شعارسال: مجلّه Foreign Policy، نزدیک به جناح محافظه کار آمریکا، در گزارشی با عنوان «کانال تایلند می‌تواند جبهه بعدی نزاع چین و هندوستان باشد» نوشت: جنگ سرد جدید بین آمریکا و چین در اقیانوس آرام را فراموش کنید. در حال حاضر جنگی حقیقی بین چین و هندوستان در جریان است.  در جریان اختلافات مرزی چین و هند در منطقه هیمالیا حداقل ۲۰ تن از هندی‌ها کشته شد.  چین در تلاش است با مجموعه‌ای از پایگاه‌های نظامی و انعقاد پیمان نظامی - اقتصادی با متحدان خویش، هندوستان را ذیل دکترین «رشته مروارید» محاصره دریایی کند.

بزرگترین نقطه ضعف راهبرد چین در نیل به هدف تسلط بر اقیانوس هند ـــ و در نهایت هندوستان ـــ «تنگه مالاکا» است.  این تنگه مسیر دریایی باریکی است که سنگاپور و سوماترا را از یکدیگر جدا می‌کند.  تنگه مالاکا شاهرگ حیاتی برای تجارت دریایی چین (و کشور‌های شرق آسیا) و مسیر اصلی عبور نیروی دریایی چین به سمت منطقه جنوب آسیا و مناطق غربی است.  با توجه به رقابت چین با هندوستان ـــ و برنامه‌های راهبردی پکن در آفریقا، خاورمیانه، دریای مدیترانه و ماورای آن ـــ هر عاملی که وابستگی پکن به این آبراه را کاهش دهد، حیاتی است.

 

 

این نقطه جایی است که جاه‌طلبانه‌ترین پروژه زیرساختی و منطقه‌ای چین ـــ طرح یک کمربند یک جاده ـــ به آن می‌رسد: طرح بحث‌برانگیز احداث کانالی در جنوب منطقه باریکه «کرا» تایلند (Kra Isthmus) ـــ باریک‌ترین نقطه شبه‌جزیره مالایا ـــ که می‌تواند دوّمین دروازه ورود چین به اقیانوس هند شود.  این کانال نیرو دریایی چین را قادر می‌سازد که که کشتی‌های خود را بین پایگاه تازه تاسیس خود در دریای چین جنوبی و اقیانوس هند حرکت دهد، بدون اینکه نیاز باشد مسیر ۷۰۰ مایلی را به سمت جنوب جهت دور زدن مالزی طی کنند.  همین نکته موجب می‌شود که کانال «تایلند» (Thai) به یک سرمایه راهبردی و حیاتی برای چین تبدیل شود.  در صورت چراغ سبز تایلند به چین، پکن جهت حفر کانال تا ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کند.

 

اکنون به نظر می‌رسد، این کانال حمایت گسترده‌ای از سوی خواص سیاسی و پارلمان تایلند به دست آورده است. به نظر می‌رسد عملیات روانی چین در تایلند افکار عمومی در این کشور را همراه کرده است. تایلند علی‌رغم اتحّاد اسمی با ایالات متحده، از زمانی که آمریکا  دولت حاکم بر این کشور را در سال ۲۰۱۴ به رسمیّت نشناخت، به سمت چین متمایل شد. این کانال آبی در چارچوب طرح محاصره هند قرار می‌گیرد.  نیروی دریایی چین به سمت غرب در خلیج بنگال و اقیانوس هند درحال پیشروی است، پایگاه لجستیکی در جیبوتی واقع در شرق قاره آفریقا ایجاد کرده و رزمایش‌های مشترک با نیروی دریایی کشور‌های میانمار، بنگلادش، پاکستان، ایران و حتی روسیه برگزار کرده است.

انبوه پروژه‌های احداث زیرساخت در بنادر کشور‌های منطقه جنوب شرق آسیا در راستا برنامه محاصره هند می‌باشد. هندوستان هم در پاسخ به چین در حال آماده‌سازی خود برای مقابله احتمالی با پکن در عرصه دریا است.  روزنامه هندوستان‌تایمز در ماه آگوست گزارش داد هند در حال ارتقاء تجهیزات دریایی و هوایی خود در جزایر «آندامان - Andaman» و «نیکوبار - Nicobar» است. مجمع الجزایر‌های تحت حاکمیت هند با جمعیت کمتر از نیم میلیون، نقاط استراتژیکی هستند که خطوط دریایی انتهایی  تنگه مالاکا در دهانه ورود به اقیانوس هند را قطع می‌کند. هندی‌ها حتّی این پتانسیل را دارند [از طریق این جزایر]،  کانال تایلندی را قرنطینه کند.  

 

تنگه مالاکا، کریدوری کلیدی برای تجارت جهانی است.  «مارکو پولو» ماجراجوی ایتالیایی که در سال ۱۲۹۲ میلادی به دیدار «کوبلای خان» رفته بود ـــ نوه چنگیزخان که در دوران وی امپراطوری مغول به بزرگترین حد خود رسید ـــ در راه بازگشت به کشورش از این تنگه عبور کرد. اوایل قرن ۱۴۰۰ میلادی، آدمیرال «ژانگ‌هی» ــ از فرماندهان و دریانوردان سلسله «مینگ» در چین ـــ از طریق تنگه مالاکا به هندوستان، آفریقا و خاورمیانه سفر کرد.
امروز، بیش از ۸۰ هزار کشتی در طول سال از این تنگه عبور می‌کنند.  تنگه مالاکا، کریدوری مهمّ جهت انتقال نفت (دوّمین تنگه مهم نفتی جهان بعد از تنگه هرمز) به شرق آسیا و ترانزیت کالا از شرق به غرب است.  پیشرفت سنگاپور نیز مرهون موقعیت استراتژیک این کشور، در انتهای تنگه مالاکا است.  انجمن کانال آبی «تای» ـــ گروهی متشکل از حامیان، تاجران، صنعتگران و مقامات سابق ـــ معتقدند که تایلند می‌تواند بخشی از این پیشرفت را مال خود کند. تایلند با ساخت پارک‌های صنعتی و مراکز لجستیکی در دو سر این کانال، می‌تواند به یکی از شریان‌های اصلی تجارت دریایی در آسیا تبدیل شود. اگرچه کارشناسان صنعتی تخمین زده‌اند که با هزینه سوخت و نرخ حمل‌ونقل امروز، این کانال صرفه اقتصادی برای تایلند ندارد،  امّا مسیر دریایی فعلی از تنگه مالاکا نیز از نظر حجم عبور و مرور کشتی‌ها تقریباً به حدّ اشباع رسیده است.  برای عبور از گزینه‌های جایگزین تنگه مالاکا ـــ مثل تنگه «سوندا - Sunda» ـــ نیز محموله‌های دریایی تاحدّ زیادی از راه اصلی‌‍ شان منحرف می‌شوند.

طرح کانال تایلندی که تحت عنوان «مسیر ۹A» شناخته می‌شود، دو کانال موازی که هرکدام به پهنای ۱۸۰ متر، عمق ۳۰ و از «سونگ‌لا - Songkhla»  در خلیج تایلند (دریای چین جنوبی) تا «کرابی - Krabi» در دریای آندامان (بخشی از اقیانوس هند) به طول ۷۵ مایل دریایی کشیده شده است.  در صورت پذیرش احداث پروژه، تایلند این خطر را می‌پذیرد که  کشور به دو قسمت تقسیم شود.  تایلند با شورش در سه استان جنوبی خود که عمدتاً مالایی‌تبار هستند (مالایی‌ها در اقلیّت هستند و حدود پنج درصد از جمعیت تایلند است)، روبه‌رو می‌شود.  این کانال می‌تواند به مرز نمادین بین سرزمین‌های اصلی تایلند در شمال و مناطق جدایی‌طلب در جنوب این کشور تبدیل شود.  این کانال مانعی برای تهاجم احتمالی ارتش تایلند به مناطق جنوبی نمی‌شود، امّا می‌تواند شکافی ایجاد کند که تا قرن‌ها ادامه داشته باشد. در صورتی که کانال حفر شود، پرکردن آن دیگر غیرممکن است. اگر تایلند برای همیشه به دو قسمت تقسیم شود، کانال تایلند عامل شکاف [احتمالی در مردم]این کشور خواهد بود.   این موضوع شاید تداعی این ماجرا شود که کلمبیا نیز روزی یک باریکه‌ای در شمال‌غرب قلمرواش به اسم پاناما داشت.

وقتی تجزیه‌طلبان پاناما در سال ۱۹۰۳ شورش کردند، نیروی دریایی ارتش آمریکا برای اطمینان از استقلال کشور جدید مداخله کرد و درنهایت سال ۱۹۱۴ کانال پاناما برای تجارت و حمل و نقل دریایی افتتاح شد. پاناما از این تاریخ تاکنون به تحت الحمایگی آمریکا درآمد. کانال سوئز نیز در سال ۱۸۶۹ میلادی در مصر گشوده شد، اواخر سال ۱۹۵۶، انگلستان و فرانسه برای تسلط بر کانال حمله نظامی کردند. در حال حاضر هم، مصر با شورش [نیرو‌های هم‌پیمان القاعده و داعش]در شبه‌جزیره سینا که در کرانه شرقی کانال سوئز قرار گرفته، مواجه است.

 

امروز، تمامیّت ارضی تایلند نسبتاً در حالت ایمن قرار دارد، امّا احداث کانال تایلند، جغرافیای سیاسی جنوب‌شرق آسیا را مجدداً پیکربندی می‌‎کند. با احداث کانال، چین به عنوان شریک دائم امنیتی وارد تایلند می‌شود و به سادگی نمی‌توان آن را بیرون راند ـــ درست مثل پاناما که تحت سلطه آمریکا قرار گرفت.  

چین با سرمایه‌گذاری در بندر Sihanoukville کامبوج و بندر Kyaukpyu میانمار، کانال تایلند را به عنوان آبراهی استراتژیک در راستای دکترین «رشته مروارید» خود خواهد دید.  در صورتی که دولتی متخاصم نیز در بانگ‌کوک بر سر کار بیاید و درصد پاره کردن این رشته برآید، دور از انتظار نیست که چین از جنبش استقلال‌طلبان جنوب تایلند حمایت کند و برای حفاظت از منافع خود، با مداخله [نظامی]،  کنترل کانال را  بدست بگیرد ـــ گویا ماجرای ایجاد پاناما و دخالت نظامی آمریکا آموزنده بوده است!

اخیراً وزیر حمل و نقل تایلند گفت که ترجیح می‌دهد در منطقه «کرا» تایلند به جای کانال آبی، خط آهن و بزرگراه بسازد. دولت بودجه‌ای جهت بررسی ساخت دو بندر جدید (در دو طرف باریکه «کرا» واقع در جنوب تایلند) و همچنین ایجاد یک پل زمینی برای نقل  و انتقال کالا بین دو بندر تخصیص داده است.

مجلّه سیاست خارجی آمریکا در انتهای گزارش خود آورده است: کانال تایلند تهدید کم خطری برای ایالات متّحده، متحدانش و حتی هندوستان است و می‌توانند با ارتقاء سطح تجهیزات پایگاه‌های خود در جزایر «آندامان -Andaman» و «نیکوبار-Nicobar» واقع در اقیانوس هند با چین مقابله کنند. نگرانی اصلی [برای آمریکا و متحدانش در مواجهه با پکن]اینجاست که کشور‌های فقیر منطقه جنوب شرق آسیا نظیر میانمار و کامبوج را بیش از پیش تضعیف کند و آن‌ها را در مقابل نفوذ روز افزون چین شکننده می‌کند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار:۱۸ شهریور ۱۳۹۹، کدخبر:۸۷۳۵۶۷، www.snn.ir