شعارسال: کارگروه صیانت از نشر متشکل از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اتحادیه صنفی نشر، قوه قضائیه و نیروی انتظامی از دو سال پیش تشکیل شده و در دو ماه اخیر اقدامات قابل توجهی انجام داده است. مطمئنا وظیفه اتحادیه ناشران، فقط همین نیست و کارهای زیاد دیگری هم انجام داده است؛ اما در این گزارش میخواهیم به اتفاقات چند وقت اخیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، دعواها و حاشیههایی که برای انتخاب اعضای هیاتمدیره پیش آمده است، بپردازیم و در کل بدانیم اتحادیه ناشران چرا به وجود آمده و چرا مهم است که حضور فعالی در فضای نشر کتاب داشته باشد.
اتحادیه ناشران چه زمانی و برای چه هدفی تاسیس شد؟
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران فعالیت خود را در سال 1337 ذیل قانون نظام صنفی و آنگونه که اساسنامه آن بیان میدارد، بهمنظور حفظ و حمایت از حقوق صنفی و انجام، ایجاد و تحکیم اصول همکاری بین افراد صنف، بهبود وضع پیشه و خدمات در ارتباط با رفاه مصرفکنندگان و تسهیل روابط افراد صنفی با موسسات دولتی، خصوصی و اتحادیهای، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد، اما ریشههای تشکیل این اتحادیه به سالهای قبل از آن در قالب گردهماییها و نشستهای دورهای میان ناشران بر میگشت.
عضویت کلیه افراد حقیقی و حقوقی فعال در حوزه صنعت نشر یا کتابفروشی در اتحادیه آزاد است. با توجه به اینکه اتحادیه ناشران بیشتر از 1000 عضو دارد، هیاتمدیرهای متشکل از هفت عضو دارد که جلسات آنها بهطور مرتب هر هفته برگزار میشود و مصوبات آنها درخصوص دستور کار صنف نشر به اجرا گذاشته میشود. این هیاتمدیره از طریق انتخاباتی با قوانین معین، هر چهار سال یکبار از میان اعضای صنف انتخاب میشوند. بخش عمدهای از فعالیتها و خطمشیهای اتحادیه از طریق بازوهای مشورتی و اجرایی اتحادیه پیش برده میشود که همان کمیسیونهای اتحادیه است، هر چند که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران علاوهبر کمیسیونهای ضروری حسب قانون، کمیسیونهای دیگری را نیز با دستور کار معین و در جهت اهداف صنفی صنف نشر، تشکیل داده است. کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی، کمیسیون حل اختلاف، کمیسیون بازرسی، کمیسیون فنی، کمیسیون آموزشی، کمیسیون بینالملل، رسته ناشران الکترونیک و مجله صنعت نشر. اعضای فعلی اتحادیه: محمود آموزگار رئیس اتحادیه، محمدرضا توکل صدیقی نایبرئیس اول، مسعود پایداران نایبرئیس دوم، هومان حسنپور خزانهدار، محمدمهدی فخرزاده دبیر، سیدعباس حسینینیک بازرس و یحیی دهقانی و فتحالله فروغی، عضو هیات مدیره هستند.
دعوا از کجا شروع شد؟
امسال باید دور جدید انتخابات اتحادیه ناشران برگزار میشد و اعضای جدید انتخاب میشدند اما چند ماه مانده به انتخابات به یکباره هفت نفر از نامزدهای دور بعد انتخابات که برخی از آنها از اعضای فعلی هستند، انصراف دادند. یحیی دهقانی، محمدرضا توکلصدیقی، فتحالله فروغی، مسعود پایدار، سیدعباس حسینینیک، عبدالعظیم فریدون و فرهاد تیمورزاده در اعتراض به آنچه «حق وتوی تصمیمات هیاتمدیره اتحادیه از سوی رئیس هیاتمدیره» عنوان کردند، از چهاردهمین انتخابات این اتحادیه انصراف دادند. در بخشی از بیانیه این هفت نفر علیه محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران آمده بود: «در دو سال اول این دوره، وظایف قانونی و راهبردی اتحادیه با وفاق نسبی درون هیاتمدیره، مصوب و اجرا شد. گاه تعارضاتی نمایان میشد اما دو سال طول کشید تا نقطهعطفی در همکاریهای هیاتمدیره پدید آید. رئیس هیاتمدیره و دو عضو دیگر با تداوم همکاری اتحادیه و تشکلهای نشر در مدیریت نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران مخالفت کردند؛ در حالی که اکثریت هیاتمدیره به این همکاریها رای مثبت دادند. رئیس هیاتمدیره با بزرگنمایی و انتقال اختلاف نظرها به بیرون از هیاتمدیره، موجب شد برخی از اعضای شاخص صنف که در حلقه اول ارتباط با رئیس قرار داشتند در نقطه مقابل پویایی اتحادیه قرار گیرند. به حاشیه راندن هیاتمدیره و تنزل جایگاه آن در برابر رئیس هیاتمدیره، کار را به جایی رساند که آقای رئیس، صریحا از «حق وتو» تصمیمات هیاتمدیره سخن راند. اعلام «حق وتو» تصمیمات هیاتمدیره اتحادیه از سوی رئیس هیاتمدیره که به گفته او از حمایتهای افراد و نهادهای بالادستیاش برخوردار است، نقطهعطفی تاملبرانگیز در تاریخ این اتحادیه است. با شواهد موجود، پیشبینی ما از انتخابات آتی اتحادیه، تکرار وضعیت زیانآور موجود، تقابل و فرسایش اتحادیه خواهد بود. از اینرو ما امضاکنندگان این نامه، برای پرهیز از تشدید خصومت و بازتولید فضای ناسالم انتخاباتی و مصلحت صنف، انصراف خود را از نامزدی چهاردهمین دوره هیاتمدیره اتحادیه اعلام میکنیم و امیدواریم در اولین فرصت درباره موارد یادشده با اعضای صنف همفکری و چارهجویی کنیم.»
اما محمود آموزگار و دو نفر دیگر از اعضای هیاتمدیره فعلی سکوت نکردند و بیانیهای در جواب این هفت نفر صادر کردند که در بخشی از آن آمده است: «اعضای محترم اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران سیزدهمین دوره هیاتمدیره اتحادیه در ۹۷/۰۸/۰۵ خاتمه یافته و هیات اجرایی روز یکشنبه هفتم بهمنماه سال جاری را زمان انتخابات چهاردهمین دوره تعیین کرده است. اعلام نامزدی عده بیشتری در قیاس با دورههای گذشته و تایید آن توسط مراجع ذیصلاح حاکی از علاقهمندی اعضای صنف به مشارکت بیشتر در امور صنفی و نوید برگزاری انتخاباتی پرشور است. در این میان آنچه مسبوق به سابقه است و طبیعی به نظر میرسد انصراف برخی نامزدهاست. اما انصراف گروهی و ترک صحنه رقابت انتخاباتی ظاهرا سابقهای در تاریخ انتخابات اتحادیه نداشته است. اخیرا گروه هفتنفره که پنج تن از ایشان مسئولیت عضویت هیاتمدیره و بازرس دوره فعلی را به عهده دارند، مدعی انصراف از نامزدی شده و در ادامه برخوردهای غیرمنصفانه و تبلیغاتی خود ضمن آنکه کلیه امور مثبت انجامشده در این دوره را به حساب خود منظور کردهاند تمام کاستیها را نیز متوجه اقلیت سهنفره هیاتمدیره دانستهاند، حال آنکه هیچیک از ایشان مسئولیت اجرایی مستقیم را در اداره امور اتحادیه نداشتهاند.
بیانیه صادره نادرست، موهن و بعضا دارای مصادیق مجرمانه است و اقتضا دارد که در زمان لازم به همه موارد آن پاسخ داده شود. ولی با توجه به شرایط حساس کنونی و اهمیت انتخابات پیش رو در برخورد با مشکلات صنفی همانگونه که بهرغم همه سنگاندازیها در دو سال گذشته مانع توقف امور اجرایی اتحادیه شدیم، بر خود واجب میدانیم که از حواشی پرهیز کرده و برگزاری انتخابات با مشارکت حداکثری را وجه همت خود قرار دهیم. حضور اعضای آگاه و شریف صنف در پای صندوق رای پاسخ نهایی به تمام ادعاهاست.»
اعتراضها به محمود آموزگار از کجا شروع شد؟
حدود دو سال است که بحث قاچاق کتاب شدت پیدا کرده است و اگر در خیابان انقلاب پیاده به سمت میدان انقلاب بروید، دستفروشان کتاب را میبینید که اکثر کتابهایشان قاچاق است. چرا راه دور میرویم همین نمایشگاههای کتابی که برگزار میشود یا نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با وجود همه نظارتها باز هم میان آنها کتابهای قاچاق پیدا میشود. بسیاری از ناشران و کتابفروشان اعتراضات خودشان را به اتحادیه رساندند اما خبری از برخورد نمیشد و گاهی هم شنیده میشد که از داخل اتحادیه به ناشر معترض گفته میشود: «پولی به حساب اتحادیه واریز کن تا برخورد کنیم.» اما با نزدیک شدن به انتخابات اتحادیه، دستگیری و برخورد با قاچاقچیان شدت گرفت و طی دو هفته چندین وانت کتاب قاچاق کشف شد. برخی معتقدند اتحادیه این اتفاقات را پیگیری کرد چون زمان انتخابات نزدیک شده و برای رای گرفتن این کارها را انجام داده است.
از طرف دیگر در اتحادیه هم اختلافات بین اعضا از سفر فرانکفورت رئیس تا معرفی نماینده اتحادیه برای نمایشگاه کتاب شروع شد و قضیه را به اینجا رساند که حالا همه به دنبال حذف محمود آموزگار باشند.
نشست خبری حاشیهساز
هفت نامزد انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که چندی پیش انصراف خود را از انتخابات پیش رو رسانهای کرده بودند روز سهشنبه 25دیماه در نشست خبری با اصحاب رسانه به دلایل انصراف خود اشاره کردند.
دهقانی درباره این انصراف گفت: «اینکه میگویید ما راه آسان را انتخاب کردهایم، اشتباه است. ما راه درست را انتخاب کردهایم. نزدیک به سه سال است که در انتخابات اتحادیه با چالش مواجهیم؛ چالشی که کار را برای صنف دشوار کرده است و فضا به سمت اتهامزنی پیش رفته است. در دو سالونیم گذشته به این نتیجه رسیدیم که تفکری در بیرون از اتحادیه وجود دارد که میخواهد در هیاتمدیره حاکم باشد اما چون به دلایل مختلف نمیتواند حضور داشته باشند برخی افراد درون اتحادیه را مدیریت میکنند. یکی از مباحثی که بسیار زیاد مطرح شده این است که عدهای منافع گروههای خود را ترجیح میدهند. مثلا ناشران دانشگاهی، آموزشی یا کودک. من اینجا اعلام میکنم که هیچ نمونه، مدرک و سندی درباره این ادعا وجود ندارد. نکته دیگر این است که برای معرفی نماینده اتحادیه در شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب تهران نامهای جعل شده است.»
حسینینیک، دیگر نامزد انصراف داده از انتخابات اتحادیه گفت: «اساسا اتحادیه مجاز به فعالیت اقتصادی و انتفاعی نیست. ما در چند سال گذشته تلاش کردیم که اتحادیه در مدیریت نمایشگاه حضور داشته باشد؛ به همین منظور از اتاق اصناف برای فعالیت اقتصادی در نمایشگاه اجازه میگرفتیم. جلسات هیاتمدیره در یک ماه گذشته برگزار نشده است. این موضوع به اتاق اصناف هم گزارش شد که نتیجهای در بر نداشت. مساله اینجاست که از بیش از هزار و200 عضو اتحادیه، 570 نفر کتابفروش هستند. از سوی دیگر خیلی از همکاران انجمنهای نشر عضو اتحادیه نیستند. رئیس هیاتمدیره به نمایندگی از اتحادیه ناشران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت میکند اما تاکنون حتی یک گزارش از فعالیتش را به هیاتمدیره ارائه نکرده است. حسن کیاییان، مدیرمسئول نشر -چ- پشت این اتفاقات است. وی به دلایل سیاسی امکان حضور در انتخابات اتحادیه را ندارد، در نتیجه کسانی را سازماندهی میکند تا در این انتخابات شرکت کنند و تنها از او حرف شنوی داشته باشند.»
نفع اقتصادی یا کمک به نشر
نکتهای که نباید فراموش کرد این است که همه کسانی که عضو هیاتمدیره اتحادیه ناشرانند، کسانی هستند که در این اوضاع و وضعیت نشر، از ثبات اقتصادی خوب برخوردارند و باید این را مدنظر قرار داد که اگر میخواهند در هیاتمدیره باقی بمانند برای نفع اقتصادی خودشان است یا اینکه میخواهند به وضعیت نشر کمک کنند. مسالهای که بسیار حائز اهمیت است، حذف مافیای نشر است و باید دید که آیا همه این افراد میخواهند برای حذف این مافیا تلاش کنند یا اینکه خودشان نفع اقتصادی میبرند! تعدادی از ناشران در گفتوگو با خبرگزاریهای مختلف حرفهای این هفت نفر را رد کردهاند. مثلا محمدعلی جعفریه، مدیر نشر ثالث در گفتوگویی گفته است: «اختلاف از آنجا شروع شد که ما عنوان کردیم متاسفیم که ناشران عمومی در هیاتمدیره جایی ندارند. همان موقع آقای دهقانی به من گفتند که ما نماینده همه بدنه نشر هستیم. گفتیم خیلی هم خوب است و امیدواریم واقعا همین باشد.» این صحبتها نشاندهنده این است که دغدغه کسانی که انصراف دادهاند یا کسانی که حضور دارند فقط مساله نشر نیست، بلکه پای چیزهای دیگری در میان است.»
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار: 30دی1397 ، کدخبر: 162884: www.newspaper.fdn.ir