شعار سال : بیش از ۱۱ هزار نفر از مخاطبان  با ثبت موضوع «درخواست مبارزه با احتکار مسکن با اخذ مالیات سنگین» خواستار پیگیری مساله مالیات بر مسکن شده‌اند. مسکن کالایی ضروری و نیازی حیاتی برای همه است. ولی همزمان مانند هر کالای دیگری می‌تواند ابزاری برای سرمایه‌گذاری هم باشد و باید از آن مالیات گرفت. در عمل این دوگانگی کاربرد مسکن، اخذ مالیات از آن را دشوار و کمی پیچیده می‌کند. چون باید روشی در پیش گرفته شود که مصرف‌کنندگان واقعی مسکن مالیات ندهند، ولی کسانی که مسکن را برای سرمایه‌گذاری می‌خرند مالیات سود حاصل از این تجارت بی‌دردسر را بپردازند. خوبی‌اش این است که اگرچه مالیات بر مسکن پیچیدگی دارد، ولی دولت‌ها با اجرای روش‌های درست اخذ مالیات از مسکن می‌توانند از مصرف‌کنندگان واقعی و همچنین مستأجران حمایت کنند. این‌طوری است که در کشور‌های مختلف به‌مرور زمان مالیات بر مسکن به یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها و هم‌زمان به مهم‌ترین ابزار حمایت از اقشار ضعیف‌تر جامعه تبدیل شده است. وضعیت به جایی رسیده که در برخی کشور‌ها در بخش مسکن دلالی و سوداگری نه سود دارد نه معنا و در برخی دیگر، اجاره‌نشینی به‌صرفه‌تر و خوش‌تر از خرید خانه شخصی است!

 

در آستانه سال ۲۰۰۰ میلادی، اروپا با مشکل افزایش اجاره مسکن مواجه بود و فرانسوی‌ها راهکار مالیات بر خانه‌های خالی را پیشنهاد دادند

مشکل اروپایی و راه‌حل فرانسوی!

اروپا هزاره سوم را با یک مشکل بزرگ آغاز کرد. در سراسر قاره سبز بیش از ۱۰ درصد خانه‌ها خالی بود و مستأجران برای اجاره خانه جدید به دردسر افتاده بودند. این‌گونه شد که فرانسوی‌ها یک ایده جدید برای اروپا را مطرح کردند؛ مالیات بر خانه‌های خالی. فرانسه با مشکل کمبود مسکن برای اجاره در پاریس و شهر‌های بزرگ مواجه بود و سیاست اخذ مالیات بر خانه‌های خالی را در پیش گرفت و تحقیقات نشان داد در همان ۴ سال اول ۱۳ درصد از تعداد خانه‌های خالی کاسته شد. بخش عمده خانه‌هایی هم که پر شدند در بخش‌های شلوغ و پرتراکم قرار داشتند که اتفاقاً مستأجران به اجاره خانه در آن قسمت‌ها علاقه‌مند بودند. حالا در این کشور سال‌هاست کسی خانه خالی نگه نمی‌دارد، چون باید هرسال معادل یک‌چهارم پول اجاره را از جیبش به دولت مالیات بپردازد.

 

در سراسر اروپا کمابیش وضعیت بر همین منوال است و از مستأجران حمایت می‌شود تا بتوانند با قیمت مناسب خانه‌ای مناسب بیابند. در انگلستان مالیات بر خانه‌های خالی در برخی شهر‌ها اجرا می‌شود و البته برای هر خانه‌ای که بیش از ۶ ماه خالی بماند. در هلند حمایت از مستأجران به شکل مستقیم اجرا می‌شود. برای مثال مستأجر تا وقتی اجاره‌اش را مرتب بپردازد می‌تواند در خانه اجاره‌ای باقی بماند مگر اینکه صاحب‌خانه قصد فروش داشته باشد. درواقع مالک تا وقتی خانه را نفروشد، نمی‌تواند مستأجر را بیرون کند. مبلغ اجاره هم فقط طبق ضوابطی که دولت اعلام می‌کند به‌تدریج افزایش می‌یابد. این‌طوری است که در هلند اجاره‌نشین‌هایی هستند که بیش از ۴۰ سال است در یک خانه ساکن‌اند و اجاره‌ای معادل یک‌سوم یا یک‌چهارم اجاره‌بهای روز می‌پردازند. درواقع همان مبلغ اولیه اجاره به‌مرور چنددرصدی افزایش‌یافته است.

 

در آلمان و هلند که خرید خانه به دلیل قوانین مالیاتی، کاری دردسرساز و پرهزینه محسوب می‌شود اجاره‌نشینی انتخاب اول بسیاری از مردم عادی است

همیشه حق با مستأجر است

در آلمان که بهشت مستأجران نام‌گرفته اجاره‌نامه‌های موقت و دائمی وجود دارد با قوانینی که به نفع مستأجران است. مالک نمی‌تواند مستأجر را بیرون کند مگر اینکه خودش بخواهد ساکن خانه شود و البته به شرطی می‌تواند این کار را بکند که خانه دیگری نداشته باشد. درمجموع در آلمان بیرون کردن مستأجر دلایل قوی و محکمه‌پسند می‌خواهد. اجاره را هم نمی‌توان افزایش داد مگر طبق ضوابط دولتی و فقط هر ۳ سال یک‌بار به میزان حداکثر ۲۰ درصد و در برخی ایالت‌های آلمان حداکثر ۱۵ درصد. وضعیت این‌گونه است که در هر شرایطی مالک بخواهد مستأجر را بیرون کند درصورتی‌که مستأجر تمکن مالی نداشته باشد دادگاه حتی تا چند سال به وی مهلت می‌دهد. درواقع در هلند و آلمان انگار که همیشه حق با اجاره‌نشین است نه مالک! در این کشور‌ها اجاره دادن خانه ازنظر حقوقی تابع قواعد سخت‌گیرانه‌ای است که مالک باید از آن‌ها اطلاع کافی و دقیق داشته باشد. خرید خانه هم دردسر‌های مالیاتی دارد و اجاره‌نشینی راحت‌تر است. این‌گونه است که در آلمان حدود نیمی از خانوار‌ها اجاره‌نشین هستند و در بخش مسکن این کشور سوداگری واژه‌ای بی‌معناست!

 

 

 

در آمریکا ازنظر مالیات بر خانه‌های خالی وضعیت برای مالکان دشوارتر است. در این کشور ۴دهه است که در برخی ایالت‌ها از خانه‌های خالی مالیات ۱۰ درصدی اخذ می‌شود؛ سالانه ۱۰ درصد از قیمت ملک نه مبلغ اجاره‌بها!

مالیات بر خریدوفروش خانه

در اغلب کشور‌ها مهم‌ترین مالیاتی که در بخش مسکن اخذ می‌شود مالیات عایدی بر مسکن و زمین است. بر این اساس هرکسی خانه‌ای می‌خرد و آن را می‌فروشد باید از سودش به دولت مالیات بدهد. از سوی دیگر برای اینکه بازار مسکن دست دلالان و سوداگران نیفتد و خریدوفروش ملک در کوتاه‌مدت به‌صرفه نباشد میزان این مالیات به‌صورت تصاعدی محاسبه می‌شود. برای مثال اگر کسی خانه یا زمینی در محدوده شهری بخرد و در کمتر از یک سال بفروشد باید نسبت به کل سودی که عایدش شده، مقدار معینی مالیات بپردازد. حالا اگر سال بعد خانه یا زمین را بفروشد باید نسبت به ۸۰ درصد سود حاصل از آن، مبلغ معینی مالیات بدهد. در برخی کشور‌ها اگر مالک، خانه را پس از مدت معینی مثلاً ۵ یا ۷ سال پس از خرید آن بفروشد از مالیات معاف است، ولی نکته اینجاست که باید در این مدت یا خودش ساکن خانه باشد یا آن را حتماً اجاره بدهد وگرنه باید مالیات بر خانه خالی بپردازد. البته در اغلب کشور‌ها خانه‌ای که فرد برای سکونت خودش خریداری می‌کند، به‌شرط سکونت از مالیات معاف است. ولی در آلمان همان خانه مسکونی نیز در صورت فروش مالیات بر عایدی دارد. در میان کشور‌های جهان آلمان، سوئیس، کانادا، آمریکا، فرانسه، چین، هنگ‌کنگ، هند و دانمارک نظام مالیات بر عایدی مسکن قاطع و سخت‌گیرانه‌ای دارند.

 

انگلستان، ایرلند و استرالیا علاوه بر مالیات‌های فوق نوع خاصی از مالیات را از ثروتمندان اخذ می‌کنند؛ مالیات بر املاک گران‌قیمت. این مالیات به‌صورت تصاعدی اخذ می‌شود و برای مثال در انگلستان از یک درصد قیمت ملک شروع می‌شود و برای املاک بالای ۵۰۰ هزار یورو به ۴ درصد هم می‌رسد.

 

در ایران اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی به امیدی برای بهبود وضعیت بحرانی مسکن تبدیل شده است

مالیات مسکن درراه ایران؟

در ایران هیچ‌یک از مالیات‌های فوق اخذ نمی‌شود. مالیات‌هایی هم که در بخش مسکن اخذ می‌شود محدود و در عمل ناکارآمد است و از سوداگری در بخش مسکن جلوگیری نمی‌کند. در یک دهه اخیر نیز تلاش‌ها برای ایجاد نظام مالیات بر عایدی مسکن و مالیات بر خانه‌های خالی با کارشکنی و بی‌اعتنایی دولت‌ها مواجه شد و حالا وضعیت مسکن به اینجا رسیده است. این روز‌ها نیز تلاش‌هایی جدی در مجلس شورای اسلامی برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی در جریان است که اگر به نتیجه برسد می‌توان به بهبود اوضاع امیدوار بود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری فارس ، تاریخ انتشار: 6 تیر 1399، کد خبر: .farsnews.ir/news/13990403001025