شعار سال:زنان نه فقط در ایران بلکه در ۹۷ کشور دنیا بیش از مردان در حال ورود به دانشگاه‌ها هستند اما هنوز مردان بیشتر از زنان موفق به کسب موقعیت‌های شغلی به عنوان متخصص می‌شوند، مناصب مدیریتی بیشتری را در دست دارند و درآمد بیشتری را نیز از آن خود کرده‌اند. در چنین دنیای نابرابری، متعلق به کشوری هستیم که رتبه شاخص شکاف جنسیتی آن ۱۴۸ در میان ۱۵۳ کشور مورد بررسی است و در شاخص فرصت‌ها و مشارکت اقتصادی و سیاسی برابر نمره بسیار ضعیفی به دست آورده است. 

حال در چنین شرایطی به جای تلاش برای رفع این شکاف، حتی در مقابل تلاش‌های خود زنان نیز موانعی جدی ایجاد می‌شود. بحث سهمیه‌بندی جنسیتی دانشگاه‌ها از زمانی که تعداد دختران از پسران در دانشگاه‌ها پیشی گرفت مطرح شد و ناگهان معضل عدم تعادل و توازن جنسیتی در فضای آکادمیک توجه‌ برخی از متصدیان امر را به خود جلب کرد. موضوعی که پیش از آن یعنی زمانی که هنوز زنان حضور کمرنگ‌تری در دانشگاه‌ها داشتند محل بحث نبود. اکنون نیز عدم تعادل جنسیتی به ضرر زنان در بسیاری عرصه‌های جامعه وجود دارد که مثال‌هایی از آن ذکر شد: اشتغال، ‌درآمد، حضور در جایگاه‌های سیاسی مهم و حتی غیر مهم و ….اما این عدم توازن‌ها هیچ دغدغه‌ای جز در میان فعالان مدنی ایجاد نکرده و هیچ وقت برای این مسأله چاره‌اندیشی صورت نگرفته است چرا که اساسا عین تعادل فرض شده است. گویا معضل عدم تعادل و توازن جنسیتی فقط وقتی آزاردهنده است که زنان در عرصه‌ای از مردان پیشی گرفته‌اند. 

مفهوم تبعیض مثبت از آن دسته مفاهیم بحث برانگیزی است که می‌توان با آن یا مخالف بود یا موافق و هر کدام از دیدگاه‌ها هم دلایل محکمی برای خود دارند. حتی در میان فعالان حقوق زن هم توافقی بر سر امتیاز دادن به زنان وجود ندارد، اما مسأله‌ای که اکنون ما با آن مواجهیم در پیش گرفتن موضع دوگانه و متناقض در سازمان‌های مهم تصمیم‌گیرنده است. اگر زمانی که پای مردان در میان است (مثل سهمیه‌بندی دانشگاه‌ها) با تبعیض مثبت موافقت‌ شود ولی در مقابلِ اعمال آن برای زنان (مثلا در بحث حضور در عرصه‌های سیاسی یا مدیریتی) مقاومت صورت بگیرد می‌توان نتیجه گرفت تبعیض سیستماتیک در حال اجراست. 

نایب رییس کمیسیون آموزش مجلس می‌گوید: «عدالت یعنی هرچیز در جای خودش قرار بگیرد. مثلا یک پسری به دو سال سربازی می‌رود و بعد در کنکور شرکت می‌کند که خب عملا دو سال از مطالعه دور می‌ماند، قطعا در رقابت با خانمی که دو سال درس خوانده است به مشکل می‌خورد.» پیشتر هم احمد توکلی گفته بود: «با این روند تا چند وقت دیگر همه جامعه در اختیار زنان قرار می‌گیرد و نسل مذکر جامعه ضرر می‌کند، نسل مذکر همیشه در جنگ‌ها و بحران‌ها حاضرند و ما باید شرایطی را فراهم کنیم که حق و عدالت برای آنها هم فراهم شود.» با نگاهی به این اظهارنظرها می‌توان پی برد هدف از سهمیه‌بندی جنسیتی نه ایجاد توازن جنسیتی بلکه حفظ نظم مردسالارانه‌ای است که تعادل را به نفع مردان حفظ کند و زنان هنوز راه درازی برای پر کردن شکاف جنسیتی در پیش دارند.

نویسنده: سونیا غفاری
۲۳ آبان ۱۳۹۹

 

پایگاه تحلیلی-خبری شعار سال ،برگرفته از فضای مجازی