شعار سال: بر‌اساس آنچه سازمان بهداشت جهاني اعلام کرده، بيماري‌هايي مانند تب تيفوئيد يا حصبه، وبا، لپتوسپيروز و هپاتيت A که منشأ آبي دارند؛ از‌جمله بيماري‌هايي است كه پس از وقوع سيل در اين مناطق شيوع پيدا مي‌كند. در‌عين‌حال بعد از وقوع سيل احتمال بروز بيماري‌هاي انگلي و باکتريايي نيز وجود دارد که مي‌توانند مواردي مانند مالاريا، تب دنگي و تب هموراژيک دنگي،‌ تب زرد و تب نيل غربي باشند.
سيل كه آمد دلواپسي‌هاي زيادي را همراه خود آورد. يکي از اين موارد بروز و شيوع بيماري‌هاي شايع پس از اين حادثه طبيعي است که موجب شد وزير بهداشت نيز در روز‌هاي گذشته براي بررسي سلامت مردم به اين مناطق سفر كند. هرچند او در اين سفر اظهار كرد خوشبختانه تاکنون با توجه به گستردگي سيل در کل کشور، يک مورد بيماري حاد عفوني نداشته‌ايم، اگرچه آنچه در‌حال‌حاضر در استان‌هاي سيل‌زده ايران به‌شدت تحت کنترل است، وضعيت آب آشاميدني است که بنا به گفته مسعود نمکي، وزير بهداشت، به طور لحظه‌اي رصد مي‌شود؛ اما با توجه به تجربیات گذشته در زلزله كرمانشاه و تجربه ديگر كشور‌ها پس از وقوع سيل باز هم بايد مراقب بود.مسعود مرداني، استاد دانشگاه شهيد بهشتي و فوق‌تخصص بيماري‌هاي عفوني، درباره شيوع بيماري‌ها در مناطق سيل‌زده مي‌گويد «بيماري‌های واگيردار معمولا چند روز پس از وقوع سيل و بلاياي طبيعي در مناطق ايجاد مي‌شود و بروز بسياري از اين بيماري‌ها به دليل نبود دسترسي آسيب‌ديدگان به آب آشاميدني پاكيزه و مواد غذايي سالم است. تجربه در دنيا نشان مي‌دهد كه پس از وقوع سيل ميان افراد آسيب‌ديده بيماري‌هاي حاد عفوني از‌جمله عفونت‌هاي روده‌اي، انگلي و بيماري وبا شيوع پيدا مي‌كند. يكي از مهم‌ترين نكاتي كه در اين شرايط براي جلوگيري از ايجاد اين نوع بيماري‌‌ها بايد در نظر گرفت، در دسترس قرار‌دادن آب آشاميدني سالم در اختيار مردم آسيب‌ديده است که با توزيع آب‌هاي بسته‌بندي‌شده و قراردادن دستگاه‌هاي تصفيه آب ممکن است كه خوشبختانه كشور‌هاي اروپايي چند دستگاه تصفيه آب به سيل‌زدگان اهدا كردند كه در اين شرايط مي‌‌تواند بسيار مفيد باشد. همچنين در اين شرايط بايد آموزش‌هاي لازم به مردم داده شود.»
به گفته اين متخصص اگر آسيب‌ديدگان به ‌هر‌ دليل به آب پاك دسترسي نداشتند، توصيه مي‌شود حداقل آب آشاميدني را قبل از مصرف بجوشانند و چند دقيقه‌اي بگذارند سرد شود و بعد آن را مصرف كنند؛ چون جوشاندن آب بسياري از عوامل بيماري‌زا را از بين مي‌برد. او در ادامه با بيان اينكه دومين مسئله‌اي كه بسيار حائز اهميت است، دسترسي به مواد شوينده مانند صابون و توالت‌هاي استاندارد است، مي‌گويد «به دليل اينكه پس از وقوع بلاياي طبيعي بسياري از زيرساخت‌ها از بين مي‌رود و ممكن است بسياري از آسيب‌ديده‌ها به دستشويي استاندارد دسترسي نداشته باشند، حتي نتوانند پس از اجابت مزاج دست خود را با آب و صابون بشويند. در اين شرايط اپيدمي‌هاي بيماري‌هاي روده‌اي مانند بيماري حصبه و شبه‌حصبه گزارش شده است كه بيشتر آنها به دليل استفاده از آب آلوده ايجاد مي‌شود». مرداني اظهار كرد «خوشبختانه در‌حال‌حاضر دماي هوا در اين مناطق چندان بالا نيست؛ اما اگر اين مناطق گرم شوند، بيماري‌ای كه مي‌تواند گريبان‌گير سيل‌زده‌ها شود، بيماري وبا است. در سيل‌هايي كه در جنوب آسيا به‌ويژه در جاكارتا، اندونزي، هند و چين اتفاق افتاده است، موارد ابتلا به بيماري وبا بسيار گزارش شده است. البته با توجه به برودت هوا در مناطق سيل‌زده كمتر احتمال بروز آن وجود دارد؛ با‌اين‌حال نبايد به‌اين‌دليل از آن غافل شويم». اين استاد دانشگاه افزود: «عفونت‌هاي دستگاه‌هاي تنفسي مانند آنفولانزا و سرماخوردگي نيز در اين شرايط از جمله بيماري‌هاي شايع است. نكته بعدي مصرف مواد غذايي آلوده است كه مي‌تواند باعث انواع مسموميت‌هاي غذايي شود، به‌ویژه اگر از سلامت غذاها، ميوه و سبزيجاتي كه به دست آسيب‌‌ديده مي‌رسد، اطلاع نداشته باشيم. مصرف اين مواد اگر سالم نباشند، علاوه بر مسموميت باعث عفونت دستگاه گوارشي مانند اسهال‌هاي حاد، حصبه و تب تيفوئيد می‌شود كه تنها راه جلوگيري از آن اطمينان از سلامت مواد غذايي است؛ بنابراین ميوه و سبزيجات را قبل از مصرف حتما با آب پاكيزه شست‌وشو دهند. در صورت وجود آب پاكيزه حتما دستشان را به خوبي شست‌وشوي دهند چون تحقيقات نشان داده است شست و‌شوي مكرر دست‌ها مي‌تواند باعث قطع زنجيره انتقال عفونت‌هاي دستگاه گوارشي از جمله عفونت‌‌هاي انگلي و ميكروبي روده شود. اگر آب در دسترس آنها نبود از ژل‌هاي حاوي الكل كه به صورت هداياي كمكي به مناطق ارسال مي‌شود، استفاده كنند.» مرداني در بخش ديگري از سخنانش درباره گزيدگي با جانوران سمي گفت: «نكته ديگري كه اهميت دارد سرگرداني مار‌ها و جانور‌هاي گزنده در مناطق است كه مي‌تواند مشكلاتي را در منطقه ايجاد كند. اگر به هر دليلي در اين مناطق فردي دچار گزيدگي شد، بايد سريعا به اولين مركز درماني مراجعه كند و از مكيدن محل گزيدگي خودداري كنند و با پارچه يا هر چيزي كه در دسترس دارند، بالاي محل گزيدگي را ببندند تا توكسين بالا نرود؛ البته نبايد به قدري هم محكم محل گزيدگي را ببندند كه خون‌رساني به اندام گزيده‌شده دچار مشكل شود همچنين آنها مي‌توانند محل گزيدگي را با آب و صابون بشویند و بلافاصله به مراكز درماني رجوع كنند».هرچند شواهد نشان داده است بروز بيماري‌‌هاي عفوني پس از وقوع بلاياي طبيعي شايع است، با اين حال مسئولان وزارت بهداشت معتقدند اوضاع تحت كنترل است و اميدوارند شاهد شيوع بيماري‌هاي عفوني در اين مناطق نباشند.

ايرج حريرچي، قائم مقاوم وزير بهداشت، در اين زمینه گفت: «معمولا انتظار مي‌رود پس از وقوع بلايايي طبيعي مانند سيل به دليل آلوده‌شدن آب‌هاي آشاميدني، ورود فاضلاب به آب‌هاي پاك و از‌بين‌رفتن زيرساخت‌‌ها در مناطق آسيب‌ديده، دسترسي به آب سالم كم شود، به همين دلیل وزارت بهداشت و ساير دستگاه‌ها براي جلوگيري از شيوع بيماري‌ها با شروع سيل در اين مناطق به طور مداوم آب اين مناطق را بررسي و كلرزني كردند و همچنين به مردم آموزش‌هاي لازم در اين زمینه داده شد. خوشبختانه تا كنون نيز شاهد حتي يك بيماري عفوني ناشي از حوادث جبري در اين مناطق نبوديم و اميدواريم با ادامه اين اقدامات از اين پس نيز شاهد هيچ بيمار عفوني ناشي از سيل نباشيم.»
محمدمهدي گويا، رئيس مرکز مديريت بيماري‌هاي واگير وزارت بهداشت، نيز با بيان اينکه آمادگي‌هاي لازم را براي مقابله با خطر هر نوع احتمال شيوع بيماري در اين مناطق در مراکز ايجاد کرده‌ايم، ادامه داد: همکاران ما آماده هستند تا چنانچه طغياني از يک بيماري در اين مناطق ايجاد شد بلافاصله اقدامات لازم را انجام دهند. همچنين پيشگيري‌هاي لازم در اين مدت از سوي مراکز بهداشت و درمان در مناطق سيل‌زده انجام شده است. کنترل آب آشاميدني براي ما بسيار اهميت دارد و به دقت ازسوی همکاران ما در سطح روستاها و شهرهايي که درگير سيل بودند، انجام مي‌شود.
رئيس مرکز مديريت بيماري‌هاي واگير وزارت بهداشت با بيان اينکه برخورد با سيل را بايد به چند دوره تقسيم کنيم، گفت: مرحله اول هنگام بروز حادثه است، اما بايد در ميان‌مدت و بلندمدت پيش‌بيني‌هاي لازم را براي جلوگيري از بروز بيماري‌ها در اين مناطق نيز داشته باشيم، قطعا با شروع گرما بيماري‌هايي که از طريق حشرات انتقال پيدا مي‌کنند، در اين مناطق شايع خواهند شد؛ از همين رو ما اقدامات لازم را در اين زمینه در نظر گرفته‌ايم. او با بيان اينکه مناطقي مانند پايين‌دست رودخانه کرخه از مناطقي است که سالک از گذشته نيز در آنجا شايع بوده، خاطرنشان کرد: ما تمهيدات زيادي را به‌کار گرفتيم تا اجازه ندهيم چنين بيماري‌هايي در شرايط فعلي در اين مناطق شايع شوند. ما براي مقابله با بيماري سالک کنترل حشرات ناقل را در دستور کار قرار داده‌ايم و اقداماتي براي ازبين‌بردن اين حشرات انجام خواهيم داد.
گويا به مارگزيدگي و عقرب‌گزيدگي در مناطق سيل‌زده اشاره کرد و گفت: در استان‌هاي لرستان و خوزستان تمهيدات لازم را براي جلوگيري از عقرب‌گزيدگي و مارگزيدگي انجام داده‌ايم و به اندازه کافي سرم ضدمار و عقرب به منطقه اعزام کرده‌ايم. در اين زمينه نگراني در اين مناطق وجود ندارد و چنانچه موردي مشاهده شود حتما اقدامات لازم انجام خواهد شد، حدود ۲۰۰ نفر در استان گلستان دچار حيوان‌گزيدگي شده بودند که اقدامات لازم براي همه آنها انجام شده است. ما همه امکانات را در اختيار داريم؛ از جمله واکسن ضدهاري و سرم ضدهاري که در اختيار مراکز در اين مناطق قرار داده‌ايم تا در صورت لزوم استفاده شود. تاکنون نيز افرادي که دچار حيوان‌گزيدگي شده‌اند، اقدامات لازم براي آنها انجام شده است.