شعار سال:رئیس‌جمهور در حالی صحبت حمایت دولت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌کند که بسیاری از این شرکت‌ها به گفته نمایندگان مجلس اسیر صف مجوز و تسهیلات بانکی‌اند و هنوز دولت بعد از چندین سال سند راهبردی ملی نخبگان را به مجلس تقدیم نکرده است.

 «جوانان نخبه پاره تن ایران هستند». این جان مایه صحبت‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره حمایت از نخبگان جوان است. جوانان مؤمنی که انقلاب اسلامی ایران از همان ابتدا با عزم و اراده آنان رقم خورد و جنگ تحمیلی نیز با توسل به همین نیروی عظیم به پیروزی رسید. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای جوانان را هدایایی کم‌نظیر و امانت‌های الهی به ملت و مسئولان دانسته و وظیفه مسئولان در قبال این هدایای گرانقدر را مراقبت و تلاش برای پرورش بیشتر آنان می‌دانند.

ایشان در ۲۸ مهر ۱۳۹۵ در دیدار جمعی از این جوانان نخبه می‌فرمایند: نخبگان، موتور محرک رسیدن به اهداف بزرگ هستند و مسئولان باید به موضوع نخبگان نگاه جدی، عملیاتی، دلسوزانه و پیگیرانه داشته باشند.

بنیاد نخبگان موظف است به سند بنیاد نخبگان بپردازد و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز باید با به‌روزرسانی این سند، تحقق آن را مطالبه و دنبال کند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی امسال هم در دیدار دو هزار نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی بار دیگر ضمن تأکید بر توجه مسئولان به حل مشکلات نخبگان علمی کشور می‌افزایند: مکرراً تأکید کرده‌ایم که محیط کسب و کار باید اصلاح شود مثلاً مجوزی که باید ظرف یک هفته صادر شود، ۶ ماه زمان نبرد، موازی‌کاری‌های غلط حذف و انحصار برداشته شود.

ایشان اجرای کامل سند راهبردی امور نخبگان را موجب رفع بسیاری از مشکلات در زمینه پیشرفت علمی، تجاری‌سازی محصولات علمی و فناوری و حل سایر مشکلات بخش علمی خوانده و بیان می‌کنند: بنیاد نخبگان موظف است به این سند بپردازد و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز باید با به‌روزرسانی این سند، تحقق آن را مطالبه و دنبال کند.

با توجه اینکه توسعه و عمق بخشی پیشرفت علمی برای هدایت جریان عمومی کشور خصوصاً نخبگان و دانشگاهیان و ریل‌گذاری برای حرکت در این مسیر نیاز اصلی کشور است، مشکلات و موانع فراروی شرکت‌های دانش‌بنیان که از مهمترین خاستگاه‌های کار اقتصادی علمی هستند را در گفتگو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی بررسی کردیم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

بوروکراسی آفت شرکت‌های دانش‌بنیان

جبار کوچکی‌نژاد عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، گفت: «نمایندگان مجلس سه هزار میلیارد تومان به صندوق حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تخصیص دادند، اما صندوق نتوانست رسالت خود را خوب انجام دهد و سیستم بوروکراسی بسیار سختی را طراحی کرده و فراروی نخبگان گذاشت که این بزرگ‌ترین مشکل فراروی فعالیت‌های نخبگانی است».

به اعتقاد وی پراکندگی متولیان شرکت‌های دانش‌بنیان و سیاست‌های چندگانه آنان از دیگر موانع پیش روی این شرکت‌هاست.

وی می‌گوید: «بنیاد ملی نخبگان، وزارت علوم و معاونت علمی رئیس‌جمهور از متولیان شرکت‌های دانش‌بنیان هستند و هر کدام سیاست خاص خود را دارند که به نظرم تجمیع این سیاست‌ها کار را برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان سهل‌تر می‌کند».

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی افزود: «بانک‌ها هم حمایت درستی از شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند و رفع مشکلات مالی این شرکت‌ها سبب می‌شود مسائل دیگر را هم در روند پیشرفت کار حل‌وفصل کنند».

موانع شرکت‌های دانش‌بنیان را از خودشان بپرسید

محمد قمی هم معتقد است شرکت‌های دانش‌بنیان عرصه جدیدی از فعالیت در کشور هستند که کارشان از مدت‌ها قبل کلید خورده است که عده‌ای از جوانان نخبه و با سواد به کمک استادان صاحب‌نظر و با انگیزه دور هم جمع شده‌اند و برخی کارها را هدایت می‌کنند تا در شرایط تحریم وارد عرصه خدمت‌رسانی به کشور شوند.

وی به انگیزه بالای جوانان برای فعالیت و آباد کردن کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «این جوانان در امور اقتصادی نوپا و نیازمند حمایت هستند تا بدانند حلقه مفقوده صنعت و تولید کجاست و چه چیزی را باید تولید کنند».

نماینده مردم پاکدشت در مجلس شورای اسلامی ، بیان کرد: «باید مسیر را برای کار جوانان تبیین کرد و گفت که نقص صنعت کجاست تا بدانند چه چیز را باید تولید کنند. گاه ممکن است نیاز باشد چند شرکت دانش‌بنیان به‌صورت هماهنگ روی یک قطعه کار کنند، بنابراین نیازهای صنعت کشور باید برای جوانان تبیین شود که این می‌تواند در قالب برگزاری نمایشگاه‌ها و حتی تنظیم کاتالوگ باشد».

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی سرمایه‌گذاری را مشکل دیگری سر راه جوانان نخبه و شرکت‌های دانش بنیان معرفی و بیان کرد: «جوانان نخبه‌ای که می‌خواهند وارد میدان کار شوند، یقیناً سرمایه لازم برای تولید ندارند که این موضوع باید سرلوحه برنامه‌های بانک‌ها و معاونت علمی ریاست جمهوری باشد».

قمی بابیان این‌که بوروکراسی‌های اداری نیز از مشکلات عمده شرکت‌های دانش‌بنیان است که لازم است مراحل اخذ مجوزها کوتاه‌تر شود، پیشنهاد کرد: «معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد امور نخبگان جلسات مستمری را با شرکت‌های دانش‌بنیان جلسات داشته باشند تا صاحب‌نظران عرصه کار بیایند خودشان موانع را بیان و نیازها را احصا کنند».

مشکلات مدیریتی درمقوله شرکت‌های دانش بنیان

محمود صادقی اما رشد شرکت‌های دانش‌بنیان داشتیم را تحسین می‌کند و به خبرنگار آنا می‌گوید: «در حوزه تکنولوژی های‌تک پیشرفت‌های خوبی دیده می‌شود و انصافاً حمایت‌های خوبی هم صورت گرفته است و پشتیبانی‌های خوبی از شرکت‌های دانش‌بنیان شده است».

به اعتقاد این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هرچند توسعه خوبی در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان داریم، اما نمی‌توان نقص مدیریتی در این حوزه را منکر شد؛ چرا که قانون حمایت‌های گوناگونی را از شرکت‌های فن‌آورانه و دانش‌بنیان صورت داده که به دلایل مختلف این قوانین اجرا نشده و این ضعف در دستگاه‌های مدیریتی و ذی‌ربط امور نخبگان دیده می‌شود.

نماینده مردم تهران هم معتقد به وجود بوروکراسی سخت در مراحل تأسیس و اعطای وام‌های حمایتی این شرکت‌هاست.

مقایسه پروسه دریافت مجوز در ایران و کشورهای همسایه

پروسه دریافت مجوز تأسیس شرکت در ایران چند برابر قطر، چین و ارمنستان و تاجیکستان است!

سیدمحمدجواد ابطحی پروسه دریافت مجوز تأسیس شرکت در ایران را با کشورهای اطراف مانند قطر، چین، ارمنستان، تاجیکستان و ... مقایسه می‌کند که در این کشورها بیش از یک صبح تا ظهر زمان نمی‌برد در حالی که در ایران این روند به ماه‌ها و سال‌ها می‌رسد! چون دستگاه‌هایی در کشور هستند که می‌خواهند قانون را به‌جای ۱۰۰ درصد، ۱۲۰ درصد اجرا کنند.

نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: «مجلس شورای اسلامی هم باید به بخشی از این قوانین دست و پاگیر ورود کرده و آن را اصلاح کند. البته گزارش‌ها نشان می‌دهد طی یک سال گذشته که رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی کار خود را آغاز کرده در هماهنگی با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری توانسته بسیاری از مسائل فراروی شرکت‌های دانش‌بنیان را حل کند، اما هنوز تا رفع کامل موانع راه داریم».

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از مشکلات فراروی شرکت‌های دانش بنیان را این‌گونه بیان می‌کند که هنوز اشخاصی که معتقدند امضای آنان باید باشد تا کاری در کشور صورت گیرد! و یا خدای ناکرده رانت تشکیل شود تا کار روی زمین نماند، در بخش‌هایی از ادارات وجود دارند که مانعی سر راه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است.

انحصار سدی مقابل تولید

اکبر ترکی سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس همگفته است: «بالای ۵۰ درصد تولیدکنندگان کشور حتی از بانک‌ها وام هم نمی‌خواهند و با سرمایه خودشان کار می‌کنند و تمایل برای راه‌اندازی واحد تولیدی دارند، اما از ورود به پیچ و خم‌های اداری می‌ترسند؛ بنابراین به سود بانکی قناعت و سرمایه خود را در بانک‌ها بلوکه می‌کنند».

بالای ۵۰ درصد تولیدکنندگان کشور حتی از بانک‌ها وام هم نمی‌خواهند و با سرمایه خودشان کار می‌کنند و تمایل برای راه‌اندازی واحد تولیدی دارند، اما از ورود به پیچ و خم‌های اداری می‌ترسند.

نماینده مردم فریدن، فریدونشهر و چادگان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این‌که لازم است نیاز کشور در حوزه‌های گوناگون در اختیار شرکت‌های تولیدی و دانش‌بنیان قرار گیرد، بیان می‌کند: «دولت بررسی درستی در این زمینه ندارد ما در محصولات کشاورزی این کمبود را به‌خوبی می‌بینیم که صحبت از آمایش سرزمینی و نیازسنجی منطقه‌ای است اما در عمل این‌که در کدام سال چه اندازه از هر محصول مورد نیاز کشور است و چقدر از آن به بخش صادرات تعلق می‌گیرد، مشخص نیست».

وی به وجود رانت و انحصار مسئولان در حوزه دام‌پروری و تولیدات دامی که اجازه صدور مجوزهای جدید را نمی‌دهد اشاره می‌کند و تصریح می‌کند: «این امر سبب شده عرضه و تقاضای کشور تراز نباشد و متأسفانه این مفاسد در کشور واقعی است».

بنابر این واقعیت‌ها هنوز سند حمایت از نخبگان بعد از چند سال که از زمان آن می‌گذرد و به بهارستان نیامده است. «سند راهبردی کشور در امور نخبگان» در تاریخ ۱۱ مهر سال ۹۱ در شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد؛ این سند مشتمل بر یک مقدمه و ۳ فصل است، ولی هنوز توسط دولت به بهارستان ارسال نشده است.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا،تاریخ انتشار:22آبان 1398،کد خبر: 444035،ana.ir