نه پول داریم نه کاغذ پشت پرده

روزنامه‌ها و برخی مجلات این روزها به هر نحوی که می‌توانند و دستشان می‌رسد، تقلا می‌کنند تا زنده بمانند؛ قیمت را بالا می‌برند، صفحات را کم می‌کنند یا قطع چاپ را پایین می‌آورند. در آخرین خبرها روزنامه ایران هشت صفحه کم کرد و روزنامه همشهری هم اعلام کرد که تا اطلاع ثانوی در ۱۶ صفحه منتشر می‌شود. بحرانی که از حدود دو سال قبل شروع شد و اینک با خروج کاغذ از لیست کالاهای دارای اولویت ارزی تشدید شد اما به‌جای اصلاح شرایط فشارها و آشفتگی‌ها بیشتر شدند.

شعار سال: قبلا نگرانی‌ها به حذف تعدادی از نیروهای رسانه‌ای محدود بود اما حالا با تعطیلی کامل یک روزنامه بنیان یک هدف و جریان طولانی‌مدت به خطر افتاده و در کنار آن خانواده‌ها و زندگی‌های بسیاری بر اثر این بحران از بین می‌رود.در مورد تصميمات كارگروه كاغذ تلاش شد تا با حسين انتظامي و سيد محمدرضا دربندي اعضاي كارگروه كاغذ صحبت كنيم كه بعد از تماس‌هاي مكرر پاسخگو نبودند.

چرا كاغذ با ارز 4200توماني در گمرك مانده؟‌
حسین عبداللهی، مدیرمسئول روزنامه آرمان
در این میان مسئولان مرتبط می‌گویند اقداماتی اصلاحی و پیشگیرانه داشته‌اند و مدیران مسئول روزنامه‌ها حرفشان چیز دیگری است. از شرایط تهیه کاغذ روزنامه فردا و قرض‌گرفتن کاغذ از دنیای اقتصاد با درمیان‌گذاشتن آبرویشان برای چندمین بار، صحبت کرد: آنهایی که کاغذ دارند، یا از قبل دارند یا کاغذ پشت پرده دارند؛ چراکه در همین شرایط اگر بخواهیم با قرض‌گرفتن پول کاغذ کیلویی 18 هزار تومان بخریم هم وجود ندارد.
بیشتر رسانه‌های مؤثر کشور امروز در شرایط بحرانی و در آستانه تعطیلی قرار دارند؛ نمونه واضح‌تر از کم‌شدن صفحات همشهری و ایران وجود ندارد که با وجود شرایط مساعدتر مجبور به کم‌کردن صفحاتشان شده‌اند. اگر در این شرایط روزنامه‌ای برای دو ماه آینده خود افقی دارد یا از قبل کاغذ داشته یا دست نامرئی پشتشان دارند.
ما هم درباره اینکه چطور در این شرایط برخی مطبوعات می‌گویند از قبل کاغذ داشته‌اند، مانده‌ایم. این سؤال ما نیز هست که چطور در این چند ماه این کاغذ تمام نمی‌شود.

روزنامه‌ها ناخواسته و برخلاف میل باطنی خود در آستانه نابودی و تعطیلی قرار گرفته‌اند. من 28سال سابقه حضور در مطبوعات دارم اما هیچ‌گاه در این سال‌ها تا این اندازه به شرایط بحرانی نرسیده بودیم و تاکنون مطبوعات تا این حد در معرض نابودی نبوده‌اند و کاملا مشخص است که دلیل این فشار از بیرون نیست و باید وضعیت توزیع کاغذ در داخل ساماندهی شود.
لازم است ابتدا لیست افرادی که کاغذ با ارز 4200 تومانی گرفته‌اند شفاف اعلام شود و بعد بگویند که چرا باید کاغذی که با ارز 4200 تومانی وارد کشور شده و الان در گمرک باقی مانده را می‌خواهند با ارز نیمایی بفروشند؟ اگر این کاغذ با همین ارز وارد بازار شود و با کیلویی 15 تا 18 هزار تومان عرضه شود، کدام روزنامه می‌تواند خریداری کند؟ حرف ما این است که در این روزها علاوه بر قیمت کاغذ با مسئله نبود کاغذ مواجهیم و حتی اگر با قرض بخواهیم کاغذ کیلویی 18 هزار تومان خریداری کنیم هم وجود ندارد.
با توجه به شرایط بین‌المللی و داخلی، این شرایط برای مطبوعات داخلی نوعی کاهش محسوس حضور و اثرگذاری رسانه بر شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. این شرایط بهترین فرصت برای دشمنان و انتقال مخاطبان مردمی به فضای مجازی است که خطرناک است. ما در این مدت با مسئولان مختلفی جلسه داشته‌ایم اما کمترین نتیجه را هم نداشته و مسئولان بیشتر دنبال جلسه هستند تا حل‌کردن موضوعات جلسه!
در عین حال اگر در این شرایط مطبوعات یکی پس از دیگری تعطیل شوند، دیگر مقصر آن مدیران این مجموعه‌ها نیستند و دیگر شرایط از دست آنها خارج شده است. این شرایط به دلیل نابسامانی بازار است یا انتخابات پیش‌رو یا هر دلیل دیگری، مشخص نیست؛ اما هر دلیلی داشته و دارد، فاجعه‌بار است و عدم مدیریت آن در دولت تدبیر و امید بیشتر ناراحت‌کننده است. فارغ از گرایش سیاسی با توجه به شناختی که از محمود احمدی‌نژاد دارم، می‌گویم اگر این بحران در دوره مسئولیت او بود، خیلی سریع مسئله را مستقیما پیگیری می‌کرد اما مسئولان ما فعلا خواب هستند و به ما هم نمی‌گویند که اگر لازم است نباشیم، ما هم خودمان را خسته نکنیم. از نظر من تعطیلی روزنامه‌ها در واقع قطع‌کردن شریان ارتباطی مردم با مطبوعات رسمی است و در نتیجه این اتفاق مردم به دامان فضای مجازی بدون چارچوب وارد می‌شوند و دیگر مسئولان مثل امروز که مدیران مسئول را فرامی‌خوانند، نمی‌توانند از فضای مجازی جواب پس بگیرند؛ پس لازم است بگذاریم نشریات رسمی و مورد‌اعتبار زنده بمانند.

آمار اعلامي مصرف كاغذ را واقعي مي‌كنيم‌
محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
جلسات مشترک کارگروه کاغذ هرروز و بعضا با حضور وزیر ارشاد برگزار می‌شود و در یکی، دو روز آینده به روزنامه‌هایی که در شرایط اضطراری هستند، به‌طور ویژه کمک خواهد شد و برای ادامه کار باقی روزنامه‌ها در ماه‌های آینده هم برنامه‌ریزی شده است.
برنامه این کارگروه سه مرحله برای مدیریت وضعیت بازار دارد که شامل رسیدگی به موارد اضطراری، برنامه‌ریزی حداقل تا پایان تیرماه برای ادامه فعالیت سایر مطبوعات و در نهایت راستی‌آزمایی مصرف کاغذ در کشور می‌شود.
واقعیت این است که حجم ورودی کاغذ در همین مدت بحران کاغذ بیشتر از نیاز کشور بوده است اما هنوز نمی‌دانیم چرا کم آورده‌ایم؛ اداره‌کل مطبوعات داخلی در حال بررسی این بند سوم است تا تیراژ واقعی و مصرف کاغذ همه مطبوعات را محاسبه کنند.
این شرایط هم به معنی نبود نظارت نیست؛تا امروز آمار کاغذ مصرف شده توسط روزنامه‌ها و سایر مطبوعات اعلامی بوده است و شاید لازم نبوده که آمار دقیقی محاسبه شود. همان‌طور که در بسیاری از بخش‌های کشور عدم تطابق آماری وجود داشته، در این بخش هم وجود داشته اما حالا با توجه به شرایط لازم است این آمار به روز و واقعی شود تا اگر اختلالی در این بین وجود دارد، برطرف شود.

كاغذ با ارز دولتي به دست مصرف كننده واقعي نرسيد
علیرضا بختیاری، مدیرمسئول روزنامه‌ دنیای اقتصاد
كاغذ نيز مانند ساير كالاها به‌دليل مشكلات ناشي از اقتصاد كلان كشور دچار مشكلاتي شده است. كاغذ جزء كالاهاي گروه اول بود كه به آن ارز چهارهزارو 200 تومانی تعلق مي‌گرفت؛ بنابراين عملا كاغذ وارداتي بايد با قيمت پنج هزارتومان تا پنج‌هزارو 300 تومان به دست مصرف‌كننده مي‌رسيد، به‌ همين منظور نيز كارگروهي در وزارت ارشاد تشكيل شد كه نقش توزيع آن را بر عهده گرفت؛ اما شواهد نشان مي‌دهد اين کار به‌خوبي انجام نشده است و احتمالا كاغذ‌هاي وارداتي به دست مصرف‌كننده واقعي نرسيده و مشكلاتي را براي مطبوعات به وجود آورده است.
دو بحث دراين‌باره وجود دارد؛ يكی اينكه مقداري كاغذ با ارز چهارهزارو 200 تومان وارد شده و هنگام ترخيص دچار مشكل شده‌ است؛ يعني واردكننده بايد براساس ارز نيمايي آن را ترخيص كند و مابه‌التفاوت آن را بپردازد. ديگري اينكه كاغذهاي وارداتي به دست مصرف‌كننده واقعي نرسيده است كه البته من فكر مي‌كنم براي واردات كاغذ ارز تعلق گرفته و كاغذ زیادی هم وارد كشور شده اما كاغذ وارد‌شده به دست مصرف‌كننده اصلي نرسيده است.
اگر بنا باشد به كاغذ يارانه تعلق بگيرد، بايد روي آن نظارت دقيقي شود تا به دست نشريات و روزنامه‌هايي برسد كه واقعا چاپ مي‌شوند و روي كيوسك‌های روزنامه‌فروشي می‌روند و مشخص است كه مصرف‌كننده واقعي هستند.
اگر ترتيبي داده شود كه توزيع درست شكل بگيرد، مشكل مطبوعات دست‌کم براي امسال حل مي‌شود؛ اما واقعيت فعلي اين است كه بیشتر نشريات دچار مشكل و كمبود كاغذ هستند و برخي ممكن است در روز‌هاي آينده فعاليتشان متوقف شود. البته ما در روزنامه دنياي اقتصاد به‌دليل مصرف بالاي كاغذی كه داريم، نمي‌توانيم به‌صورت روزانه آن را خريداري كنيم و هميشه مصرف شش ماهمان را از بازار تأمين مي‌كنيم؛ اما بسياري از نشريات شرايط ما را ندارند و دچار مشكل شده‌اند.
مطبوعات در شرايطي به‌دليل نبود و گراني كاغذ دچار مشكل شده‌اند كه در شرايط فعلي كشور نقش مهمي مي‌توانند در اطلاع‌رساني ايفا كنند، درحال‌حاضر فضاي كشور به‌گونه‌اي است كه به تحليل و اطلاعات درست و ايجاد فضاي درست اطلاع‌رساني بيش از هر زمان ديگري نياز دارد.

ضربه سنگين به پيكره مطبوعات
منصور مظفری، مديرمسئول روزنامه آفتاب يزد
در اين موقعيت حساس رسانه‌ها نقش مهمي ايفا مي‌كنند كه متأسفانه بحراني كه در حوزه كاغذ ايجاد شده، ممكن است به نقشي كه رسانه‌ها مي‌‌توانند ايفا كنند، ضربه بزند. اگر روزنامه را به انسان تشبیه كنيم، كاغذ جسم آن و مطالبي كه نوشته مي‌شود، روح آن است، اگر جسم ناراحت و ناقص باشد، روح هم در عذاب خواهد بود؛ متأسفانه بايد بگويم روزنامه‌‌ها در خطر هستند و مديريت درستي درباره وضعيت كاغذ در كشور وجود ندارد.
هنگامي كه نرخ ارز متلاطم شد و كاغذ نيز به تبع آن تحت تأثير گراني‌‌ها قرار گرفت، در وزارت صمت كميته‌اي در اين زمینه تشكيل شد كه نماينده‌هايي از بانك مركزي، وزارت صمت، وزارت ارشاد و نمايندگاني از بخش خصوصي به‌ويژه انجمن مديران روزنامه‌‌هاي غيردولتي حضور داشتند تا بحران كاغذ را مديريت كنند که متأسفانه اين كميته از وزارت صمت به وزارت ارشاد منتقل شد و نتوانست مأموريتي را كه دولت به آن داده بود، انجام دهد.
با يك حساب سرانگشتي مي‌توان فهميد در سال گذشته يك كيلوگرم كاغذ با ارز آزاد وارد كشور نشد و تمام كاغذ‌ها با ارز سه‌هزارو 800 تومانی يا چهارهزارو 200 تومانی وارد كشور شده است؛ اما اکنون ما كاغذ را در بازار آزاد 15 هزار تومان خريداري مي‌كنيم يا واردكننده‌اي كه ارز چهارهزارو 200 تومانی را دريافت كرده، آن را بين مطبوعات توزيع نكرده است و در بازار آزاد به فروش رسانده يا نشريه‌اي كه مصرف كاغذ نداشته است، بيش از اندازه كاغذ خريداري کرده و مابقي آن را در بازار آزاد به فروش مي‌رساند. متأسفانه ارز دولتي به‌دليل نبود مديريت صحيح باعث ايجاد رانت براي عده خاصي شده و مطبوعات را به مرحله‌اي رسانده است كه رو به تعطيلي مي‌روند كه اين ضربه سنگيني به پيكره مطبوعات است.
بدون كاغذ با ارز 4200تومان شاهد مرگ روزنامه‌ها هستيم
مهران کرمی، مدیرمسئول روزنامه همشهری
روزنامه همشهري روز گذشته به‌دليل بحران كاغذ در 16 صفحه به چاپ رسيد و تازماني‌كه شرايط تغيير نكند، اين وضعيت ادامه دارد. در يك سال قيمت كاغذ هفت برابر شد، درحالي‌كه ما نهايتا قيمت روزنامه‌‌ها را مي‌توانيم دو يا سه برابر افزايش دهيم. متأسفانه اگر بحران كاغذ به همین صورت ادامه داشته باشد، بايد با برخي از روزنامه‌ها خداحافظي كنيم. در شرايط تورم مردم كالاهاي لوكس و كمتر مورد نياز را حذف مي‌كنند كه متأسفانه روزنامه و مطبوعات از جمله كالاهايي هستند كه با گراني و تورم از سبد خريد حذف مي‌شوند.
اگر کاغذ را دلالان توزیع کنند، مشكلات همچنان ادامه خواهند داشت. تعداد معدودي روزنامه در كشور منتشر مي‌شوند كه حدودا بين 25 تا 30 روزنامه هستند، درصورتي‌كه براساس اخبار غيررسمي حدود 300 روزنامه يارانه كاغذ دريافت مي‌كنند؛ کاغذ اين روزنامه‌ها كجا رفته است؟
راهكار پيشنهادي ما اين است كه خود مطبوعات يا در بخش واردات يا توزيع كاغذ نماينده‌اي داشته باشند تا نظارت دقيق‌تري روي آن صورت بگيرد. وارد‌كنندگان تاكنون كاغذ را با ارز دولتي وارد كرده‌‌اند، طبق تعهد بايد پنج هزار تا پنج‌هزارو 300 تومان آن را در اختيار مطبوعات قرار دهند؛ اما هنگامي كه زمزمه‌‌هایی شد که كاغذ در سامانه ارز نيمايي قرار مي‌گيرد، دلال‌ها كاغذ‌هايشان را احتكار كردند تا قيمت جديد اعلام شود و كاغذهايي را كه قبلا با ارز دولتي وارد كردند، ترخيص نكردند يا در انبار احتكار كردند تا در روز‌هاي آينده با قيمت بالا آن را به فروش برسانند و كمبود كاغذ نيز به‌همين‌دليل است. اگر ديگر ارز چهارهزارو 200 تومانی به كاغذ تعلق نگيرد، بايد شاهد مرگ برخي از روزنامه‌ها باشيم، به‌دليل اينكه برخي از روزنامه‌ها در اين شرايط با كاغذ 15 هزار توماني نمي‌توانند به فعاليت خود ادامه دهند يا براي ادامه فعاليت بايد تعدادي از نيروهاي خود را تعديل كنند، تيراژ را كاهش دهند یا تعداد صفحاتشان را کم کنند؛ متأسفانه ما در روزنامه همشهري نيز با همه اين گزينه‌ها مواجه هستيم.