شعار سال: اکنون «صندلی‌های خالی در پروازها به مقصد ایران» از یکسو و «کاهش ترافیک هوایی از سمت خطوط خارجی» از سوی دیگر، مشخص می‌کند نبض سفر گردشگران خارجی به کشور به‌شدت رو به کندی گذاشته است. طی ماه‌های اخیر بازار خدمات هتلینگ نیز تحت‌تاثیر ریزش جریان گردشگر ورودی قرار گرفت به‌طوری‌که آمارهای غیررسمی از افت بیش از ۵۰ درصدی رزرو و اقامت توریست‌های خارجی در هتل‌های لوکس تهران و برخی شهرها خبر می‌دهد. در این میان وزارت گردشگری همان روند «اعلام نامنظم» نبض بازار سفرهای خارجی که در ماه‌های گذشته در پیش گرفته بود را نیز متوقف کرده و از آبان‌ماه تاکنون، هیچ گزارش آماری درباره تعداد توریست‌های خارجی وارد شده به کشور اعلام یا منتشر نشده است.  در فضای موجود بازار گردشگری ایران که «ایمنی همیشه تایید شده» و «جذابیت تاریخی شهرها»، کاملا تحت‌تاثیر «اتفاقات اخیر منطقه و تنش‌های سیاسی» قرار گرفته است، متولی این حوزه به دلایلی نامشخص از «اعلام دقیق نبض بحران گردشگری» پرهیز می‌کند. چه بسا انتشار یک گزارش مستند آماری از سمت دولت درباره «میزان کاهش سفر توریست‌ها به ایران» و «خسارت ارزی ناشی از آن» می‌تواند توجه سایر مسوولان را نسبت به اوضاع جلب کند و اقدامات جمعی برای جلب دوباره اعتماد گردشگران صورت بگیرد.

تا پیش از اتفاقات اخیر، سازمان‌های معتبر جهانی، درجه ایمنی و امنیت بازار گردشگری ایران را «کم‌خطر» و هم‌تراز کشورهای اروپایی و حتی آمریکا اعلام کرده بودند. امنیت گردشگران خارجی در ایران براساس رتبه‌‌بندی‌هایی که در اواخر سال ۲۰۱۹ برای سال ۲۰۲۰ انجام شد، از کشورهای ترکیه،‌ عربستان و روسیه بیشتر اعلام شده بود اما اکنون براساس آنچه گردشگران خارجی تصور می‌کنند ایمنی سفر به ایران کاهش پیدا کرده است. در این میان، فعالان بازار گردشگری برای بازگشت دوباره جریان توریست خارجی به ایران یک بسته محرک از طریق «خدمات پروازی-فرودگاهی» به دولت پیشنهاد می‌کنند.

براساس این بسته، وزارتخانه‌های گردشگری و راه و شهرسازی با اقدام مشترک می‌توانند «سرویس‌های ویژه و بسیار مورد استفاده خطوط هوایی خارجی را در فرودگاه‌های بین‌المللی شهرهای مختلف کشور» فعال یا تقویت کنند. این سرویس‌ها از سوخت‌گیری و صندوق‌‌های بار تا اعمال آزادی پنجم هوایی (فرود هواپیمای خارجی در ایران که از یک کشور به کشور دیگر قصد پرواز دارد) را شامل می‌شود. محمد شیرکوند، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و ایتالیا درباره این بسته پیشنهادی اعلام کرد: چاشنی‌های پروازی برای افزایش حجم نشست و برخاست هواپیماهای خطوط خارجی در فرودگاه‌های ایران از آنجا که هزینه‌‌های حمل و نقلی شرکت‌های هوایی را در مقایسه با استفاده از سایر کریدورهای هوایی کاهش می‌دهد در نهایت باعث مطالبه شرکت‌‌های خارجی فعال در این حوزه از دولت‌های متبوع خود برای احیا یا تقویت روابط سیاسی با ایران خواهد شد.

طی هفته‌های اخیر مسافران ایرانی که از کشورهای اروپایی عازم ایران بوده‌اند با تعداد بالای صندلی خالی در پرواز مواجه شدند که بیانگر کاهش حجم سفرهای خارجی به کشورمان است. پس از حادثه‌ای که برای هواپیمای اوکراینی به‌وجود آمد ریسک سفر به ایران و عبور از حریم هوایی ایران افزایش یافت و در همین راستا نیز شرکت‌های بین‌المللی بیمه هزینه مربوط به شرکت‌های هوایی بین‌المللی خود را برای مسافرانی که قصد عبور از حریم هوایی ایران را دارند، افزایش داده‌اند که همین امر موجب شده تا شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی تمایلی به عبور از آسمان ایران یا سفر به کشور نداشته باشند. در واقع می‌توان گفت که شرکت‌های هواپیمایی برای سفرهای خود پروازهای ترانزیت را با خطوط پروازی مستقیم تعویض کرده و کشورهای دیگر را جایگزین ایران کرده‌اند. همچنین این حادثه موجب تاثیرات ملموس و ناملموس متنوعی در حوزه گردشگری شده است به‌طوری‌که بسیاری از گردشگران و توریست‌هایی که ایران را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده بودند به علت حوادث منطقه و سقوط هواپیما این کشور را ناامن تصور کرده و سفرهای خود را کنسل کرده‌اند که همین امر به بازار گردشگری ایران آسیب‌های قابل‌توجهی وارد کرده است. در همین راستا محمد شیرکوند، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و ایتالیا اعلام کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل پایدارسازی رشد بازار گردشگری در هر کشور ایجاد اطمینان خاطر و آرامش روانی در حوزه داخلی و بین‌المللی است که با حادثه‌ای که برای هواپیمای اوکراینی رخ داد اعتماد عمومی توریست‌های بین‌المللی از جهت امنیت منطقه‌ای و آرامش خاطر به جهت سفر به ایران از دست رفته است. این اتفاق زیان‌های ملموس و ناملموس بی‌شماری را برای حوزه گردشگری به همراه داشت به‌طوری‌که موجب افت شدید مسافر ورودی به کشور شد که شاید یکی از دلایل موثر در این امر جو روانی سنگینی است که در نشریات و رسانه‌های خارجی ایجاده شده است.

برای بازگرداندن اعتماد از دست رفته گردشگران خارجی و کاهش ریسک پروازها و افزایش سفر به ایران متولیان این حوزه باید با روش‌های مختلفی ایران را به عنوان منطقه‌ای «امن» به گردشگران خارجی معرفی کنند تا ایران همانند گذشته بتواند توریست‌های خارجی را جذب کند. رئیس کمیسیون گردشگری اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و ایتالیا گفت: برای خروج از فضای روانی ایجاد شده در حوزه گردشگری باید رویکرد کلانی با شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی در نظر گرفت که یکی از این رویکردها کاهش هزینه مربوط به استفاده از حریم هوایی ایران، افزایش خدمات فرودگاهی مانند سوخت‌گیری، کترینگ و... است که این روش‌ها‌ در نهایت موجب تشویق شرکت‌های هواپیمایی برای استفاده از فرودگاه‌های بین‌المللی ایران می‌شود. علاوه‌بر آن می‌توان با ایجاد فضای مربوط به آزادی پنجم خطوط هوایی تعاملات بین کشوری را برای استفاده از خطوط هوایی بین‌المللی از حریم هوایی ایران گسترش داد. وی افزود: علاوه بر آن با توجه به سیاست جغرافیایی که در ایران وجود دارد می‌توان از موقعیت راهبردی ایران بهره برده و شرکت‌های پروازی متعددی در محدوده آسمان ایران را فعال کرد زیرا این روش می‌تواند موجب افزایش ضریب نفوذ و تاثیرگذاری کلان ایران در حوزه امنیت پروازی در منطقه خاورمیانه شود. همچنین قدرت دیپلماسی کشور را نیز در حوزه بین‌الملل تقویت می‌کند. در واقع با استفاده از این روش می‌توان حریم هوایی کشور را به عنوان پایگاهی امن برای خطوط هواپیمایی بین المللی معرفی کرد و اعتماد از دست رفته گردشگران خارجی را که ایران را به عنوان مقصد سفر خود تعیین می‌کنند نیز احیا کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایجاد زیرساخت‌های لازم و استفاده از امکانات رفاهی مختلف برای اسکان موقت مسافران در زمان تعویض هواپیما- مسیر ترانزیت- برای رفتن به مقصد نهایی می‌تواند مشوقی برای گردشگران خارجی محسوب شود تا از فرودگاه ایران برای ادامه سفر خود به سایر کشورها استفاده کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار: 10 بهمن 1398، کدخبر: 3620294، www.donya-e-eqtesad.com