شعار سال:اگرچه اين روزها تردد خودرو در داخل شهرها به‌دليل قرنطينه خودخواسته مردم به حداقل رسيده است؛ اما شاخص آلودگي هواي تهران نشان مي‌دهد امروز هواي پايتخت آلوده‌ترين شرايط را تجربه خواهد كرد. درحالي‌كه پيش از اين انگشت اتهام آلودگي هواي تهران به سمت صنعت خودروسازي نشانه رفته بود، تجربه اين روزها نشان مي‌دهد كه حمل‌و‌نقل شهري مقصر اصلي هواي قيرآلود تهران نيست. اين رويه، گمانه آلايندگي بيش از حد نيروگاه‌ها را تقويت كرده است. نيروگاه‌هاي واگذارشده به بخش خصوصي ازآنجاكه عمر ساخت كمتري دارند، اصلا توان سوزاندن مازوت ندارند و با گاز يا گازوئيل كار مي‌كنند، به‌همين‌دليل از طريق بخش خصوصي نمي‌توان فهميد كه چه سوختي در نيروگاه‌ها سوزانده مي‌شود. بخش خصوصي مي‌گويد در تهران نيروگاه در اختيار ندارد. آمارهاي وزارت نيرو نشان مي‌دهد در كل كشور در سال 98 مصرف مازوت افزايش يافته است. سازمان محيط زيست هم بارها اعلام كرده توان تشخيص تغيير سوخت نيروگاه‌ها را ندارد و به خوداظهاري واحدهاي نيروگاهي درباره نوع سوخت مصرفي بسنده مي‌كند. در اين ميان شاه‌كليد كشف راز آلودگي هواي تهران، اظهارنظر مسئولان وزارت نيرو درباره نوع سوخت مصرفي در نيروگاه‌هاي پايتخت است كه متأسفانه آنها هم دراين‌باره سكوت كرده و به تماس‌ها پاسخ نمي‌دهند؛ اما شرايط حادث‌شده بر اثر كرونا نشان مي‌دهد بايد نقش نيروگاه‌هاي تهران در آلودگي اين كلان‌شهر را جدي‌تر بگيريم.‌نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي و گازي توان سوزاندن مازوت ندارند. نيروگاه‌هايي كه از نظر عمر ساخت جديدتر هستند، از اين نوع سوخت استفاده نمي‌كنند و انواع قديمي‌تر، با توجه به تكنولوژي‌ خود قادرند سوختي آلاينده‌تر را مصرف كنند كه راه نفس مردم را بند مي‌آورد. نيروگاه‌هاي تهران با آن تكنولوژي قديمي، علاوه بر راندمان پايين، می‌توانند مازوت هم بسوزانند؛ اما آيا اين روزها سوخت جايگزين گاز در نيروگاه‌هاي تهران مصرف مي‌شود؟ بارها سازمان حفاظت محيط زيست اعلام كرده است كه علت آلودگي هواي تهران مازوت‌سوزاندن نيروگاه‌هاي پايتخت در روزهايي از سال است كه با كمبود گاز مواجه هستيم. بهزاد اشجعي، دبیر کمیته فنی صدور گواهی‌نامه زیست‌محیطی مربوط به منابع متحرک، موتورسیکلت و خودروی بنزینی و دیزل سازمان محیط زیست به خبرآنلاين درباره آلايندگي نيروگاه‌ها مي‌گويد: ما جنس سوخت در نیروگاه را نمی‌توانیم پایش کنیم. اگر به‌جای گاز، نیروگاه مازوت بسوزاند ما نمی‌توانیم متوجه شویم. صرفا براساس خوداظهاری نیروگاه و همچنین آمار توزیع سوخت وزارت نفت باید ببینیم چه سوختي مصرف مي‌كنند. آنها می‌گویند ما به‌هیچ‌وجه سوخت مازوت نداریم؛ اما هستند نیروگاه‌هایی که در مواقعی از سال سوخت مازوت استفاده می‌کنند و از افزایش انتشار آلاینده آنها این مهم مشخص می‌شود.‌براساس گفته اشجعي، خوداظهاري وزارت نفت و نيروگاه‌ها و در نهايت وضعيت انتشار آلاينده‌ها نشان مي‌دهد كه آيا نيروگاه‌ها به سمت مصرف مازوت رفته‌اند يا نه؛ اما در شرايط اين روزهاي تهران كه هواي آن با وجود كاهش تردد خودروها به‌شدت آلوده است و شاخص‌ها حكايت از شرايط ناسالم براي مردم تهران را دارد، آيا مي‌توان فهميد كه نيروگاه‌هاي تهران مازوت مي‌‎سوزانند؟ تلاش ها براي اطلاع از سوخت مصرفي نيروگاه‌هاي تهران بدون پاسخ مي‌ماند. محسن طرزطلب، مديرعامل برق حرارتي تهران، به تماس‌ها پاسخ نمي‌دهد؛ بنابراين براساس خوداظهاري وزارت نيرو، نمي‌توان درباره سوخت مصرفي در نيروگاه‌هاي تهران اطلاعي كسب كرد. از سوي ديگر اطلاعات قبلي منتشرشده نشان مي‌دهد سهم دو نيروگاه در آلودگي هواي تهران حدود 10 درصد است. نماینده وزارت نیرو در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها هم با اشاره به استفاده ۶.۸ درصدی از مازوت در نیروگاه‎های کشور در سال ۹۸ از افزایش مصرف مازوت در این نیروگاه‌ها خبر مي‌دهد؛ بنابراين تا اينجاي كار احتمال مي‌رود كه نيروگاه‌هاي تهران هم احتمالا از سوخت جايگزين گاز استفاده مي‌‎كنند. اين گمانه‌زماني قوي‌تر مي‌شود كه مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق، رسما اعلام مي‌كند كه به‌دليل نرسيدن گاز به نيروگاه‌ها، خاموشي برنامه‌ريزي‌شده در زمستان در دستور كار وزارت نيرو قرار گرفته است. به اين ترتيب با توجه به كاهش تردد خودروها در سطح شهر تهران به‌دليل شيوع كرونا، به نظر مي‌‎رسد سهم مصرف مازوت در نيروگاه‌هاي تهران آلودگي هواي اين كلان‌شهر را تشديد كرده است.

‌نيروگاه‌ها، مشكل اصلي آلودگي هواي تهران
هاشم اورعي، استادتمام دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف، درباره دليل آلودگي اين روزهاي هواي تهران با توجه به كاهش تردد خودروها عنوان مي‌كند: پيش از اين بحث آلايندگي خودروها مطرح بود، اما درحال‌حاضر خلاف آن ثابت شده است، در نتيجه مسلما نيروگاه‌ها مشكل اصلي آلودگي هواي تهران هستند.‌او مي‌گويد: خبر دارم كه دو هفته پيش نيروگاه‌ها مشكل تأمين گاز داشتند و به جاي گاز به نيروگاه‌ها مازوت و گازوئيل مي‌دادند. البته همه نيروگاه‌ها مازوت نمي‌سوزانند و نوع سوخت مصرفي در نيروگاه‌ها با توجه به مسافت و نياز استان‌ها به گاز و توزيع جغرافيايي تعيين مي‌شود.‌اورعي مي‌گويد: در يك ماه اخير كه وزارت نفت نتوانسته گاز كافي در اختيار نيروگاه‌ها قرار بدهد، كسري سوخت از طريق گازوئيل و مازوت تأمين شده است. هرچه هوا گرم‌تر شود و مصرف گاز كاهش يابد، مصرف سوخت مايع هم در نيروگاه‌ها كم مي‌شود.‌به گفته اورعي آلودگي هواي تهران به‌دليل مصرف زياد برق نيست، بلكه در صنعت گاز دچار دو مشكل شده‌ايم؛ يكي اينكه به‌دليل عدم سرمايه‌گذاري در چاه‌هاي نفت (بر مبناي شنيده‌ها و نظرات كارشناسي) توليد گاز به ميزان 50 درصد كاهش يافته است و از سوي ديگر فشار وارده بر تجهيزات مربوط به انتقال گاز و گازرساني و از سوي ديگر عدم سرمايه‌گذاري‌ در اين بخش، عمر تجهيزات را افزايش داده است و در توزيع گاز هم دچار مشكل شده‌ايم.‌او بيان مي‌كند: نزديك سه ماه است كه كارخانه‌هاي سيمان كشور به‌‌دلیل قطع‌شدن گاز كار نمي‌كنند؛ در نتيجه متأسفانه هرچه جلوتر مي‌رويم، مسئله گاز هم حساس‌تر مي‌شود، زيرا يكي از مسئولان وزارت نفت هم بعد از گران‌شدن بنزين و تخصيص اعتبار 650 ميليون دلاري براي گازسوزكردن يك‌ميليون‌و 400 هزار خودروي عمومي، در جلسات مطرح كرد كه ممكن است مردم از اين پس به‌جاي ايستادن در صف بنزين، در صفوف گاز معطل شوند.

‌كاهش توليد گاز و افت عرضه به نيروگاه‌ها
اين استاد دانشگاه شريف تأكيد مي‌كند: با توجه به بروز مشكل براي توليد گاز، وزارت نفت نمي‌تواند گاز به نيروگاه‌ها تحويل بدهد و نوع سوخت را به گازوئيل و مازوت تغيير مي‌دهد. در نتيجه همه آلايندگي ايجادشده حاصل از مصرف بيش از حد برق نيست، بلكه بخش زيادي از آن به‌خاطر كم‌شدن عرضه گاز است.‌او به اين پرسش كه آيا با توجه به شرايط پيش‌آمده، صنعت خودرو از اتهام منبع آلودگي تبرئه مي‌شود و مقصر اصلي نيروگاه‌ها خواهند بود، اين‌گونه پاسخ مي‌دهد: آلايندگي خودروها سر جايش هست. 70 درصد آ‌لودگي هوا مربوط به حركت خودروهاست؛ اما در ماه‌هايي از سال به‌دليل سوزاندن مازوت، آلايندگي نيروگاه‌ها افزايش مي‌يابد؛ يعني اگر كرونا نبود و خودروها در اين ماه از سال در خيابان بودند، كشور به‌خاطر شدت آلودگي هوا تعطيل مي‌شد و اين به معني تبرئه خودروها از آلوده‌كردن هوا نيست. درحال‌حاضر توجه از يك جا به جاي ديگر رفته است.

‌تحويل گازوئيل در برخي استان‌ها
درباره نوع سوخت مصرفي در نيروگاه‌هاي تهران با توجه به سكوت وزارت نيرو اطلاعات دقيقي در دسترس نيست و نمي‌دانيم آيا واقعا نيروگاه‌هاي تهران عامل آلودگي هستند يا نه. محمدعلي وحدتي، رئيس سنديكاي توليدكنندگان برق نيز عنوان مي‌كند كه در تهران نيروگاه خصوصي نداريم و شركت برق حرارتي بايد در رابطه با سوخت مصرفي در نيروگاه‌هاي تهران توضيح بدهد.
او مي‌گويد: نيروگاه‌هاي بخش خصوصي عمدتا يا گاز‌سوز هستند يا گازوئيل مي‌سوزانند، زيرا در دسته نيروگاه‌‎هاي سيكل تركيبي يا گازي قرار مي‌گيرند و فقط يك نيروگاه بخش خصوصي در اصفهان مي‌تواند مازوت بسوزاند.‌وحدتي درباره تحويل گاز به نيروگاه‌هاي بخش خصوصي عنوان مي‌كند: درحال‌حاضر نيروگاه‌هاي بخش خصوصي گاز دريافت مي‌كنند؛ اما در خوي به‌دليل كاهش فشار گاز، يك نيروگاه گازوئيل دريافت مي‌كند.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق،تاریخ انتشار:15اسفند1398،کد خبر:260666،sharghdaily.com