شعار سال:آتش در سال‌های اخیر به تنها تهدید جنگل‌های ارسباران تبدیل شده بود؛ ولی امسال نوبت پروانه‌های دم‌قهوه‌‌‌ای رسیده تا این آفت باعث نابودی درختان این جنگل‌های بزرگ شوند. جنگل‌های ارسباران یکی از مناطق بکر و دیدنی آذربایجان‌شرقی است که همه ساله با گرم شدن هوا در چندین نوبت طعمه حریق می‌شود و خسارات زیادی به‌دنبال می‌آورد، ولی امسال تهدید جدیدی به نام «پروانه دم‌قهوه‌ای» درختان این جنگل را در معرض نابودی قرار داده است. به گفته مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در حدود ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های فندقلوی شهرستان اهر حالت طغیانی داشته و مبازره با این آفت تا پایان سال‌جاری ادامه خواهد داشت.

پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای آفتی برگ‌خوار است که به درختان جنگلی و درختان میوه حمله می‌کند. گونه این آفت در جنگل‌های ارسباران تعیین شده بود و براساس مطالعه زیست‌شناسی در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸ در نقاط مختلف جنگل‌های ارسباران، حشرات بالغ این آفت از اواخر بهار ظاهر شده و پس از جفت‌گیری، پروانه ماده دسته‌های تخم خود را پشت برگ‌های میزبان قرار می‌دهد.

پس از دوره رشد جنینی، لاروهای سن اول از اوایل مردادماه ظاهر شده و در ابتدا از پارانشیم روی برگ‌ها تغذیه می‌کنند. این لاروها ضمن دو مرحله پوست‌اندازی و تغذیه به تدریج تا شروع فصل سرما با تنیدن تارهای ابریشمی لانه‌ای را ایجاد کرده و تا بهار سال بعد در داخل آن زمستان‌گذرانی می‌کنند. در بهار سال بعد لاروهای سن سوم زمستان‌گذران از لانه‌ها خارج شده و دوباره تغذیه از برگ‌ها و جوانه‌ها را شروع می‌کنند.

در بهار سال بعد لاروهای سن سوم بعد از دو تغییر جلد در لابه‌لای برگ‌ها به شفیره تبدیل می‌شوند. حدود ۲۰ روز بعد پروانه‌های بالغ ظاهر می‌شوند. بدین ترتیب آفت یک نسل در سال ایجاد می‌کند. دشمنان طبیعی شناخته شده آفت در ارسباران شامل دو گونه عنکبوت شکارچی لارو، پنج گونه زنبور پارازیتوئید لارو و شفیره، یک گونه مگس پارازیتوئید لارو، یک گونه نماتد پارازیت لارو و نوعی عامل بیماری‌زای لاروها هستند که نقش عمده‌ای در کنترل جمعیت آفت ایفا می‌کنند.

پروانه‌ها جور آتش را کشیدند

درحالی‌که امسال برخلاف دیگر جنگل‌های کشورمان آتش‌سوزی گسترده‌ای در جنگل‌های ارسباران اتفاق نیفتاده بود و این موضوع باعث خوشحالی مردم استان و شهرستان‌های اهر، کلیبر و ورزقان که در حوزه جنگل‌های ارسباران هستند، شده بود؛ ولی از هفته‌های گذشته گسترش آفت پروانه‌های دم‌قهوه‌‌‌ای در این جنگل‌ها باعث بی‌برگ شدن درختان و وارد شدن خسارت بالایی به آن‌ها شده. این آفت بسیار خطرناک است و اگر در منطقه‌ای طغیان کند، می‌تواند دو تا سه سال در آن‌جا باقی‌مانده و باعث بی‌برگ شدن درختان شود.

خطر حمله حشرات ثانویه به جنگل‌های ارسباران

اگر در مقابله با این آفت کاری انجام نشود، علاوه‌بر این‌که می‌تواند درختان را ضعیف کند، مستعد حمله حشرات ثانویه نیز خواهد بود و می‌تواند در چند سال جنگل‌های زیبای ارسباران را نابود کند. آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای به‌صورت لاروهای زمستانی بالای ۲۰۰ حتی به اندازه ۵۰۰ لارو در یک لانه جمع شده و زمستان‌گذرانی می‌کنند، این زمان بهترین موقع است تا به‌صورت مکانیکی و دستی این لانه‌ها از درخت جدا شود و در فاصله ۷۰۰ تا ۸۰۰ متری از جنگل در یک گودالی ریخته شده و از بین برود. درحال‌حاضر محلول‌پاشی دستی بدون وقفه در مناطق جنگلی شهرستان اهر درحال انجام است؛ ولی این اقدام چندان موفقیت‌آمیز نبوده است و شاهد ادامه بی‌برگ شدن درختان هستیم که نیاز است از گزینه‌های دیگری نیز در رابطه با مقابله با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای استفاده شود.

کرونا در مقابل پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای کم آورد

درحالی‌که خسارت‌های شیوع ویروس کرونا به بخش‌های مختلف کشاورزی آذربایجان‌شرقی بیش از یک‌هزار میلیارد تومان عنوان شده است، ولی نماینده مردم اهر و هریس معتقد است کرونا در مقابل پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای کم آورد.

احمد محرم‌زاده با اشاره به این‌که خسارت آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای به کشاورزان کم‌تر از پیامدهای اقتصادی کرونا نیست، به مهر گفت: در شهرستان اهر و جنگل‌های فندقلو شاهد طغیان این آفت هستیم.

وی با بیان این‌که باید سازمان جنگل‌ها و مسئولان استانی به‌صورت فوری به موضوع ورود کنند، ابراز داشت: نیازمند محلول‌پاشی هوایی در مناطق آلوده به آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر هستیم؛ چراکه طغیان این آفت می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به جنگل‌های این شهرستان وارد کند.

محرم‌زاده افزود: درخصوص مبارزه با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در منطقه حفاظت‌شده فندقلوی شهرستان اهر بایستی از ظرفیت روستاییان بومی حاشیه این مناطق جنگلی نیز استفاده کنیم.

درحال مبارزه با این آفت هستیم

مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور گفت: آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در حدود ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های فندقلوی شهرستان اهر در روستاهای افیل، بهل و گوراوان حالت طغیانی داشته و درحال مبارزه با این آفت هستیم.

داور نامدار افزود: هر ساله با طغیان آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای عملیات مبارزه در استان‌های مختلف کشور ازجمله آذربایجان‌شرقی و اردبیل صورت می‌گیرد؛ ولی اکنون ما اهمیت مقابله را بیش‌تر می‌دانیم و معتقدیم برای مقابله با این آفت که طبیعتاً خسارت‌هایی به جنگل‌ها وارد می‌کند، اگر امروز هزینه کنیم فردا در حفظ جنگل‌ها سربلند خواهیم بود.

وی اظهار داشت: مهم‌ترین اقدامات مقابله‌ای با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای بایستی در فصل پاییز و زمستان صورت گیرد تا شیوع این آفت به مرحله طغیان نرسد. مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور با بیان این‌که قصد داریم لانه‌های زمستان‌گذران پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای را در فصل پاییز و زمستان از جنگل‌های ارسباران و فندقلو جمع‌آوری کنیم، گفت: آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای بخشی از عنصر زنده جنگل‌هاست و نمی‌توان گفت به کل می‌توانیم این آفت را ریشه‌کن کنیم و زمانی‌که طغیان کند و موجب خسارت به جنگل‌ها شود، آن وقت باید پروتکل کنترل و مقابله را اجرایی ‌کنیم.

ضرورت کاهش جمعیت آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای

نامدار تصریح کرد: باید جمعیت آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای را به قدری کاهش دهیم تا موجب خسارت غیرقابل بازگشت نشود؛ یعنی درختان جنگلی را خشک نکند. البته تغذیه پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای از برگ درختان یک زنجیره طبیعی در جنگل‌هاست.

وی گفت: عموماً شرایط محیطی موجب طغیان آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای می‌شود، یعنی شرایط اگر بارانی و سرد باشد امکان طغیان این آفت وجود ندارد، مثلاً ما امسال خودمان را برای طغیان آفت جوانه‌خوار پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل‌های زاگرس آماده کرده بودیم که طغیان نکرد و وضعیت قابل‌کنترل بود.

مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور گفت: خوشبختانه در برخی از استان‌های کشور که سال گذشته به مبارزه با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای نیاز داشتند، امسال شرایط تحت مدیریت بود و به مبارزه نیازی نداشتیم، چون شرایط بارانی موجب از بین رفتن این آفت شد.

آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای به مدیریت بحران آذربایجان‌شرقی گزارش نشده است

مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی نیز افزود: آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای به مدیریت بحران استان گزارش نشده است و به نظر می‌رسد حالت بحرانی ندارد. محمدباقر هنربر افزود: اگر منابع طبیعی استان این موضوع را به مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی گزارش کند و آن را بحرانی بداند، بدون شک به این جریان ورود کرده و آن را حل می‌کنیم.

وی درخصوص احتمال نفوذ این آفت از استان‌های همجوار به جنگل‌های ارسباران نیز گفت: اگر استان هم‌جوار در کنترل آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای کم‌کاری کرده و این کم‌کاری باعث طغیان آفت شود، پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهیم. هنربر به ضرورت حفظ و حراست از جنگل‌های ارسباران و دیگر جنگل‌های استان نیز تأکید کرد و افزود: هر تهدیدی که متوجه جنگل‌ها باشد به آن ورود کرده و با خاطیان برخورد می‌شود.

ضرورت محلول‌پاشی هوایی در جنگل‌های ارسباران

فرماندار شهرستان اهر هم بر ضرورت محلول‌پاشی هوایی برای کنترل و مهار هرچه سریع‌تر آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای تأکید کرد و  گفت: سه هزار هکتار از جنگل‌های ارسباران در شهرستان اهر واقع شده است و این آفت جنگل‌ها را تهدید می‌کند.

زاهد محمودی با بیان این‌که بخش زیادی از جنگل‌های شهرستان اهر دچار آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای شده است، ادامه داد: چند سالی بود که جنگل‌های ارسباران با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای درگیر بودند، ولی امسال شاهد طغیان این آفت هستیم.

وی اظهار داشت: بسیج تمامی امکانات و تجهیزات اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی برای مقابله با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای ضروری است. اقداماتی نیز در هفته‌های اخیر انجام شده که ارزشمند بوده، ولی باید تا ریشه‌کنی آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای ادامه یابد.

منتظر کمک پایتخت نمی‌مانیم

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی نیز در این‌خصوص از تداوم مبارزه با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در مناطق جنگلی درگیر در شهرستان اهر و منطقه ارسباران تا پایان سال‌جاری خبر داد.

رحیم مهردادی افزود: به محض دریافت گزارش از طغیان آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر و بخشی از جنگل‌های ارسباران با کمیته فنی گیاه‌پزشکی استان تشکیل جلسه دادیم تا ابعاد شیوع این آفت را به‌صورت علمی بررسی و به راهکاری جهت مقابله دست یابیم.

وی افزود: نحوه مبارزه با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای یک موضوع فنی و علمی است و نمی‌توان بدون علم در این‌باره به‌طور غیرعلمی اظهارنظری کرد.

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی ابراز داشت: برخی اقدامات نظیر محلول‌پاشی در مناطق آلوده انجام یافته و اقدامات مکانیکی نیز از روزهای ابتدایی فصل پاییز آغاز و تا پایان سال ادامه می‌یابد.

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی با تأکید بر این‌که هر اقدامی که برای کنترل آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر طی سه ماه گذشته انجام دادیم، صرفاً با مشارکت مردم بومی منطقه بود، گفت: در مقابله با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل‌های ارسباران و شهرستان اهر قطعاً منتظر عوامل پایتخت نمی‌مانیم.

هواپیما و هلی‌کوپتر برای محلول‌پاشی هوایی نداریم

مهردادی بیان کرد: سازمان جنگل‌های کشور هواپیما و هلی‌کوپتر برای محلول‌پاشی هوایی ندارد و اگر لازم داشته باشیم، بایستی طبق مصوبه مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی از پایتخت درخواست کنیم.

وی با اشاره به تداوم مبارزه با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای در جنگل‌های شهرستان اهر و ارسباران یادآور شد: اقدامات مقابله‌ای امسال با آفت پروانه دم‌قهوه‌‌‌ای به مراتب متفاوت‌تر از سال‌های گذشته خواهد بود تا مانع از طغیان مجدد این آفت شویم.

گرم شدن هوا و کاهش بارش باران در جنگل‌های ارسباران باعث افزایش جمعیت این آفت شده است و باید اقدامات پیشگیرانه در مناطق مستعد جنگل انجام شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۳۹۹، کد خبر:85614،www.sabzineh.org