شعار سال: آن روزها و باتوجه به ناشناخته بودن اين ويروس، هنوز فرصتي براي يافتن نمونه‌هاي ذكر شده در كتب و فيلم‌هاي قديمي وجود نداشت، اما انيميشني كه به‌زعم شبكه‌هاي اجتماعي، حضور دونالد ترامپ در كاخ سفيد را در قامت رييس‌جمهوري ايالات متحده پيش‌بيني كرده بود، گزينه مناسبي بود. شبكه‌هاي اجتماعي هر از گاه از اين مهم سخن به ميان آورده و با استناد به پيش‌بيني حضور ترامپ در كاخ سفيد، مقوله انتشار ويروس كرونا را نيز امري پيش‌بيني شده در اين انيميشن معرفي مي‌كردند؛ حال آنكه اساسا اين انيميشن امريكايي هرگز حضور ترامپ در كاخ سفيد را پيش‌بيني نكرده بود؛ بلكه حدود 6 ماه پس از روي كار آمدن او در كاخ سفيد در نسخه جديد خود به اين مقوله پرداخت و شخصيت رييس‌جمهوري فعلي امريكا را بازسازي كرد. فرضيه ترور بيولوژيكي ايران كم‌كم در شبكه‌هاي اجتماعي رواج يافت و از آن به عنوان سلاحي براي زمين‌گيري تهران و پكن ياد شد ولي كسي حاضر به پاسخگويي به اين پرسش نشد كه درست در روزهايي كه مسوولان عاليرتبه دولتي و غيردولتي از تاثير غيرقابل انكار تحريم‌هاي بي‌سابقه ايالات متحده امريكا بر اقتصاد ايران مي‌گويند، «واشنگتن» چرا بايد «تهران» را همراه با پكن به عنوان اصلي‌ترين رقيب اقتصادي اين روزهاي خود مورد حمله بيولوژيكي قرار دهد.

فضاسازي رسانه‌اي

همواره همراهي رسانه‌هاي منتهي‌اليه راست سياست ايران با مقام‌هاي انتصابي امري قابل ‌توجه محسوب شده و مي‌شود. در اين مورد به‌ خصوص نيز اين مهم اتفاق افتاد و پيش از آنكه مقام مسوولي در ايران حاضر به اظهارنظر رسمي درباره استفاده از ويروس كرونا به عنوان سلاحي بيولوژيكي شود، خبرگزاري‌ها و رسانه‌هاي اصولگرا از اين مهم سخن به ميان آوردند. خبرگزاري‌هاي تسنيم و باشگاه خبرنگاران جوان كنار پايگاه‌هاي خبري اصولگراي ديگري نظير مشرق در اين مورد نقشي محوري ايفا كردند و هر يك در گزارش‌هاي جداگانه به نوعي از احتمال ترور بيولوژيكي سخن به ميان آوردند. به عنوان مثال خبرگزاري تسنيم يازدهم اسفندماه با استناد به فيلم «شيوع» محصول سال 2011، مستند ساخت شركت فيلمسازي نت‌فيليكس با نام «همه‌گيري جهاني: چگونه از شيوع جلوگيري كنيم؟» و انيميشني به نام «جوكر 2020» كوشيد كرونا را سلاحي بيولوژيكي معرفي كند.

اولين واكنش

سكوت مسوولان متولي از يك‌سو و از سوي ديگر انتشار اخبار هولناك از گسترش سريع ويروس كرونا در ايران كنار نابساماني‌هاي موجود در بازار مواد ضد عفوني‌كننده سبب شد تا رفته‌رفته موضوع ترور بيولوژيكي ايران به فراموشي سپرده شود ولي سردار غلامرضا جلالي، رييس سازمان پدافند غيرعامل لقب نخستين مسوول ايراني را به خود اختصاص داد كه در اين موضوع حاضر به اظهارنظر رسمي شد. جلالي سيزدهم اسفندماه در اظهاراتي از احتمال ترور بيولوژيكي سخن گفت و تاكيد كرد: «منشا توسعه كرونا با شواهد و قرائن تحليلي و راهبردي و بعضي نكات خبري به دشمن ارجاع مي‌شود، اما اثبات تخصصي ترور بيولوژيكي نياز به بررسي‌هاي آزمايشگاهي و مقايسه بين ژنوم ويروس اوليه ثبت شده و نتايج مطالعه روي ژنوم‌هاي جديد از نظر نوع تغييرات عامدانه روي آن دارد. هرچند بررسي پيامدهاي اين ويروس از نظر ميزان تلفات يا وسعت همه‌گيري و نوع موج رسانه‌اي حاكم بر آن در جهت تشديد ترس و وحشت و نگراني بين مردم اين فرضيه را تقويت مي‌كند كه يك حمله زيستي با اهداف اقتصادي عليه چين و ايران روي داده است.»

تاييد فرمانده

اين اظهارات چندي بعد با اطمينان‌خاطر به مراتب بيشتر از سوي سردار حسين سلامي، فرمانده سپاه قدس دومين مسوول بلندپايه ايراني لقب گرفت كه در روزهاي انتشار گسترده كرونا در ايران از اين ويروس چيني به عنوان عاملي براي زمين‌گيرسازي تهران و پكن ياد كرد. او 15 اسفندماه در مراسم توديع و معارفه فرمانده سپاه ثارالله استان كرمان اعلام كرد: «امروز هم حتي در مبارزه با اين ويروس كه ممكن است محصول تهاجم بيولوژيكي امريكا باشد كه ابتدا به چين سپس به ايران و ساير نقاط دنيا شيوع پيدا كرده، پيروز خواهيم شد و امريكا بداند كه اگر اين كار را انجام داده به اهلش بر خواهد گشت.» پس از اين اظهارات، حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، رييس سابق كميسيون امنيت ملي در ميان اظهارات برخاسته از حدس 2 مقام نظامي به‌طور قطعي كرونا را «بيوتروريسم توزيع شده در ايران و چين» توصيف و خواستار تشكيل سازماني مستقل از پدافند غيرعامل براي برخورد با اين قبيل حملات شد.

انتقاد جام‌جم

در ميان اين اظهارات روز شنبه علاءالدين بروجردي كه خبرگزاري برنا آن را منتشر كرد، تناقض‌هاي مطرح شده در اين موضوع را دوچندان كرد. او يكي از ويژگي‌هاي ترور بيولوژيك را در امان بودن كشور سازنده اعلام و با يادآوري شيوع كرونا در سراسر جهان، اين فرضيه را رد كرد. اين نماينده اصولگراي مجلس همچنين از صداوسيما خواستار شد تا در اين زمينه به روشنگري بپردازد. اقدامي كه از قضا روز گذشته صورت گرفت و اين سازمان كه چندي قبل به‌واسطه نوع پرسش و پاسخ صريح مجري‌اش با پرويز فتاح جنجال‌ساز شده بود، اين‌بار در همان برنامه و توسط همان مجري از سكوت جلالي در ميان اين حجم از اظهارات ضد و نقيض انتقاد و با يادآوري سهم اين نهاد از بودجه عمومي كل‌كشور، خواستار پاسخگويي رييس سازمان پدافند غيرعامل شد. اين انتقادات تند و تيز و در نوع خود بي‌سابقه از نهادي انتصابي آن هم زير سقف ساختمان جام‌جم، با واكنش گسترده شبكه‌هاي اجتماعي مواجه شد و از اين‌رو دقايقي بعد جلالي در جوابيه‌اي چند خطي با يادآوري اظهاراتش به فارس تاكيد كرد: «راجع به ابعاد ديگر مساله به دلايلي مجبور بوديم فعلا سخني نگوييم. فكر كنم با بيان انتقادتان اين قفل شكسته شود. اين روزها بيشتر مراقب هم باشيم!» حال اگرچه احتمال ترور بيولوژيكي ايران با ويروس كرونا كمي دور از ذهن به نظر مي‌رسد، اما تحريم‌ها در اين روزهاي بحراني به عنوان عاملي مغاير حقوق طبيعي مردم ايران رخ نمايان كرده‌اند و به وضوح گفتارهاي متناقض مسوولان امريكايي را مبني بر حمايت تمام و كمال از مردم ايران نمايان كرده‌اند. چنانكه فلاحت‌پيشه نيز در ادامه سخنان خود درباره احتمال ترور بيولوژيك چين و ايران، از مقامات كاخ سفيد به‌دليل وارونه‌نمايي وقايع انتقاد كرده و با اشاره به ادعاي واهي كاخ سفيد براي ارسال كمك به ايران براي مقابله با كرونا گفته است: «امريكايي‌ها نه‌تنها كمكي به ما نمي‌كنند كه بيشترين تلاش را براي تحريم‌ها در حوزه دارويي به كار گرفتند. جمهوري اسلامي براي تامين 3 درصد از داروهاي كشور به واردات نياز دارد كه پس از تحريم‌هاي اخير كشور دچار گرفتاري شد. اگر دونالد ترامپ و پمپئو راست مي‌گويند و نگران گسترش كرونا در ايران هستند تحريم‌ها را بردارند!»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار 19 اسفند 98، شماره: 4604