شعار سال: كاهش شديد طرح هاي توسعه اي در بخش فلزات و نفت از يكسو و محدوديت هاي ايجاد شده بر سر راه شركت هاي فني مهندسي ايران براي شركت در مناقصه هاي خارجي از سوي ديگر، آينده اين بخش بزرگ در كشور را با ابهام مواجه كرده است. موسي آقايي لنكراني، رئيس هيات مديره شركت بين المللي مهندسي ايران (ايريتك)، با اعلام اين مطلب گفت: اگر اين روند تداوم يابد و دولت هم كمكي به اين نوع شركت ها نكند با انهدام «توان مهندسي» مواجه خواهيم شد.

به مناسبت سالگرد تاسيس ايريتك با وي به گفت وگو نشسته ايم كه مشروح آن را در ادامه مي خوانيد:

ايريتك به چه سهمي از بازار مهندسي و پروژه اي كشور دست يافته است؟

ايريتك به عنوان نخستين شركت مشاوره مهندسي در زمينه فلزات در سال 1353 تاسيس شد و فعاليت خود را با كارشناس هاي ايتاليايي آغاز كرد. اين شركت با بيش از چهار دهه تجربه و برخورداري از مهارت و دانش كارشناسان متخصص، يكي از موفق ترين پيمانكاران عمومي در صنعت كشور است.

ايريتك، تمامي خدمات پروژه ها را به روش طرح و ساخت EPC، شامل تامين مالي، مطالعات فني و اقتصادي، برنامه ريزي، كنترل و مديريت پروژه ها، خدمات مهندسي، تداركات تجهيزات، بازرسي فني، نصب تجهيزات، مديريت اجرا، نظارت عالي و كارگاهي، راه اندازي و خدمات دوره اي تضمين طرح هاي صنعتي را با گسترده ترين حدود خدمات ارائه مي كند.

علاوه بر آن، ايريتك از طريق سرمايه گذاري و تاسيس شركت هاي وابسته داخلي و خارجي، با توانايي ها و پشتيباني گسترده و متنوع براي تامين مالي پروژه ها، ارائه خدمات مهندسي، تامين تجهيزات و اجراي پروژه ها، اقدامات گسترده اي را براي اجراي پروژه هاي صنعتي در داخل و خارج از كشور و صدور خدمات فني و مهندسي، آغاز كرده است.

ايريتك اولين شركت بين المللي مهندسي در كشور است كه روش توليد ميدركس را وارد صنعت فولاد كشور كرد. هم اكنون ايران از نظر تعداد واحدهاي توليد كننده فولاد به روش ميدركس در دنيا اول است و شركت ايريتك هم بيشترين تعداد واحدهاي ميدركس دنيا را طراحي و اجرا كرده است. از دل ايريتك ده ها شركت ديگر سر برآورده كه همه مشغول به فعاليت با دانش ما هستند. به جرات مي توان گفت در صنعت فولاد واقعا حرفي براي گفتن در دنيا داريم؛ علاوه بر صنايع فلزي در زمينه نفت و گاز نيز فعاليت داريم.

به طور مثال در زمينه پرژه هاي نفت و گاز نظير NGL خارك يا آماك با وجود مشكلات مالي، طرح ها را به پايان رسانديم. از اين رو با بررسي شواهد موجود، مشاهده مي كنيد كه روند انتقال تكنولوژي در بخش فلزات در ايران بعد از انقلاب از جمله دستاورد هاي بزرگي محسوب مي شود. حتي در شرايط كنوني كه كشور با محدوديت هاي بين المللي روبه رو است، با شركت كوبه روابط خود را حفظ كرديم. سابقه همكاري ما با شركت اس ام اس به 40 سال بعد از انقلاب مي رسد كه با احتساب سال هاي قبل از انقلاب به 43-44 سال نيز مي رسد.

در برهه اي از زمان تصميم گرفتيم به پروژه هاي نفتي و گازي نيز ورود كنيم كه پروژه نفتي آماك از جمله پروژه هاي نفت در مناطق نفت خيز جنوب است كه با تجارب خوب شركت وارد شديم و ايريتك به عنوان چهارمين تجربه موفق خود آن را مديريت و مهندسي كرد.

در واقع از زماني كه وارد پروژه هاي EPC شديم، دو اصل مديريت و مهندسي از سياست هاي اساسي ايريتك لحاظ شد.

پروژه ها و فعاليت هاي در دست اجراي ايريتك در كدام بخش ها متمركز است؟ آيا به بازارهاي جهاني براي فعاليت ورود كرده ايد؟

هم اكنون فعاليت شركت عمدتا در دو زمينه نفت، گاز و فلزات و معدن است؛ به گونه اي كه در اين حوزه ها سرآمد هستيم و سال گذشته دو قرارداد در اين زمينه منعقد كرديم. به دليل بستر بسيار مناسب در داخل كشور تا سال ها تصميم ورود به بازارهاي خارجي را نداشتيم؛ اما ورود به بازارهاي خارج از كشور را از سال 1394 در دستور كار قرار داديم. در مجموع اين امر از جمله سياست هاي شركت نيست؛ زيرا ورود به بازارهاي جهاني نيازمند حمايت جدي دولت است. بايد اذعان داشت كه براي ورود به بازارهاي خارج در رده آخر قرار داريم.

ركود نسبي در ساخت و ساز طرح هاي بزرگ معدني و صنايع معدني چه چالش هايي را براي شما ايجاد كرده است؟

با توجه به بروز بحران در ايران براي شركت هاي مهندسي، به عنوان عضو انجمن نفت و گاز پتروشيمي، پيش بيني مي كنيم كه با انهدام بخش فني مهندسي ايران در يكي دو سال آينده مواجه شويم؛ زيرا در يك سال گذشته در 10 مناقصه شركت كرديم؛ اما هيچ موردي از آن ها به نتيجه نرسيده است.هم اكنون در بخش فولادسازي دو تا سه طرح نظير توسعه فولاد هرمزگان و فولاد مباركه در دست اجرا داريم؛ اما افقي براي صنعت فولاد ايران براي رسيدن به اهداف تعريف شده متصور نيست. دليل اين نا اميدي اين است كه هيچ گونه اقدامي از سوي بخش خصوصي و سازمان هاي ذي ربط مشاهده نمي شود. با تداوم وضعيت پيش رو در بخش نفت و گاز و فلزات، به نظر مي رسد براي مثال براي فعاليت روي بخشي از معدن سنگ آهن در افغانستان كه در خاك ايران است، دولت بايد تدابيري بينديشد و با ترغيب شركت هاي ايراني توان مهندسي مان را حفظ كنيم.هم اكنون سرمايه گذاري در بخش نفت و فلزات بسيار اندك است. اين درحالي است كه ايران در دنياي مهندسي يك شاخص است و در كشورهاي اطراف ما هيچ كدام از همسايگان ما از قدرت مهندسي برخوردار نيستند، قدرت مهندسي كشور ما در صنايع نفت و گاز و فلزات با قدرت مهندسي روس ها در منطقه قابل رقابت است.

پيشنهاد شما به دولت براي برون رفت از چالش هاي موجود چيست؟

براي حفظ توان مهندسي در داخل كشور در آينده بايد پروژه هايمان را تحت هر شرايطي ادامه دهيم. شركت هاي مهندسي در ايران در دنيا شاخص هستند و از اين رو بايد پروژه هاي نفتي و گازي كه براي كشور بسيار اهميت دارد توسط شركت هاي مهندسي داخلي مديريت شوند. هم اكنون بسياري از شركت هاي مهندسي در كشور مي توانند 60 تا70 درصد پروژه هاي نفتي را مهندسي و اجرا كنند. اما امروزه اين توان مهندسي شديدا در معرض تهديد قرار گرفته است.بر اين اساس توصيه مي شود براي برون رفت از چالش پيش رو در اين حوزه، دولت برنامه هاي توسعه اي در بخش هاي فلزات، معادن، نفت و گاز را در كشور تدوين كند. حتي برخي بخش ها از جمله سيستم بانكي را مكلف كند تا منابع خود را به اين زمينه ها اختصاص دهند. بايد تدابير لازم از سوي دولت براي سرمايه گذاري در اين زمينه انديشيده شود.

آيا با چالش هاي مالي هم روبه رو هستيد؟

عدم سرمايه گذاري در حوزه مهندسي در زمينه طرح هاي توسعه اي فلزات، معادن و نفت و گاز از بزرگ ترين چالش هاي شركت هاي مهندسي است. به گونه اي كه برخي پروژه هاي بزرگ نفتي و گازي ما به علت كمبود منابع مالي ساليان طولاني به حالت تعليق در آمده است.

به طور مثال قرارداد كارخانه اردكان براي توليد الكترود گرافيتي در سال 1383 منعقد شده اما پس ازگذشت 14 سال، به علت كمبود منابع مالي به بهره برداري نرسيده است. به گونه اي كه واحدهاي فولادي الكترود كيلويي 5/ 2 يورويي را هم اكنون هر كيلو 27 يورو خريداري مي كنند و پيش بيني ها بر اين است كه تا سه ماه آينده ذخيره الكترود اغلب واحدها رو به اتمام است كه اين موضوع فولادسازان را با چالش بزرگي مواجه خواهد كرد.

اين درحالي است كه در صورت تامين منابع مالي مورد نياز مي توانستيم با انتقال دانش فني اين كارخانه را راه اندازي كنيم.

ايريتك در 44 سال فعاليت خود در كشور موفق به اجراي چند پروژه شده است؟

با تسلط بر مديريت و مهندسي حدود 53 پروژه در زمينه پتروشيمي، نفت و گاز، مس، آلومينيوم، فولاد، نفت و گاز، معادن و... در كشور اجرا كرده ايم. براي مثال اولين معدن مكانيزه زغال سنگ طبس توسط ايريتك اجرا شده است.اين شركت به واسطه نيروي متخصص و همكاري گسترده با شركت هاي خارجي از لحاظ مهندسي در كشور بي رقيب است. ايريتك در زمينه كاهش هزينه هاي داخل سازمان در پروژه هاي EPC به لحاظ مديريت و مهندسي اقدامات خوبي انجام داده است.

انتظار شما از دولت براي تحرك بخشي به فعاليت هاي مهندسي در كشور چيست؟

بر اساس آمارهاي موجود، هم اكنون مبالغ هنگفتي نقدينگي سرگردان در جامعه وجود دارد. دولت بايد بتواند با ارائه راهكارهاي مناسب اين حجم از سرمايه را به سمت پروژه هاي توسعه اي مهم در كشور از جمله نفت و گاز، فلزات و معادن هدايت كند و اصلا نيازي به اختصاص بودجه از سوي دولت نيست. توصيه مي شود دولت با حفظ نيروي مهندسي كشور (توان مهندسي كشور) و پيشرفت آن بستر مناسب را براي توليد كنندگان فراهم كند، زيرا توان مهندسي براي براي بخش ساخت و ساز كشور بسيار سرنوشت ساز است. براي توسعه بخش ساخت كشور بايد توان مهندسي با رشد مواجه شود. از اين رو با نگاهي به تاريخچه انتقال تكنولوژي در ايران و عوامل موثر بر اين انتقال و شناسايي آنها مي توان به نقش بسزاي آن پي برد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت مگیران، تاریخ انتشار 9 دی 97، کد مطلب: 3849555، www.magiran.com