شعار سال:قرار است همراه با یک عکاس قدیمی به 4 دهه گذشته شهرستان آبدانان استان ایلام سفر کنیم و روایتی از مراسم‌های عزاداری مردم این شهرستان و این استان مرزی را در گذشته‌های نه چندان دور ببینیم.

 امروز همراه با یک عکاس می‌خواهیم به چند دهه قبل سفر کنیم و راوی شور و دلدادگی مردم استان ایلام در ایام محرم و سوگواری سالار شهیدان باشیم.

کوچه و بازار شهر را به عشق سالار شهیدان آذین بسته‌اند با پرچم‌های مشکی، هر گوشه و کناری ندای «لبیک یا حسین (ع)» به گوش می‌آید و پیر و جوان برای خدمت در مکتب حسین شب و روز نمی‌شناسند. آری اینجا ایلام است، پایتخت خادمان زوار اباعبدالله الحسین (ع).

از مرکز استان ایلام، 160 کیلومتر به جنوب غرب این استان یعنی شهرستان آبدانان سفر می‌کنیم تا با راوی داستان امروزمان به چند دهه قبل سفر کنیم.

اینجا آبدانان، شهر زادگاه دانشمند هسته‌ای کشور شهید داریوش رضایی نژاد و نیز نوجوان‌ترین رزمنده شهید دوران دفاع مقدس شهید علی جرایه 12 ساله است. شهری که از دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، تلخی و شیرینی‌های زیادی را به خود دیده است. از بمباران هوایی در چهارشنبه خونین سال 66 گرفته تا عقبه جنگ تحمیلی و پذیرایی از جنگ زدگان شهرستان دهلران و حتی خوزستان. شهری با 217 غنچه پرپر شده از دوران دفاع مقدس، تاکنون.

گنجینه‌ای تصویری از گذشته در مغازه‌ای کوچک

به خیابان شهید مطهری می‌رویم. به دنبال مغازه‌ای می‌گردیم که گنجینه‌ای از خاطرات این شهر را در خود جای داده است.

راوی داستان امروز ما، «سید عبدالعظیم متقی» تنها عکاس و فیلمبردار قبل و بعد از انقلاب اسلامی در این شهر است. امروز با تصاویر خاطره‌انگیز و قدیمی آقای متقی می‌خواهیم به چند دهه قبل سفر کنیم. اینجا گنجینه‌ای تصویری از شهرستان آبدانان در گذر زمان دیده می‌شود.

سید عبدالعظیم متقی راوی داستان امروز ما می‌گوید: مردم آبدانان از گذشته تاکنون علاقه بسیار زیادی به مراسم مذهبی به ویژه عزاداری حضرت اباعبدالله (ع)‌ دارند و من چون تنها عکاس آن دوران بودم، سعی کردم این مراسمات را برای آیندگان ثبت و ضبط کنم.

او می‌گوید: با دوربین‌های ماشیکامات قدیمی توانسته‌ام طی چند دهه، گنجینه‌ای از تصاویر از شهرستان آبدانان و حتی دیگر نقاط استان ایلام فراهم کنم که از سال 1355 شروع شده و تاکنون هم ادامه دارد.

متقی ادامه داد: در این گنجینه تصویری، تصاویر انتخابات "آری" یا "نه" جمهوری اسلامی، اعزام لشکر محمد رسول الله (ص) تهران به جبهه، تشییع پیکر شهدای دوران دفاع مقدس، بمباران هوایی در چهارشنبه خونین سال 1366 آبدانان، مراسم‌های مذهبی و آئین و سنت‌های قدیمی و همچنین مسابقات ورزشی در چند دهه گذشته این شهرستان وجود دارد.

ثبت و ضبط بیش از 10 هزار نگاتیو از سال 55 تاکنون

این عکاس می‌گوید: بیش از 10 هزار حلقه نگاتیو قدیمی از مراسمات مختلف در چهار دهه ذخیره کرده‌ام و امروز می‌توان گفت گنجینه‌ای تاریخی از این شهرستان در دست داریم.

اما آنچه در این گنجینه تاریخی بیشتر خودنمایی می‌کند، تصاویر تعزیه و شبیه‌خوانی در سه دهه گذشته، سینه‌زنی و زنجیرزنی از سال 60 به بعد است.

او می‌گوید: در ایام محرم هر کسی به وسع خودش در مکتب حسینی خدمت می‌کرد. برخی از مردم به‌ صورت گروهی در منزل بزرگان غذای نذری تهیه می‌کردند و بین عزادارانی که از روستاها و حومه شهر آمده بودند توزیع می‌کردند. حتی برخی از معلمان در آن دوران حقوق یک ماه خود را وقف خیرات و نذری در دهه اول محرم می‌کردند.

راوی داستان ما خاطرنشان می‌کند: پایگاه اصلی مردم آبدانان، مسجد جامع این شهر بود. نوجوانان و جوانان همیشه حضوری فعال در مراسمات محرم داشتند به طوری که حتی برخی از نوجوانان که از روستا به مسجد جامع می‌آمدند شام نمی‌خوردند تا به موقع به مراسم برسند.

اما دوران دفاع مقدس و محرم آن سالها برای مردم این شهر خاطره‌ ویژه‌تری دارد. متقی در این باره می‌گوید: رزمندگانی که در دوران دفاع مقدس به جبهه می‌رفتند و ایام تاسوعا و عاشورا وقتی به شهر باز می‌گشتند با نوحه‌های حماسی در مدح دلاوری رزمندگان و دفاع مقدس به رزمندگان انگیزه می‌دادند.

پیرغلامان الگوی جوانان در مکتب حسینی

پیرغلامان الگوی جوانان در مکتب حسینی‌اند و این روزها دفتر خاطرات آنها را ورق می‌زنیم.

این عکاس قدیمی می‌گوید: پیرغلامان حسینی قبل از انقلاب تا لحظه مرگ در خدمت مکتب سالار شهیدان بودند. مرحوم حاج سید الماس سیدی اولین امام جمعه شهرستان آبدانان، مرحوم حاج سید ناصر چراغی، مرحوم حاج محمد کریمی و مرحوم حاج محمد مرادخانی از جمله پیرغلامان و مداحانی بودند که تمام وقت در مراسمات مذهبی حضور داشتند و در مکتب اهل بیت (ع) خدمت می کردند. مرحوم حاج سید یحیی میرانی یکی از پیرغلامان حسینی است که در زمان حیاتش چون مغازه خیاطی داشت، کار تهیه و دوخت لباس‌های تعزیه، علم و کتل ها و سیاهپوشی مسجدجامع را به عهده داشت.

این عکاس می‌گوید: در آن زمان مردم به دو دلیل در مراسم روز عاشورا شرکت می‌کردند، یکی اینکه در نماز ظهر عاشورا شرکت کنند و دیگری اینکه با تماشای تعزیه بر مصائب سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش بگریند.

و اما حرف آخر راوی محرم

سید عبدالعظیم متقی، عکاسی که در طی بیش از چهار دهه توانسته آرشیوی از تصاویر مراسمات مذهبی، آئینی، دفاع مقدس و ورزشی این شهرستان را ثبت و ضبط کند، در این باره می‌گوید: چرا باید این تصاویر قدیمی از بین بروند؟ امیدوارم با اختصاص یک مکان مناسب بتوانیم این تصاویر و نگاتیو را در اختیار عموم مردم قرار دهیم یا حداقل مکانی را معرفی کنند تا این گنجینه تصویری را اهدا کنم تا برای آیندگان به یادگار بماند.