شعار سال: تجارت خارجی یکی از مؤلفه‌‌­های مهم در توسعه اقتصادی و منبع تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه‌گذاری و افزایش توان تولیدی اقتصاد کشور است. در سال جدید وجود تحریم‌­ها و به‌خصوص تحریم نفتی درآمد ارزی کشور را با تغییرات زیادی روبه‌رو کرده است. با توجه به این مطلب لزوم ایجاد تنوع در محصولات صادراتی و اهمیت و تأکید بر تجارت محصولات غیرنفتی را به‌وضوح نشان می ­دهد. این درحالی‌است که با وجود رشد ۳۰ تا ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی نسبت به سال قبل، مسئولان ذی‌ربط برنامه‌ای برای توسعه صادرات ندارند که این امر چالش‌های جدی به‌دنبال خواهد داشت.

سال گذشته شرایط تغییر اقلیم اعم از کاهش بارندگی و سرمازدگی بهاره، تولید محصولات باغی را به چالش کشاند؛ به‌طوری‌که نوسان قیمت برخی محصولات همچون سیب‌درختی، پرتقال و... با واکنش بسیاری از مسئولان و مصرف‌کنندگان در بازار روبه‌رو شد.

این درحالی است که امسال به‌واسطه بارندگی‌های مناسب، محصولات باغی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۳۰ تا ۵۰ درصد رشد تولید داشته‌اند که به اذعان بسیاری از مسئولان این میزان حداقل دوبرابر نیاز بازار داخلی است. اگر مسئولان امر هرچه سریع‌تر تدابیری برای اعطایمشوق‌های صادراتیو توسعه صادرات به کار نگیرند، بی‌تردید بخش اعظم محصول تولیدی روی دست باغداران باقی می‌ماند که این امر افزایش ضایعات و هدر رفت منابع ملی را به‌همراه دارد.

اگرچه بسیاری از باغداران از وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی تولید انتظار دارند کهیارانهو مشوق صادراتی مورد نیاز را به صادرات محصولات باغی به‌منظور اُفت محسوس قیمت در بازار هرچه سریع‌تر اختصاص دهند تا با توسعه صادرات مشکلی از این حیث گریبانگیر تولیدکنندگان نشود، اما محمدعلی طهماسبی، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی، معتقد است مسئولیت اعطای مشوق صادراتی برعهدهسازمان توسعه تجارتاست و این موضوع هیچ ارتباطی به وزارت جهاد کشاورزی ندارد.

برآورد‌های مختلف از تولید محصولات باغی نشان می‌دهد که اگر راه چاره‌ای برای توسعه صادرات به کار گرفته نشود، باغداران با بحران جدی مواجه می‌شوند که جبران زیان آن‌ها غیرممکن است؛ چراکه بسیاری از تولیدکنندگان به‌واسطه افزایش قیمت نهاده‌های تولید، تعویق سررسید اقساط و... راهی زندان می‌شوند. حال این سؤال مطرح است که با وجود برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله مبنی‌بر توسعه باغ‌ها، چرا مسئولان امر برنامه مدونی برای توسعه صادرات نداشتند تا باغداران با مشکلات متعددی روبه‌رو نشوند؟ حال به سراغ مسئولان ذی‌ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت تولید محصولات باغی و چالش‌های پیش‌روی باغداران و صادرکنندگان با خبر شویم:

رشد ۳۱ درصدی تولید سیب درختی نسبت به سال قبل

محمدعلی طهماسبی، معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی، از افزایش ۳۱ درصدی تولید سیب درختی در بازار خبر داد و  گفت: با توجه به بارندگی مناسب بهاره و نبود سرمازدگی پیش‌بینی می‌شود که تولید سیب به حدود سه‌میلیون و ۸۵۰ هزار تن برسد، درحالی‌که مجموع تولید سیب درختی در سال گذشته دومیلیون و ۹۳۴ هزار تن بود.

وی افزود: باوجود پیش‌بینی وزارت جهاد کشاورزی مبنی‌بر رشد ۳۱ درصدی تولید سیب درختی، اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی معتقد است تولید سیب با رشد حدود ۵۰ درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل به بیش از چهارمیلیون و ۵۰۰ هزار تن خواهد رسید.

معاون وزیر جهاد کشاورزی متوسط صادرات سالانه سیب درختی را ۴۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: بنابر آمار، سال گذشته ۶۰۴ هزار تن سیب به بازار‌های هدف صادر و مابقی در صنایع تبدیلی و بازار داخل مورد استفاده قرار گرفت که امسال با توجه به رشد چشمگیر تولید، صادرات سیب درختی به‌منظور جلوگیری از زیان باغداران باید افزایش یابد.

طهماسبی با اشاره به این‌که مسئولیت اعطای مشوق صادراتی برعهده سازمان توسعه تجارت است، بیان‌کرد: با توجه به رشد قابل‌توجه تولید محصولات باغی ازجمله سیب، متولیان امر هرچه سریع‌تر باید مشوق و یارانه صادراتی در اختیار صادرکنندگان قرار دهند تا از این طریق علاوه‌بر ایجاد درآمد ارزی مناسب از ماندن محصول روی دست کشاورزان جلوگیری شود.

معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی یکی از عوامل قیمت‌گذاری محصول را عرضه و تقاضا دانست و گفت: با وجود فراوانی و مازاد تولید محصولات باغی بیش از نیاز داخل، توسعه صادرات و حمایت از صادرکنندگان در شرایط فعلی تحریم امری ضروری است، در غیر این صورت با افت شدید قیمت و زیان باغداران در بازار روبه‌رو خواهیم شد.

ضرورت واگذاری بازرگانی محصولات کشاورزی به تشکل‌ها

محمد شفیع ملک‌زاده، رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، از رشد بیش از ۵۰ درصدی تولیدمحصولات باغیدر بازار خبر داد و گفت: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و فراوانی تولید محصولات باغی مسئولان امر باید توجه ویژه‌ای به توسعه صادرات داشته باشند یا امور بازرگانی محصولات کشاورزی را به تشکل‌ها واگذار کنند.

وی افزود: با واگذاری امور بازرگانی محصولات کشاورزی به تشکل‌ها این امکان وجود دارد که آن‌ها مشوق‌هایی را به صادرکنندگان اختصاص دهند، درحالی‌که متأسفانه دولت حمایتی در این زمینه ندارد و در نهایت این موضوع در کنار مسائل سیاسی و شرایط تحریم موجب شده اکثر مرز‌ها به روی ما بسته شود.

ملک‌زاده اعطای مشوق صادراتی، کاهش تعرفه‌ها و بهبود روابط با کشور‌های مقصد صادراتی را امری ضروری دانست و گفت: اگر بنا به هر دلیلی در امر صادرات توفیق نداشته باشیم، باغداران به‌سبب پیک بالای محصولات باغی متحمل زیان سنگینی می‌شوند.

رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ادامه داد: برآورد‌ها حاکی از آن است که امسال چهارمیلیون و ۵۰۰ هزار تن سیب در کشور تولید شود که اگر تمهیداتی برای صادرات اندیشیده نشود، حداقل دومیلیون تن محصول مازاد روی دست باغداران باقی می‌ماند که این امر بر افت چشمگیر قیمت در بازار دامن می‌زند.

به گفته وی، با وجود برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله توسعه باغ‌ها، باغداران از مسئولان دولتی گلایه‌مند هستند که چرا در زمان کاهش تولید و نوسان قیمت تنها به بازار ورود می‌کنند و در زمانی‌که با مازاد تولید بیش از نیاز داخل مواجهیم، حمایتی به‌عمل نمی‌آورند.

ملک‌زاده با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان به تولید ملی در تاریخ بخش کشاورزی بیان کرد: در سنوات گذشته این نخستین‌بار نیست که به تولیدکننده بها داده نمی‌شود یا نگاه جدی به تولید داخل صورت نمی‌گیرد؛ چراکه مسئولان امر در طول تاریخ کشاورزی همیشه به بهانه حمایت از مصرف‌کنندگان، در مواقعی که قیمت محصولات در بازار افزایش می‌یابد، نسبت به این موضوع انتقاداتی دارند و همواره امر واردات را به‌سبب سود شیرین یا امنیت غذایی کشور دنبال می‌کنند.

رئیس نظام صنفی کشاورزی با بیان این‌که تولیدکننده جایگاهی در کشور ندارد، گفت: در مواقعی با ازدیاد تولید ناشی از شرایط مساعد اقلیمی و ماندن محصول روی دست کشاورزان روبه‌رو می‌شویم، اما هیچ‌یک از مسئولان توجهی به این موضوع ندارند، این امر بدان معناست که به تولیدکننده در کشور ما هیچ بهایی داده نمی‌شود، در‌حالی‌که با استفاده از ظرفیت‌های بخش کشاورزی و تشکل‌ها، شاهد این مشکلات در کشور نخواهیم بود.

نبود برنامه مدون صادراتی چالش پیش‌روی باغداران

علی خان‌محمدی، مدیرعامل سابق مجمع ملی خبرگان کشاورزی، نیز با تأکید بر ضرورت توسعه صادرات محصولات باغی اظهارکرد: براساس برنامه چشم‌اندازه ۲۰ ساله مبنی‌بر توسعه باغ‌ها و تحقق این موضوع مسئولان ذی‌ربط برنامه‌ریزی مدون و منسجمی در این خصوص ندارند.

وی افزود: در تمامی کشور‌ها قرار نیست که تمامی کار‌ها را دولت انجام دهد، از این‌رو با واگذاری بخشی از وظایف همچون بازرگانی به تشکل‌ها و اتحادیه‌ها شاهدرونق تولیدو صادرات محصولات کشاورزی خواهیم بود.

خان‌محمدی ادامه‌داد: نبود بسته‌بندی مناسب، ضعف در فرآوری محصول و فقدان برنامه‌ریزی منسجم و مدون صادراتی موجب شده تا در برخی سال‌ها با مازاد تولید روی دست کشاورزان و افت شدید قیمت در بازار روبه‌رو شویم.

مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی با تأکید بر بازاریابی محصولات کشاورزی در بازار‌های خارجی گفت: با وجود پتانسیل‌های بالای بخش کشاورزی، افزایش کیفیت و رایزنی وزارت امورخارجه برای رفع مسائل سیاسی به‌منظور حضور در بازار‌های خارجی در شرایط فعلی تحریم امری ضروری است تا باغداران به‌واسطه افزایش تولید محصولات باغی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل متحمل زیان نشوند.

وی با انتقاد از این موضوع که خبری از مشوق صادراتی نیست، بیان‌کرد: وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی تولید باید علاوه‌بر اعطای مشوق صادراتی به صادرکنندگان، یارانه و مشوق صادراتی برای تولید داخل در نظر بگیرد تا با کاهش قیمت تمام شده، امکان رقابت برای صادرکنندگان در بازار‌های جهانی فراهم شود؛ چراکه به‌واسطه عدم پرداخت یارانه به بخش و افزایش هزینه‌ها، محصول نهایی گران تمام می‌شود که با وجود این امکان صادرات نیست.

استمرار بی‌توجهی به صادرات محصولات باغی کشاورزان را راهی زندان می‌کند

محمدی، یکی از باغداران نمونه، از افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی خبر داد و گفت: باوجود افزایش تولید محصولات باغی نسبت به سال قبل و هشدار‌های مکرر تشکل‌ها و اتحادیه‌ها به مسئولان، اما تدابیری برای این موضوع اندیشیده نشده‌است.

وی افزود: با توجه به مازاد تولید محصول بیش از نیاز داخل، اگر تدابیری برای صادرات اندیشیده نشود، به‌سبب افت چشمگیر قیمت و تعویق اقساط بانکی تمامی کشاورزان راهی زندان می‌شوند.

محمدی ادامه‌داد: بسیاری از باغداران طی نامه‌نگاری‌های متعدد خواستار راه‌چاره‌ای برای افزایش تولید محصولشان شدند؛ چراکه به هر طریق این مازاد باید از سطح بازار جمع‌آوری شود تا با ازدیاد عرضه در برابر تقاضا تولید دچار چالش نشود.

امسال در تولید بسیاری از محصولات باغی ۵۰ درصد رشد خواهیم داشت

مجتبی شادلو، نایب‌رئیس اتحادیه باغداران تهران، هم با اشاره به این‌که تولید محصولات باغی نسبت به مدت مشابه سال قبل قابل قیاس نیست، اظهارکرد: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و بارش‌های مناسب امسال در بسیاری از محصولات باغی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل حداقل ۵۰ درصد رشد خواهیم داشت.

وی افزود: با توجه به افزایش 100 درصدی هزینه‌های تولید اعم از سم، کود، نیروی انسانی، ماشین‌آلات و سایر نهاده‌ها شرایط بازار باید به‌گونه‌ای باشد که جوابگوی معیشت تولیدکنندگان باشد.

شادلو از افزایش تولید ۲ برابری برخی محصولات باغی مازاد بر نیاز داخل خبر داد و گفت: اگرچه در چشم‌انداز ۲۰ ساله در بسیاری از زیر بخش‌ها موفق نبودیم، اما در بخش باغبانی تولید رشد چشمگیری داشته که مصداق بارز این امر در تولید امسال قابل مشاهده‌است.

نایب‌رئیس اتحادیه باغداران با تأکید بر حمایت مسئولان از بخش صادرات بیان کرد: با توجه به رشد حداقل ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی، مسئولان امر به‌سبب مازاد بر نیاز کشور باید تمهیداتی برای صادرات بیندیشند و در غیر این صورت بی‌رغبتی تولیدکنندگان به استمرار تولید افزایش ضایعات و کاهش کیفیت محصولات را در بر خواهد داشت.

شادلو تصریح کرد: در شرایطی که با محدودیت ارز مواجهیم، استمرار صادرات محصولات باغی در تأمین ارز مورد نیاز کشور تأثیر به‌سزایی دارد. از این رو تلاش ارکان نظام و روابط دیپلماسی باید به‌گونه‌ای دنبال شود تا صادرات به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد و بازار محصولات به تعادل برسد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 11 مهر 98، شماره: 75887