شعار سال: تغییرات اقلیمی یکی از چالشهای عمده استان کرمان است. طی سالهای اخیر کشاورزی مهمترین محور توسعه استان کرمان بوده و بههمین دلیل زیرساختها و برنامههای اقتصادی استان برمبنای کشاورزی توسعه یافته؛ اما بسیاری از کارشناسان این اقدام را یک اشتباه راهبردی در اقتصاد استانی میدانند که در یکی از کمآبترین مناطق کشور قرار گرفته است.
هرچند در سالهای اخیر گامهایی برای جبران این اشتباه برداشته شده؛ اما همچنان زندگی مردم استان کرمان به کشاورزی گره خورده است. بسیاری از مردم شرق و جنوب کرمان امورات مالی زندگی روزمره خود در طول سال را با فروش خرمای نخلهایی میگذرانند که در خانهباغهایشان دارند؛ اما گویی خرما نیز در سکوت طرحهای تحقیقاتی و علمی در بخش کشاورزی درحال سپری کردن سرنوشت تلخی است که پسته دچارش شده است.
خرما در فصل زمستان و بهار آماج آفت زنجره خرما قرار میگیرد و در فصل تابستان تنها چند روز باقیمانده به فصل برداشت محصول به یکباره خرما بر روی شاخههای خرما میخشکد و دانههای خرما پای نخلها، غذای دامها میشود یا جمعآوری و آتشزده میشود. اواخر مرداد تا ابتدای مهرماه فصل برداشت خرما از نخلستانهای کرمان که وسیعترین نخلستانهای کشور هستند آغاز میشود، اما در ریگان، فهرج، بم و نرماشیر که مهمترین تولیدکنندگان خرمای مضافتی در کشور هستند کشاورزان بهجای اینکه سر بر بالین آرامش بگذارند و نتیجه یکسال تلاش خود را برداشت کنند نگاهشان به آسمان است و خوشههایی را میبینند که مقابل چشمانشان در حال خراب شدن هستند.
خسارت میلیاردی به نخلداران
سال گذشته بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان مجموع خسارت پدیده خشکیدگی خوشههای خرما بود. دولت برای خرید خرما پیشقدم شد و تلاشهایی برای کاهش بار خسارتها بر دوش مردم برداشته شد، اما سؤال اصلی این است بهجای پرداخت میلیاردها تومان خسارت به کشاورزان چه اقدام عملی و علمی برای کنترل وضعیت موجود در نخلستانهای استانی برداشته شده که دومین تولیدکننده خرما در کشور است و سالانه میلیونها دلار ارز را از این محل عاید کشور میکند. این روزها خبرها از ریگان و فهرج حکایت از آن دارد که خشکیدگی خوشههای خرما آغاز شده و بخشی از محصول درحال خراب شدن است.
دمای هوا در شرق کرمان به ۵۰ درجه رسیده است و گاه دماسنجهای کشاورزان دمای بالاتر را نیز ثبت میکنند، اما خرما که مقاومترین محصول کشاورزی در مقابل گرماست نمیتواند مقابل این تنش دمایی تاب بیاورد.
ابتکار جدید کشاورزان برای مبارزه با گرما
یکی از نگرانیهای عمده کشاورزان عدم تعهد بیمهها نسبت به پرداخت خسارتهای ناشی از تنشهای دمایی است. همین مسأله بود که سال گذشته گریبان پستهکاران را گرفت و میلیاردها خسارتی که به آنها وارد شد، هیچگاه جبران نشد. اما درحالیکه تاکنون راه مبارزه قابلتوجهی در مقابل کشاورزان قرار نگرفته است، در یک ابتکار جالب کشاورزان برخی از شهرستانها در این روزهای سال خوشههای خرما را با پارچههای سفید رنگ متقال میپوشانند و بنا به اعلام کشاورزانی که از این روش استفاده کردهاند با این اقدام گرمای کمتری به خوشههای خرما میرسد و میزان ریزش هم کاهش مییابد.
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان نیزبه مهر میگوید: تغییرات اقلیمی باعث شده میزان گرمایی که در این فصل از سال رخ میداده است بیشتر شود و حداکثر دما در اکثر روزهای سال بیشتر از سال گذشته است. عباس سعیدی با اشاره به گزارشهای هواشناسی درخصوص اینکه حداکثر دمای هوا در استان کرمان یکدرجه نسبت به سال گذشته افزایش دارد، میگوید: همین روند که در سالهای اخیر بهصورت صعودی ادامه داشته است باعث شده که پدیده خشکیدگی خوشههای خرما هر سال روی بدهد.
وی گفت: سال قبل میلیاردها تومان خسارت به کشاورزان استان کرمان وارد شد و بیشترین خسارت نیز به خرمای مضافتی بهدلیل تحمل کم در مقابل گرما وارد شده است.
سعیدی ادامه داد: استفاده از کیسههای سفید رنگ متقابل یکماه قبل از برداشت میتواند مشکل را کاهش دهد کشاورزان باید از ارقامتر کمتر استفاده و باید ارقام اقتصادی و مقاوم در مقابل گرما کشت شود. وزش بادهای بسیار گرم در این زمان از سال موجب تشدید خشک شدن خوشههای خرما میشود.
مسئولان به داد کشاورزان برسند
فرماندار ریگان نیز میگوید: بخش قابلتوجهی از مردم شهرستان ریگان به تولید محصول خرما اشتغال دارند و نگران هستیم در سال جاری با توجه به گرمتر شدن هوا پدیده خشکیدگی خوشههای خرما نیز افزایش یابد.
امین باقری افزود: یکی از مشکلات کشاورزان در کنار دلالبازی در زمان فروش، پیش خرید خرما توسط دلالان و هزینههای بالای نگهداری در سردخانهها خشک شدن خوشههای خرماست.
وی گفت: با برگزاری جلسات متعدد نرخ نهایی هر کیلو خرما ۲۵هزار تومان در نظر گرفته شده؛ درحالیکه هزینه تولید هر کیلو خرما ۱۷هزار تومان است.
فرماندار ریگان افزود: خشک شدن خوشههای خرما اقتصاد خانوار در شرق استان کرمان را هدف گرفته است و در صورت تشدید این پدیده در سال جاری با توجه به وزش بادهای شدید از سمت سیستانوبلوچستان و افزایش گرمای هوا بخش قابلتوجهی از درآمد مردم از بین میرود
احمد، یکی از کشاورزان بمی است که در زمینه تولید و صادرات خرما فعال است، احمد با ابراز نگرانی از وضعیت موجود میگوید: دقیقاً ۲۰ روز مانده به برداشت خوشهها بیآب میشوند و بعد از خشک شدن خرما دچار ریزش میشود و به کلی از بین میرود. کشاورزی یکی از نقاط قوت تولید بومی و اقتصاد مقاومتی در استان کرمان محسوب میشود و عدم حمایت از کشاورزان میتواند منجر به کاهش ارزآوری شود.
وی گفت: سال گذشته با وجود تمام مشکلات خرمای باقیمانده در ایام ماه رمضان در سردخانهها ماند و بهدلیل جلوگیری از صادرات محصول تولیدکنندگان فرصت صادرات خرما را از دست دادند و حالا خشکیدگی خوشههای خرما کشاورزان را با چالش مواجه کرده است و راهکار مناسبی برای کنترل این مشکل بعد از سالها و صرف هزینههای زیاد پیشنهاد داده نشده است.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 15 مرداد 98، شماره: 72985