا داشت بنابراین برای جلوگیری از آسیب رساندن به جوامع محلی تصمیم به زندهگیری شد.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان گلستان در پاسخ به پرسشی در مورد تشخیص علت مرگ خرس قهوهای گفت: رفتار خرس قبل از زندهگیری نیز طبیعی نبود چون پرخاشگر بود و دور خود میپیچید که میتواند ناشی از یک مسمومیت باشد البته ضرب و شتم هم در مرگ آن تاثیرگذار بوده است. شاید علت دیگری هم داشته باشد ولی چون گفته شد مشکوک به هاری است و به سرعت دفن شد تشخیص آن ممکن نبود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی راه دانا، تاریخ انتشار 1 آبان 97، کدخبر: 1419198، www.dana.ir
متاسفانه بودن وزاری غیر متخصص در جایگاه خاص باعث آسیب هایی شدن که نمیشه در طول زمان جبران کرد که یکی از اونا تو محیط زیست بود
ح.ن76