شعار سال: نام‌گذاری امسال به‌عنوان سال تولید و اشتغال بیانگر عمق حساسیت‌ها نسبت به وضعیت بازار کار و ازدیاد بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان است و همه دستگاه‌ها و مجموعه‌ها باید برای اشتغالزایی همت کنند و به میدان بیایند. در همین حال لازم است تا در برخی رویکردها نسبت به تولید و اشتغال اصلاحاتی انجام شود و زیرساخت‌های لازم برای تحریک بازار کار به نحو شایسته فراهم شود.

راه برون‌رفت اقتصاد از مشکلات کنونی، توجه ویژه به اقتصاد تولیدی است و در این مسیر باید به مزیت‌های نسبی و ایجاد مزیت‌های رقابتی برای تولید توجه جدی کرد.

از آنجا که در اقتصاد ایران به مزیت‌های نسبی برای تولید توجه چندانی نشده، تولید داخلی بخوبی شکل نگرفته است. از این جهت زمانی که یک سرمایه‌گذار می‌بیند ریسک سرمایه‌گذاری در تولید بالا است و شرایط برای سرمایه‌گذاری فراهم نیست، به‌طور قطع انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری ندارد و وارد این عرصه نمی‌شود. بنابراین یک تغییر ساختاری در بخش اقتصاد دولتی و بخش خصوصی نیاز است که ریسک سرمایه‌گذاری در بخش تولید کاهش پیدا کند.

برای تغییر ساختاری در بخش اقتصاد و تولید باید بر مزیت‌های نسبی تولید تمرکز کنیم؛ تفاوت مزیت نسبی و مزیت رقابتی این است که مزیت رقابتی خلق شدنی است، اما مزیت نسبی براساس شرایط محیطی در کشور وجود دارد. به‌عنوان نمونه یکی از موضوعاتی که اکنون باید به آن در کشور توجه ویژه کرد این است که می‌توان گاز را تبدیل به کالا کرد و اگر بتوان گاز را تبدیل به کالا کرد، معنایش این می‌شود که در کشور مزیت نسبی تولید داریم و در این راستا می بینیم که بسیاری از صنایع مانند صنعت پتروشیمی، فولاد، سیمان، کاشی و مانند آن، جزو پروژه‌ها و بخش‌هایی از صنعت هستند که دارای مزیت نسبی اند و ما می‌توانیم در این زمینه کار کنیم و صادرات را افزایش دهیم و با توجه به قیمت ارز و حتی با بالاتر رفتن قیمت ارز، این بخش از صنعت مزیت بیشتری پیدا می‌کند و در سال‌جاری باید بیشتر روی آن کار کرد و برنامه‌ریزی درازمدتی برای آن داشت.

بخش دیگری از صنعت که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، صنایع پالایشگاهی است که ما در این بخش نیز دارای مزیت نسبی زیادی هستیم. با توجه به اینکه مابه التفاوت قیمت ارز بین قیمت این کالاها مانند بنزین، گازوییل و فرآورده‌های پالایشگاهی بین ایران و دیگر کشورها، بخصوص کشورهای همسایه، بسیار زیاد است؛ یعنی قیمت این محصولات در کشورهای دیگر بالا است و در ایران به‌دلیل پرداخت یارانه جهت صادرات مناسب است، ما ظرفیت خوبی در این زمینه داریم و می‌تواند در بخش صادرات مورد توجه قرار گیرد. اما از سوی دیگر موجب قاچاق سوخت و مواد پتروشیمی نیز می‌شود. بنابراین ما می‌توانیم در این حوزه، یعنی محصولات پالایشگاهی کار کنیم و باید دولت آن را بیشتر مورد توجه قرار دهد و در این بخش یک سری مزیت‌های رقابتی هم ایجاد شود تا با توجه به مزیت نسبی که داریم، در بخش صادرات کشور تأثیرگذار باشد.

بخش دیگری که می‌توانیم در کشور روی آن کار کنیم و در این زمینه دارای مزیت نسبی هستیم، تولید برق از گاز است ؛ می توانیم برق تولیدی را به کشورهای همسایه خود مانند عراق که نیازمند برق هستند بفروشیم و ارز صادراتی آن را برگردانیم. هر چقدر ارز دچار افزایش قیمت شود، این بخش از صنعت مزیت بیشتری پیدا می‌کند. علاوه بر این مقوله دیگری که قیمت ارز باعث مزیت رقابتی آن شده، بخش محصولات کشاورزی است. این باعث می‌شود که ما بتوانیم محصولات مازاد خود را صادر کنیم و ارز آن را بازگردانیم و این نیاز به برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی دارد.

از سوی دیگر بالا بودن قیمت ارز باعث شده که در بخش هایی از صنعت مزیت رقابتی ایجاد شود و مزیت نسبی هم در کشور وجود دارد که موارد ذکر شده می‌تواند رویکردهای ما در بخش صنعت باشد. این امور می‌تواند منجر به رونق تولید و افزایش صادرات شود.

حوزه دیگری که باید در برنامه‌ریزی‌های مسئولان مورد توجه قرار گیرد این است که بخش قابل توجهی از صنایع ما وارداتی است و در آن از مواد اولیه وارداتی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر تولیدات ما واردات محور است و این نیاز به نگاهی ویژه دارد؛ یعنی با توجه به اینکه 85 درصد واردات کشور کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای تولیدات را تشکیل می‌دهند و اگر نتوانیم مواد اولیه را با قیمت مناسب وارد کشور کنیم، به بخش صادرات ما خدشه وارد می‌شود؛ لذا باید در این بخش تسهیلات و برنامه‌ریزی‌هایی انجام شود تا هم مواد و کالاها با قیمت مناسب و متعارف وارداتی، وارد کشور شوند و هم قیمت‌هایی باشند که بخش تولید را دچار مشکل نکنند.

در حال حاضر بخش بازرگانی ما به‌دلیل بالا بودن قیمت ارز شرایط مناسبی ندارد و به نظر می‌رسد که کشور در این بخش اشباع شده و بیش از اندازه سرمایه وارد کشور شده است. بخش بازرگانی باید به گونه‌ای مدیریت شود که آسیب جدی به آن وارد نشود و آنها با تغییر فعالیت شغلی و تجاری بتوانند به کارهای خود ادامه دهند تا از اتلاف سرمایه‌ها در کشور پیشگیری شود و بتوان آن سرمایه‌ها را وارد مدار تولید و ارزش افزوده کرد. با این توصیف به نظر می‌رسد راه برون رفت از مشکلات حوزه تولید و رونق بخشی به این صنعت؛ شناسایی و توجه به مزیت‌های نسبی و ایجاد مزیت‌های رقابتی است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران تاریخ انتشار 8اردیبهشت 98، کد خبر: 509283، www.iran-newspaper.com