شعارسال: حساسیت‌های محیط‌زیست جنگل‌های شمال به رغم نیاز واحدهای صنایع چوبی و سلولزی به واردات چوب باعث شد تا سازمان جهاد کشاورزی مازندران با صدور مجوز قرنطینه چوب به دلیل آنچه که جلوگیری از ورود آفات اعلام شده، مخالفت کند و عملاً آب پاکی را روی دست این واحدها بریزد.
 
براساس آنچه که معاونت حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان مازندران اعلام کرد، صدور مجوز قرنطینه واردات چوب از مبادی ورودی در این خطه شمال کشور به دلیل نزدیکی با جنگل‌های هیرکانی از سوی این معاونت با مخالفت مواجه شده و واحدهای صنایع چوب باید گزینه‌های دیگری را برای واردات روی میز قرار دهند.
 
اگرچه پیش از این اعلام شده بود که وزارت جهاد کشاورزی با صدور قرنطینه در مرز اینچه برون در استان گلستان که ارتباط ریلی با برخی کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان دارد، موافقت کرده، ولی تازه‌ترین اظهارات سازمان جهاد کشاورزی مازندران بیانگر آن است که این گزینه روی میز نیز از سوی کارشناسان وزارتخانه متبوع رد شده است.
 
براساس آمار رسمی حدود ۸۰ درصد از صنایع چوبی کشور در استان‌های شمالی فعالیت دارند و از این تعداد نیز حدود ۶۰ درصد در استان مازندران فعالند. با این همه به علت حساسیت‌های خاص جنگل‌های شمال و شیوع آفت‌های مختلف در سال‌های اخیر از جمله آفت پروانه‌ای که منجر به از بین رفتن بخشی از جنگل‌های شمشاد شد، همچنان ورود چوب به گفته کارشناسان باید با دقت و ظرافت‌های خاص انجام شود.
 
اتکای صنایع چوب مازندران به واردات
 
براساس قانون تنفس که از سال ۹۶ در استان‌های شمالی اجرایی شد، وزارت جهاد کشاورزی موظف شد تا چوب مورد نیاز صنایع چوبی کشور را از طریق صدور مجوز برای واردات و زراعت چوب تأمین کند که به دلیل تأخیر در اجرای هر دو برنامه در استان‌های شمالی به خصوص مازندران که بیش از نیمی از نیاز 5/4 میلیون مترمکعبی چوب کشور مربوط به این خطه شمال کشور است، این امر با مشکل مواجه شد و در حال حاضر برخی از واحدهای بزرگ و کوچک این استان از جمله چوب و کاغذ که بزرگ‌ترین واحد تولید کاغذ کشور بود، با کم‌تر از ۴۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند.
 
زراعت چوب، طرحی روی کاغذ
 
زراعت چوب که به عنوان یکی دیگر از راهکارها برای تأمین چوب مورد نیاز صنایع چوبی کشور از جمله استان‌های شمالی کشور از یک دهه گذشته تاکنون روند قانونی به خود گرفت نیز به نظر می‌رسد در این استان به دلیل آنچه که عدم صرفه اقتصادی از سوی مسئولان منابع طبیعی مازندران اعلام شده، نتوانست آن‌چنان‌که پیش‌بینی می‌شد، مورد استقبال مردم واقع شود و در شرایط فعلی تنها گزینه روی میز برای تأمین چوب مورد نیاز برای واحدهای چوبی فعال در استان واردات است.
 
توسعه زراعت چوب به منظور افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی رویکرد جدی دولت تدبیر و امید هم بوده است که بر اساس تکلیف برنامه ششم توسعه باید از ۱۵ هزار هکتار فعلی به ۷۵ هزار هکتار برسد.
 
کارشناسان نبود اراضی یکپارچه، بالا بودن دوره به بار نشستن سرمایه‌گذاری و انتظار هفت تا ۱۰ ساله برگشت سرمایه، نبود تحقیقات بنیادی و برآورد میزان سوددهی، نبود مکانیزم لازم و تضمین‌کننده برای خرید چوب‌آلات از تولید‌کنندگان و عدم پوشش سازمان‌های بیمه‌گذار را از مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات کاشت و زراعت چوب در کشور به‌ویژه مازندران می‌دانند.
 
براساس برنامه ششم توسعه باید در طول این برنامه حدود ۲۰ هزار هکتار اراضی ملی در استان‌های شمالی کشور تحت زراعت چوب قرار گیرد که تاکنون کم‌تر از ۱۰ درصد از این برنامه اجرایی شده و ۹۰ درصد دیگر به دلیل عدم صرفه اقتصادی، کمبود زمین در اختیار منابع طبیعی برای واگذاری و اجرای این طرح و مشارکت نکردن دستگاه‌های مرتبط روی زمین مانده است.
 
با این رویکرد به نظر می‌رسد که زراعت چوب حداقل سه تا پنج سال آینده نمی‌تواند نقش مهمی در تأمین نیاز چوبی صنایع سلولزی و چوبی استان مازندران داشته باشد و باید راهکارهای دیگری که در مصوبه نشست معاون اول رئیس‌جمهوری در تیرماه سال جاری برای رونق صنایع چوبی مازندران از جمله چوب و کاغذ پیش‌بینی شد و آن بهره‌گیری از چوب‌های شکسته و افتاده با نظارت دقیق منابع طبیعی است، اجرایی شود تا چرخ صنایع چوبی مازندران نیز بچرخد.
 
مشکل تأمین چوب واحدهای چوبی
 
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت مازندران مصرف چوب در صنایع سلولزی و چوبی کشور را حدود هفت میلیون مترمکعب اعلام کرد که بیش از چهار میلیون مترمکعب از این نیاز مربوط به واحدهای صنایع چوبی مستقر در استان مازندران است.
 
حسینعلی قوانلو به ایرنا گفت: در شرایط فعلی با اجرای قانون تنفس جنگل‌های شمال میزان واحدهای فعال در حوزه چوب به حدود ۴۰ واحد می‌رسد. همچنین تولید واحدهای بزرگ چون چوب و کاغذ به دلیل کمبود مواد اولیه به نصف کاهش یافته و بیش‌تر نیاز آن‌ها از طریق زراعت چوب، واردات از استان‌های همجوار و درختان باغی تأمین می‌شود.
 
وی اضافه کرد: حداکثر در یک سال آینده حدود ۷۵۰ هزار تن ظرفیت جدید سلولزی در استان مازندران (بندرامیرآباد) اضافه می‌شود که واردات چوب یکی از راهکارهای پیشنهادی برای تأمین نیاز آن‌هاست و به دلیل وفور چوب در روسیه و آسیای میانه این واردات می‌تواند از طریق بندرامیرآباد که نسبت به سایر بنادر از جنگل‌های هیرکانی فاصله دارد، انجام شود.
 
مدیرکل سازمان صمت مازندران افزود: واحدهای سلولزی و چوبی برای کاهش هزینه‌های ناشی از واردات و صرفه اقتصادی، طرح واردات چوب با پوست را پیشنهاد دادند که تاکنون با وجود مصوبه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید که با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری در تیرماه سال جاری به تصویب رسید، وزارت جهاد کشاورزی نسبت به صدور مجوز قرنطینه اقدام نکرده و همچنان با آن مخالف است.
 
قوانلو با تأیید استدلال وزارت جهادکشاورزی در مخالفت با واردات چوب با پوست اظهارداشت: اداره کل متبوع سازمان صمت می‌تواند محل قرنطینه را در شهر صنعتی هزار هکتاری در شرق مازندران قرار دهد و در این منطقه شرایط لازم را برای این واردات فراهم کند و تمام مسائل پیرامونی را به گردن ‌گیرد.
 
وی خاطرنشان کرد: وزارت جهاد کشاورزی نه تنها با ایجاد قرنطینه مخالفت کرده، که مصوبه برداشت درختان شکسته و افتاده را برای تأمین بخشی از نیاز چوب این واحدها تاکنون اجرایی نکرده و این رویه مشکلات صنایع چوبی را بیش‌تر کرده است.
 
 مخالفت جهاد کشاورزی با ایجاد قرنطینه
 
مدیرحفظ نباتات جهاد کشاورزی مازندران گفت: برای جلوگیری از ورود آفات نباتی به داخل کشور صدور مجوز قرنطینه در استان مازندران که بیش‌ترین سطح جنگل‌های هیرکانی را دارد، از سوی وزارت جهاد کشاورزی ممنوع شده و به نظر نمی‌رسد که این وزارتخانه از این کار کوتاه بیاید.
 
عبدالرحمان زاغی اظهار داشت: واحدهای صنایع چوب استان مازندران می‌توانند به جای واردات چوب با پوست، واردات چوب بدون پوست داشته باشند که این کار نیاز به وجود قرنطینه ندارد.
 
وی اضافه کرد: جهاد کشاورزی نمی‌تواند صرفاً برای تأمین نیاز صنایع چوب استان و صرفه اقتصادی این واحدها که به دنبال واردات چوب با پوست هستند، جنگل‌های هیرکانی را تهدید کند و پیش از این نیز تجربه ورود آفات از طریق درختان با پوست وجود داشت که برگشت داده شد.
 
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی مازندران اظهارداشت: در سال ۸۴ یک محموله پنج‌هزار متر مکعبی چوب با پوست از طریق کشتی از روسیه وارد شد که به دلیل وجود آفت و جلوگیری از انتشار آن درجنگل‌های هیرکانی برگشت داده شد و نباید این حاددثه بار دیگر تکرار شود.
 
وی خاطرنشان کرد: به نظر نمی‌رسد وزارت جهاد کشاورزی با صدور مجوز برای واردات چوب با پوست از طریق بندر امیرآباد یا حتی مرز اینچه برون موافقت کند و همچنان واحدهای صنایع چوب ما باید طرح‌های زراعت چوب و واردات چوب بدون پوست را دنبال کنند.
 
زارعت چوب برای تأمین نیاز
 
معاون جنگل‌داری اداره کل منابع طبیعی مازندران هم گفت: در قانون تنفس جنگل‌های شمال برداشت از جنگل‌ها ممنوع شد و تأمین مواد اولیه از طریق زراعت چوب و واردات باید انجام شود و طرح زراعت چوب نیز در این استان در حال اجراست.
 
فتح‌الله غفاری افزود: در سال جاری ۲۵۰ هکتار طرح زراعت چوب در استان مازندران در دستور کار منابع طبیعی قرار گرفت و با طرح‌های مردمی این میزان به بیش از ۷۰۰ هکتار خواهد رسید، ولی به دلیل این که این طرح‌ها در چند سال آینده به بهره‌برداری می‌رسند، باید واردات چوب در دستور کار اصلی قرار گیرد.
 
وی اضافه کرد: ایجاد قرنطینه در حیطه اختیارات و وظایف معاونت حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی و سازمان متبوع آن در استان مازندران است، ولی واردات چوب با پوست به دلیل ورود آفات می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری را برای جنگل‌های هیرکانی به دنبال داشته باشد و چنانچه وزارت جهاد تصمیم به ایجاد قرنطینه بگیرد نیز باید این کار با دقت بیش‌تری صورت گیرد.
 
استان مازندران افزون بر دو میلیون هکتار مساحت دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد. منابع طبیعی مازندران با دو مدیریت شامل مدیریت منابع طبیعی مازندران منطقه ساری و منابع طبیعی غرب مازندران منطقه نوشهر اداره می‌شود.
 
در سال‌های اخیر ورود دو عامل مخرب خارجی به کشور و گسترش آن در رویشگاه‌های شمشاد شمال کشور سبب شد تا حیات و بقای این گونه ارزشمند بیش‌ از پیش به مخاطره بیفتد و سطوح زیادی از این عرصه‌ها تخریب و خشک شوند.
 
 بیماری سوختگی شمشاد به صورت عاملی مخرب و ویرانگر از اوایل دهه ۱۳۹۰ از سمت غربی ناحیه شمال کشور یعنی آستارا وارد کشور شد و در مدت سه سال یعنی پایان سال ۱۳۹۳ تمامی رویشگاه‌های شمشاد را آلوده و در حدود ۳۵ درصد را نابود کرد و کمی پس از آن با ورود آفت شب‌پره شمشاد و گسترش سریع آن بیش‌ از پیش بر وخامت اوضاع افزوده شد.
 
از مجموع حدود ۵۳ هزار هکتار رویشگاه‌های شمشاد در شمال کشور، اغلبِ آن به بیماری سوختگی شمشاد آلوده شده، ولی شدت و ضعف آلودگی در مناطق مختلف متفاوت است و به شکل‌های گسترده، لکه‌ای و نقطه‌ای دیده می‌شود.
 
از خرداد سال ۱۳۹۵ آفت تازه‌وارد و مهاجمی به نام پروانه شب‌پره شمشاد ابتدا در پارک بنفشه چالوس و سپس در منطقه لوندویل (Lavandevil) در شهرستان آستارا مشاهده شد که با فعالیت برگ‌خواری خود خسارت‌های شدیدی به بسیاری از رویشگاه‌های شمشاد در مناطق جلگه‌ای و پایین‌بند وارد کرده است.

 

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از سایت خبری سبزینه  ،تاریخ انتشار:   24 دی   1398،کدخبر: 80248  ،www.sabzineh.org