شعار سال: اقتصاد ایران این روزها شاهد شرایط بسیار عجیبی است؛ نوسانات بازار سرمایه و ارز از یک سو و چشم انتظاری مردم و حتی برخی از مسوولان وکارشناسان نسبت به انتخابات آمریکا سبب شده تا بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در شرایط رکود فرو رود.

در مقابل ماه‌هاست که فشار تحریم‌ها و مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا سبب کاهش فعالیت‌های اقتصادی شده و معیشت خانواده‌ها به خطر افتاده،‌در این بین نمایندگان مجلس از اعطای یارانه‌های ۶۰ و ۱۲۰هزار تومانی به ۶۰میلیون ایرانی سخن گفته و دولت را مکلف به پرداخت این مبالغ از نیمه دوم سال‌جاری کرده‌اند در حالی که به دلیل تحریم‌های سختگیرانه، دولت درآمدهای صادراتی خوبی در سال ۹۹ نداشته و کسری بودجه هر روز بیش از پیش کشور را در تنگنا قرار داده است.

دکتر محمود جامساز، اقتصاددان در گفتگویی با تاکید بر اینکه این طرح کوتاه مدت و بدون بازده است، توضیحاتی دقیق درباره این سیاست ارائه کرد.

*در هفته‌های گذشته درباره پرداخت یارانه نقدی بین ۶۰تا ۱۲۰هزار تومان به ۶۰میلیون نفر جمعیت کشور از سوی مجلس سخن گفته شد و به نظر می رسد نمایندگان مجلس اکنون دولت را مکلف به پرداخت این یارانه کرده‌اند، به نظر شما آیا دولت قادر به انجام این کار است؟‌
مساله پرداخت یارانه معیشتی که در مجلس تصویب شده و بنا بر آن مقرر شده به ۶۰میلیون نفر ( به ۲۰میلیون نفر یارانه ۱۲۰هزار تومانی و به بقیه یارانه ۶۰هزار تومانی ) داده شود رقم بسیار بزرگی است که اگر با یارانه ۴۵هزار و ۵۰۰ تومانی جمع شود در نیمه دوم امسال حدود ۵۰هزار میلیارد تومان اعتبار برای این کار لازم است با توجه به کسری بودجه فعلی و همچنین مشکلات ناشی از کرونا و فسادهای اقتصادی گسترده که منابع را از دسترس خارج می‌کند ( نظیر آنچه که دکتر نمکی وزیر بهداشت اعلام کرد که یک میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار که قرار بوده به موضوع کرونا و تجهیزات درمانی و پزشکی اختصاص داده شود، گم شده و از سرنوشت آن اطلاعی نیست) مشخص نیست ۵۰هزار میلیارد تومان یارانه از کجا قرار است تامین شود.
گرچه دولت اقداماتی انجام داده برای اینکه کسری بودجه را پوشش دهد اما باید توجه کرد که این اقدامات نیمی از این کسری را بیشتر پوشش نمی دهد.این یارانه‌ها در حقیقت یک راهکار بسیار کوتاه مدتی است که دولت انتظار دارد از آن برای جلب اعتماد مردم، نتیجه زودهنگام بگیرد.
این در حالی است که ۳ماه بعد ازارزش مبلغ ۱۲۰هزار تومان یا ۶۰هزار تومانی که قرار است به مردم داده شود، کاسته خواهد شد و مردم دوباره گرفتار مشکلات معیشتی می شوند زیرا قدرت خرید آنها کاهش می یابد.

بنابراین به اعتقاد بنده باید در پرداخت یارانه‌ها تجدید نظر شود و به بخش‌های واقعی اقتصاد، یارانه را به صورت یارانه بهره تسهیلات تولیدی پرداخت کنند که حداقل موجب حرکت تولید شود و این اقدام ارزش افزوده ایجاد کند و سبب تحرک در تولید شود ،‌ وبه تولید محصول ملی ، درآمد،‌اشتغال منجر شود. این کار می تواند تقاضا را پوشش دهد و خودبه‌خود موجبات تعدیل قیمت‌ها را فراهم کند
وگرنه پرداخت یارانه‌ها به این صورت طرح معیوبی است که دائم در حال تکرار آن هستیم؛ به طوری که یارانه ۴۵هزار و ۵۰۰ تومانی که پرداخت می شود الان برابر با هیچ است. اگر بخواهیم به دلار تبدیل کنیم با یارانه معیشتی که قرار است پرداخت شود ، نفری ۲۰سنت در ماه به هر نفر می رسد که واقعا باعث تاسف است.
به اعتقاد بنده این کار نوعی سیاست پوپولیستی برای جلب رضایت آنی مردم است . بالاخره مردم مشکلات متعددی دارند انا در ان سو می بینیم اقدام عملی چندانی برای مقابله با کرونا صورت نگرفته و اکنون هر دقیقه یک نفر جان خودرا در اثر این بیماری از دست می دهد که این موضوع مردم را در شرایط بسیار بسیار سختی قرار داده است.

* آیا تا پایان سال میزان تورم از رقم فعلی بیشتر خواهد شد یا می‌توان به کنترل و کاهش آن امید داشت؟
دقیقا تورم بیشتر خواهد شد. زیرا دولت باید هزینه‌های مصرفی خود را به گونه‌ای جبران کند و در این شرایط چاره‌ای ندارد جز اینکه از بانک مرکزی استقراض کند که در نهایت موجب رشد نقدینگی خواهد شد.
نقدینگی‌ که به سمت بخش مولد حرکت نمی‌کند این باعث افزایش تورم و کاهش قدرت خرید پول می شود و همین طور باعث کاهش ارزش پول و در مقابل افزایش نرخ ارز خواهد شد.
روز به روز اقتصاد ما منقبض‌تر شده و تولید ناخالص داخلی کاهش می یابد و رشد آن منفی‌تر می شود.

*در چند هفته اخیر درباره برگزاری انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد ایران بود به طوری که بازارهای سرمایه‌، ارز و ... به این مساله با نوسان‌های مکرر واکنش نشان دادند،‌ لطفا تحلیل خود از این شرایط را بفرمایید.
متاسفانه تمام نگاه خود را به انتخابات آمریکا معطوف کرده‌ایم در حالی که این کار به هیچ وجه درست نیست و همانند آن است که نیروها، توان و ظرفیت‌های داخلی خود را فراموش کرده‌ایم. یک استراتژی منسجم برای اینکه تولید را از طریق ظرفیت‌های داخلی خود افزایش دهیم، نداریم و انتخابات آمریکا هم به هر حال موضوعی است که تاثیری در روابط سایر کشورهای دنیا با این کشور خواهد گذاشت اما اینکه ما بگوییم کدام رییس جمهور انتخاب شود تا به نفع ایران باشد؛ تحلیل نادرستی است. زیرا آمریکا ستیزی جزو شعارهای اصلی،‌استراتژیک و ایدئولوژیک ایران درآمده و به هر حال بر اساس این ایدئولوژی هرکسی که رییس جمهور آمریکا شود اگر بخواهد با ایران مذاکره کند با مشکلاتی از جهت این مسائل روبه رو می شود و باید متذکر شد مخالفان بسیار سر سختی وجود دارند که مذاکره با آمریکا را نفی می کنند و جلوی اقدامات دولت در این زمینه را می گیرند.
این درست نیست بگوییم بایدن انتخاب شود؛ مشکلات ما حل می شود یا برجام بازمی گردد زیرا برجام اصلا برجام سابق نیست و مطالبات آمریکا بسیار بسیار بیشتر از مساله هسته‌ای شده و مسائلی مانند نفوذ ایران در منطقه، موشک‌های بالستیک، حقوق بشر و ... اکنون مورد توجه است و این سیاست‌ها با انتخاب ترامپ تغییر نمی‌کند.
اگر قرار باشد مذاکره‌ای هم باشد آنچنان این روند طولانی می شود که به زیان ملت ایران خواهد بود.
باید توجه داشت که ترامپ بارها گفته که حاضر است مذاکره کند و شرط‌هایی را گذاشته که ایران آن شروط را نپذیرفته است و واقعا آینده بسیار نامطمئنی در ارتباط با ایران و آمریکا وجود دارد و این موضوع را از اکنون نمی‌توان پیش بینی کرد. دولت باید به فکر تامین نیازهای واقعی و رفاه مردم باشد و از منابعی که در داخل وجود دارد،‌ استفاده کند.
دولت باید بودجه را تعدیل کند و به این منظور یک لایحه اصلاحی باید به مجلس تقدیم کند و از ردیف‌های بودجه‌ای که برای بنیادها و سازمان‌های فرا دولتی که اصلا ربطی به تولید ناخالص داخلی ندارند، بکاهد و هزینه‌های غیر ضرور و مسرفانه خود را کم کند تا بتواند بخشی از کسری بودجه را جبران کند؛ ما باید به ظرفیت‌های خود و مردم تکیه کنیم و ببینیم مردم واقعا چه می خواهند.
اکنون وضعیت به گونه‌ای شده است که مردم آنچنان در فشار قرار گرفته‌اند، برخی آرزو می‌کنند تا ترامپ بار دیگر وارد کاخ سفید شده و فشارها را بر مردم زیاد کند تا شاید مردم عصیان کنند و عرصه را بر دولت تنگ کنند که واقعا باعث تاسف است که مردمی که اکنون برای تامین معاش در تنگنا قرار دارند و برای هزینه‌های خود در فشار هستند باز از کسی که فشارها را بر آنها تحمیل کرده و تحریم‌های شدید را اعمال کرده ، انتظار داشته باشند بر روی کار آمده بلکه وضعیت ایران مقداری تغییر کند.

*در بخشی از سخنان خود به حجم فراوان نقدینگی اشاره کردید،‌ اکنون شاهد سرگردانی نقدینگی بین بازار سرمایه، ارز، خودرو و مسکن هستیم، سوال این است که دولت باید چکار کند تا این نقدینگی به سمت بخش تولید و رونق این بخش رهسپار شود؟‌ دولت چگونه باید اعتماد عمومی را مجددا به دست آورد؟‌
دست دولت در این مرحله به اصطلاح واقعا بسته است زیرا نقدینگی بیش از ۲هزار و ۹۰۰هزار میلیارد تومان است و بخش بسیار زیادی از آن دست تعداد اندکی از افرادی است که وابسته به گروه‌های رانتی و فرادولتی هستند و آنها هستند که سیاست‌های اقتصادی را تعیین می‌کنند نه دولت.
واقعا دولت اگر بخواهد کاری کرده و یا موردی را اعمال کند این افراد سنگ‌اندازی می‌کنند برای نمونه در جریان تصویب ‌FATF دیدیم که دولت آن را تصویب کرد ولی مجلس مخالفت کرده زیرا تراکنش‌های مالی شفاف باعث می شد جلوی معاملات غیرقانونی و رانتی گرفته شود و آنهایی که از این معاملات در این آشفته بازار سودهای هنگفت می بردندو انباشت سرمایه می کردند، راضی نمی شدند به اینکه تراکنش‌های مالی ایران شفاف باشد.

*در ماه‌های پایانی سال قرار داریم، به عنوان کسی که سال‌های در حوزه اقتصاد فعالیت‌ داشته‌اید چه توصیه‌ای به دولت دارید تا در ماه‌های آتی میزان فشارها بر مردم کمتر شود و شرایط اقتصادی تعدیل شود؟‌
دولت ناگزیر است ارتباطات و مناسبات دیپلماتیک خود را حداقل با شرکای سابق اروپایی خود مطلوب کند تا بتواند وارد زنجیره اقتصاد جهانی شود. اگر قرار باشد درها را به روی خود ببندیم و به شکل یک جزیره کار کنیم و با دنیا ارتباط نداشته باشیم، به ما هیچ کمکی نمی کند و با توجه به سیاست‌هایی که الان وجود دارد و همچنین اختلافات و فساد گسترده و سیستماتیک؛ همین میزان منابعی که در کشور وجود دارد نیز به هدر خواهد رفت و به سمت تولید هدایت نمی شود.در نتیجه مردم بیشتر در فشار قرار خواهند گرفت.


*کسری بودجه سال جاری دولت را چه میزان پیش بینی می کنید؟
این‌طور که گفته می شد بین ۲۰۰ تا ۲۵۵هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشتند ولی با توجه به اقدامات دولت در مورد فروش دارایی‌های خود و عرضه درصدی از سهام دولتی در بورس و مساله استقراض از طریق انتشار اوراق بدهی و ... کرده ممکن است تا۵۰ تا ۶۰ درصد از کسربودجه را بتواند تامین مالی کند و ناچار است بمنظور پوشش بقیه کسر بودجه دست به استقراض از بانک مرکزی زند که تجربه نشان داده این مساله نیز موجب افزایش پایه پولی ، نقدینگی ، تورم و در نهایت کاهش ارزش پول می شود. و بر رنج و مصائب مردم می‌افزاید.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ انتشار: 17 آبان1399، کد خبر: 1452003،  www.khabaronline.ir