ایمان انتظام اظهار کرد: راجع به فرونشست تقریباً اولین ارگانی که به‌طور علمی بعد از ۳۰۰ سال وارد این مسئله شد و آن را بررسی کرد، سازمان زمین‌شناسی بود که اولین گزارش هم حدود سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ بیرون آمد.

رئیس گروه آب سازمان زمین‌شناسی گفت: ما اولین سازمانی بودیم که از روش رادار در ارزیابی میزان فرونشست تهران استفاده کردیم که آن موقع در واقع فرونشستی که نشان می‌داد, ماکزیمم حدود ۱۷ تا ۱۸ سانتی‌متر در سال بود. بعضی از مطالعات بعدی که دکتر شریفی‌کیا از دانشگاه تربیت‌مدرس انجام داد، ماکزیمم فرونشست در تهران را تا ۳۶ سانتی‌متر به‌ثبت رساندند.

* فرونشست تهران چه اندازه است؟

وی ادامه داد: البته باید دقت‌کنیم که سخنانی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه تهران روزانه ۳۶ میلیمتر یا سالی ۳۶ سانتیمتر پایین می‌رود، اما نرخ درجه فرونشست هر سال تغییر می‌کند. باید بدانیم که در یک‌سال به‌خصوص این اندازه‌گیری انجام شده و فقط متعلق به همان سال است.

این پژوهشگر و کارشناس زمین‌شناسی اضافه کرد: برخی همچنان خیلی جاها مطرح می‌کنند که تهران دارد روزی ۳۶ میلی‌متر پایین می‌رود، که باید در جواب این افراد به صراحت اعلام کنم که خیر، این‌طور نیست. آن داده ماکزیمم یک نقطه خیلی محدود اطراف تهران بود، که این موضوع در آن رخ داده است.

انتظام تصریح کرد: اولاً این میزان فرونشست را نمی‌توان به تمام تهران تسری‌ دهیم؛ دوماً این مقدار فرونشست هم متعلق به یک سال خاص بود. در حال‌ حاضر مطالعاتی که انجام داده‌اند، حدود ماکزیمم ۱۲ تا ۱۴ سانتی‌متر در سال فرونشست را نشان می‌دهد.

 آخرین فعالیتی که در مورد فرونشست‌ها انجام شد مربوط به سال ۸۳ بود؟

رئیس گروه آب سازمان زمین‌شناسی گفت: خیر، اکنون دوباره آخرین کارهایی که ما کرده‌ایم، میزان فرونشست در تهران را ۱۶ تا ۱۷ سانتیمتر نشان می‌دهد.

 پس می‌شود گفت به‌صورت میانگین سالانه بین ۱۵ تا ۱۶ سانتیمتر در تهران فرونشست داریم؟

وی ادامه داد: اندازه فرونشست هر سالی هیچ ارتباطی به سال قبل و به سال بعد مقدار فرونشست ندارد؛ چون اگر آب وارد زمین شود، به زمین جذب پایین بستگی دارد که این پایین رفتن در دانه‌ریزها اتفاق بیفتد یا در دانه‌درشت‌ها. اگر جذب آب در دانه‌درشت‌ها باشد، اصلاً فرونشستی نداریم.

این کارشناس اضافه کرد: آن دانه‌ریزها فرونشست یا تراکم حاصل می‌کنند. فعلاً آخرین میزانی که داریم؛ حدود ماکزیمم ۱۶ تا ۱۷ سانتیمتر در سال است، باز هم توجه کنید ما می‌گوییم ماکزیمم؛ متوسط نیست و میزان متوسط ممکن است از این حد خیلی پایین‌تر باشد و نکته دیگری که باید دقت کنیم، بیشتر در جنوب تهران فرونشست داریم. شمال تهران به‌خاطر اینکه خاکش قلوه‌سنگی است، به‌آن‌صورت متراکم نمی‌شود. نواحی جنوب و جنوب‌غربی تهران است که فرونشست زیادتر دیده می‌شود.

* ماکزیمم فرونشست در تهران در سال‌های اخیر چقدر است؟

رئیس گروه آب سازمان زمین‌شناسی گفت: می‌توان به صراحت گفت که ماکزیمم مقدار فرونشست در تهران ۱۶ تا ۱۷ سانتیمتر در سال است.

* در صورت ادامه این فرونشست چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

وی ادامه داد: استمرار فرونشست‌‌ها در درجه اول روی آبخوان‌مان اثر می‌گذارد. قسمت‌های ریزدانه زمین کاملاً متراکم می‌شوند. وقتی ریزدانه‌ها متراکم شوند، دیگر آب را از خودشان عبور نمی‌دهند. پس آبخوان ما در قسمت‌های دانه‌ریز خیلی ضعیف‌تر شده و ممکن است آبخوان ما چندلایه شود.

این کارشناس اضافه کرد: این حالتی است که برای آبخوان اتفاق می‌افتد. در تهران به آن صورت به‌طور وسیع دیده نشده است. مثلاً شکاف‌های زمین، در کرمان تا چند کیلومتر دیده می‌شود؛ یا فروچاله‌ها؛ باز هم در قسمت‌های مختلف از جمله همدان دیده شده که همه اینها تا حدی با برداشت بی‌رویه آب در ارتباط است.

انتظام اضافه کرد: در آن نواحی شکاف زمین و فروچاله دیده می‌شود؛ ولی در تهران به‌خاطر بافت زمین، شاید ما شاهد فروچاله‌ها و شکاف‌های خیلی گسترده مثل آن چیزی که در خیلی از جاهای دیگر کشور دیدیم، نباشیم.

* این مسئله ( فرونشست‌ها) تأثیری روی سازه‌ها ندارد؟

رئیس گروه آب سازمان زمین‌شناسی گفت: فرونشست‌ها روی سازه‌ها هم تأثیر منفی دارد؛ مخصوصاً در جاهایی که ما نشست غیرمتقارن داریم. وقتی نشست همگن باشد و تمام منطقه با یک رِگل نشست کند، معمولاً آثار کمی روی ساختمان‌ها دارد. وقتی خطرناک است که در یک قسمت یک مقدار نشست داشته باشد و به‌خاطر تغییر جنس زمین قسمت کناری‌اش یک نشست دیگری داشته باشد که در این حالت ما شکستگی‌ها را در ساختمان‌ها و سازه‌ها زیادتر می‌بینیم.

وی ادامه داد: ولی به‌خاطر اینکه خیلی از این مسائل ممکن است لوکال باشد و اصلاً ربطی به فرونشست نداشته باشد، خیلی وقت‌ها تفکیک این آسیب‌های ساختمانی که واقعاً چقدر با فرونشست ارتباط دارد، چقدر با عدم کارآیی مهندسی در ساخت‌وسازها در ارتباط است، یک‌مقدار سخت به‌نظرمی‌رسد. ولی به‌طورکلی در شهرهایی که مثل مکزیکوسیتی فرونشست داشتند، درصد آسیب‌های ساختمانی هم بیشتر بوده است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری آنا ، تاریخ انتشار:22 آبان 1397 ، کدخبر:325103 ،www.ana.ir