شعار سال:  حالا بعد از شنیده‌های اخیر و مجوزی که یک سریال برای پخش در شبکه نمایش خانگی از صدا و سیما دریافت کرده، به نظر می‌رسد این سازمان توانسته سرانجام بر شبکه نمایش خانگی سایه بندازد.

مدت‌ها است که اختلاف‌نظر‌های زیادی درباره نهاد نظارتی بر تولید محتوای صوتی و تصویری فراگیر در بخش‌های خارج از صدا و سیما وجود دارد.

 

در حال حاضر، نظارت بر محتوای تصویری و صوتی که در بستری جز صدا و سیما منتشر می‌شود، مانند وی. او. دی‌ها بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد است.

 

اما چند سالی است که موضوع نظارت صدا و سیما بر این بخش‌ها مطرح شده. از زمان به وجود آمدن بخش‌های تولید محتوای صوتی و تصویری خارج از محیط صدا و سیما، خارج شدن این بخش از انحصار این سازمان امید‌های بسیاری را در جهت ایجاد رقابت و بهبود کیفیت برنامه‌های تولیدی هم در بخش‌های خصوصی و هم صدا و سیما به وجود آورد.

از زمان شکل‌گیری وی. او. دی‌ها شاهد ایجاد فضای رقابتی بین این بخش و صدا و سیما بوده‌ایم. خصوصا در بخش سریال‌سازی گاهی شبکه نمایش خانگی گوی رقابت را از صدا و سیما ربود و مخاطبان بسیاری را به سوی خود کشاند.  

از 1379/10/7 که شورای نگهبان ذیل اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی، تاکید کرد که «صوت و تصویر فراگیر» در قلمرو مدیریت سازمان صداوسیما تعریف می‌شود و ناظر و قانون‌گذار آن این سازمان است. از زمانی که شبکه نمایش خانگی در برابر صدا و سیما قد علم کرد و بسیاری از تهیه‌کنندگان و کارگردان‌هایی که دیگر نمی‌توانستند با قواعد گاه سلیقه‌ای صدا و سیما کنار بیایند به سوی این بخش آمدند، صدا و سیما تلاش کرد تا اعطای مجوز در این بخش را هم به دست بیاورد تا به نوعی رقیب خود را با این ترفند حذف کند. اما آنچه باعث به وجود آمدن این کشمکش‌ها شده، نبود تعریف دقیقی از «صوت و تصویر فراگیر» است.

مدتی پیش که دوباره بخش‌نامه‌ای قدیمی در این حوزه بازنشر شد، محمد مهدی طباطبایی‌نژاد، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، در گفت‌وگویی در پاسخ به اینکه تکلیف تولیدات شبکه نمایش خانگی با توجه به اینکه صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر بر عهده سازمان صدا و سیماست، چه خواهد شد؟  بیان کرد: به طور طبیعی تمام محصولات این شبکه از جمله سریال‌های شبکه نمایش خانگی مجوز خود را از سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گیرند، ولی آنچه اخیرا منتشر شده نامه و موضوع تازه‌ای نیست. براساس این بخشنامه به مراجع قضایی ابلاغ شده که صوت و تصویر فراگیر در حوزه تصمیم‌گیری ساترا (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات صورت و تصویر فراگیر) است و ما هم دراین‌باره بحثی نداریم، چون محل بحث ما همین تعریف صوت و تصویر فراگیر است تا براساس آن مشخص شود VOD‌ها در چه تعریفی گنجانده می‌شوند.

او افزود: این بخشنامه دو نکته دارد؛ اول اینکه درباره زیرساخت پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر است و ارتباطی به مجوز و تولید و محتوا ندارد که همه در اختیار وزارت ارشاد است. نکته دوم هم اختلاف بین ما (وزارت ارشاد) و قوه قضائیه و صدا و سیما است که باید شورای عالی فضای مجازی آن را حل کند.

طباطبایی‌نژاد با اشاره به اینکه «اختلاف ما همچنان بر سر مصداق صوت و تصویر فراگیر باقی است» ادامه داد: ما معتقدیم VOD‌ها مشمول صوت و تصویر فراگیر نمی‌شوند، چون مرکز ملی فضای مجازی یک تعریف مقدماتی دارد که صوت و تصویر فراگیر باید دارای دو ویژگی باشد؛ یکی اینکه کنداکتور روزانه داشته باشد و دیگر اینکه کاربر آن غیرقابل شناسایی باشد. در حالی که از نظر ما VOD ها، هم کنداکتور روزانه ندارند و هم کاربَرشان قابل شناسایی است. پس مصداق آنچه عنوان شده نیستند، ولی چون این موضوع باید به تصویب شورای عالی فضای مجازی به عنوان یک مرجع قانونی برسد، این مسئله تا تعیین مصداق دقیق صوت و تصویر فراگیر بلاتکلیف است.

معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی خاطرنشان کرد: با این حال هر تصمیمی گرفته شود، مسئله تولید محتوا و صدور مجوز تولید و نمایش برای شبکه نمایش خانگی براساس مصوبه‌های متعدد قانونی در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

 

درواقع قانون موکدا گفته است که سازمان صدا و سیما فقط برای آثاری که از سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شوند، نیازی به مجوز وزارت ارشاد ندارد، ولی هر فیلم و سریالی خارج از سیما بخواهد پخش شود باید برای محتوایش از وزارت ارشاد مجوز بگیرد، یعنی ممکن است مجوز پلتفرم و زیرساخت نمایش را از ساترا بگیرند، اما تولید محتوا مشخصا برعهده ارشاد است.

اما حالا خبری منتشر شده مبنی بر اینکه سریال «موچین» به کارگردانی حسین تبریزی که تاکنون سه قسمت از آن در شبکه نمایش خانگی توزیع شده است اولین سریالی است که پروانه ساخت خود را برخلاف روال معمول دیگر سریال‌های شبکه نمایش خانگی، به جای شورای پروانه ساخت آثار غیرسینمایی در سازمان سینمایی، از صداوسیما دریافت کرده است.

 

پیش از این هم در هفته‌های اخیر پس از آنکه اعلام شد سازمان سینمایی صدور مجوز ساخت سریال‌های شبکه نمایش خانگی را تا اطلاع ثانوی متوقف کرده است بار دیگر شبهه‌های ورود صدا و سیما به حوزه صدور مجور ساخت برنامه‌ها در شبکه نمایش خانگی مطرح شد، اما حالا دیگر تمام شک‌ها در حال تبدیل به یقین هستند.

 

ضیاء هاشمی، رئیس جامعه صنفی تهیه‌کنندگان، معتقد است تمام این کشمکش‌ها سیاسی است. او در‫این‫باره گفت: من به جریان صنفی این موضوع کاری ندارم، ولی این مسئله به شدت سیاسی است. جناح‌هایی می‌خواهند همدیگر را تخریب کنند و از این جهت به دنبال این موضوع آمده‌اند. وقتی تلویزیون با این همه شبکه داخلی و خارجی نتوانسته موفق عمل کند، چه اصراری برای این کار دارد.  جدا از فضای سیاسی موجود، تلویزیون مخاطبان را رها کرده است. اساسا چیز جذابی در تلویزیون وجود ندارد. مردم به قدری که به شبکه‌های خارجی، فارسی زبان توجه دارند، شبکه‌های تلویزیون را دنبال نمی‌کنند و شاید تنها بخشی از اخبار شبکه خبر را دنبال کنند بنابراین وقتی تلویزیون در چنین شرایطی قرار دارد، دادن شبکه نمایش خانگی به آن اشتباه است.

 

البته شبکه نمایش خانگی هم اشکالاتی دارد که باید آن‌ها را برطرف کرد، ولی وقتی صحبت از واسپاری آن به صداوسیما می‌شود یعنی می‌خواهیم آن را نابود کنیم. خب چه کاری است، به نظر من در آن را ببندیم، بهتر از این است که آن را به تلویزیون بدهیم چراکه تلویزیون اگر مدیریت کارآمدی داشت رسانه خودش را اصلاح می‌کرد.

کیومرث پوراحمد نیز درباره نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی واکنش نشان داد و گفت: متاسفانه وقتی چنین شایعاتی شنیده‌ام بسیار متاسف شدم و مطمئن هستم اگر این اتفاق بیفتد، ما بازار تماشای سریال‌های شبکه ماهواره‌ای جم را داغ کرده‌ایم.

او همچنین عنوان کرد که «فیلمنامه‌ای بسیار جذاب برای شبکه خانگی دارد که قرار است به زودی وارد مرحله پیش‌تولید شود، اما اگر قطعی بشود که مجوز سریال‌های خانگی را صداوسیما می‌دهد، قطعاً این فیلمنامه را کنار می‌گذارد، چون نمی‌خواهد با دستورالعمل‌های و بُکن و نَکن‌های صداوسیما کار کند».

مهدی گلستانه، تهیه‌کننده «عاشقانه» و کارگردان «رقص روی شیشه»، درباره تفاوت خط قرمز‌ها در صدا‫و‫سیما و وزارت ارشاد گفت: ما در شیوه اجرای طرح‌ها و فیلمنامه‌ها تا حدودی دست بازتری نسبت به ممیزی‌های تلویزیون داریم. البته این امکان بسیار اندک است، اما همین امکان اندک نیز به چشم می‌آید؛ از جمله نوع پوشش و گریم بازیگران و لوکیشن‌هایی که انتخاب می‌کنیم. چون امکان نمایش بسیاری از این لوکیشن‌ها در تلویزیون وجود ندارد. محدودیت‌های ساده‌ای در تلویزیون وجود دارد و حتی باید آرم یک ماشین ۲۰۶ پوشیده باشد.

گرچه بسیاری از فیلمسازانی که در شبکه نمایش خانگی فعالیت دارند، مخالف ورود صدا و سیما به عنوان نهاد نظارتی بر شبکه نمایش خانگی هستند، اما به نظر می‌رسد این موضوع چندان برای صدا و سیما اهمیت ندارد و این سازمان با تمام قوا وارد چالش با وزارت ارشاد شده است.  حالا باید منتظر واکنش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشیم تا ببینیم درنهایت آیا شبکه نمایش خانگی تبدیل به شعبه دوم صدا و سیما می‌شود یا خیر؟

 

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۳۹۹، کد خبر:159514

،  http://www.ebtekarnews.com