شعار سال: این روزها وضعیت سینمای ایران فرقی با روزهای تعطیل ندارد؛ مانند همان تعطیلی ابتدایی که به موجب آن شوراهای پروانه ساخت و تولیدات سینمایی متوقف شد و بسیاری از پرسنل مشاغل سینمایی نیز بی کار و خانه نشین شدند. آن دسته از پروژه هایی هم که چراغ خاموش به فیلمبرداری و تولید ادامه دادند، یا با گرفتار شدن گروه تولید به کرونا مجبور به خاموش کردن دوربین ها شدند و یا در پس کوچه های پروانه نمایش ماندند و در نهایت عطای اکران را به لقای آن بخشیدند تا روزگاری بعد از این که دوباره بتوان روی اکران فیزیکی در سالن های سینما حساب کرد. اما جالب است بدانید درست در همین اوضاع بلاتکلیفی و رکود، زیر مجموعه‌های دولتی سینما که اغلب خروجی مشهودی جز توزیع پول برای تولید ندارند، همچنان برقرار بودند. مصداق بارز برای این بخش، «بنیاد سینمایی فارابی» است. به عبارت دیگر، وقتی سینماها تعطیل بودند و شورای پروانه ساخت هم معلق بود و امکان تولید فیلم مجوزدار وجود نداشت ، مراکزی چون فارابی که نه می توانست بودجه‌ای برای تولید توزیع کنند و نه جشنواره ای برگزار کند، برقرار بود و هزینه جاری داشت.

ساز و کار مالی پر حاشیه ترین نهاد دولتی در سینما!

شاید باورش سخت باشد ولی در دورانی که کرونا سینما را تعطیل کرده و اهالی سینما را به خاک سیاه نشانده، فارابی بیش از ۶۰میلیارد(دقیقا ۶۴.۱۳ میلیارد) ردیف بودجه داشت. در جدول عملکرد مالی این بنیاد برای ٧ ماهه ابتدایی سال جاری، اولین بودجه تخصیص یافته برای حمایت از تحقیق، نگارش و تقویت متنِ فیلمنامه است. طبق جدول منتشر شده، فارابی برای این حوزه ٢ میلیارد و ٧۰۰ میلیون تومان سقف اعتبار در نظر گرفته شده است که از این میزان ۱ میلیارد و ۶٨۶ میلیون تومان پرداخت شده است. در این بین مسعود جعفری جوزانی با ٢۰۰ میلیون تومان، مرتضی اصفهانی(قبه) با ۱۵۰ میلیون تومان ، نیما جاویدی با ۱٢۰ میلیون تومان و رضا مقصودی با ۱۵۰ میلیون تومان از نام آشناترین افرادی هستند که برای نگارش فیلمنامه از فارابی پول گرفته اند.

وقتی دخل و خرج یکی نیست!

طبق جدول منتشر شده، یکی از مباحث مورد توجه فارابی در سال جاری باز هم هزینه های مربوط به پشتیبانی است که مشخص نیست از کدام فرد، فعل یا ارگان انجام شده است، سطری بدون جدول پیوست که تاکنون بیش از ۱۰ میلیارد تومان برای آن پرداخت شده است!

تسهیلات حمایتی خاص

در سطر دوم از جدول عملکرد مالی ، فارابی حمایت های خود برای «تولید» فیلم و سریال سینمایی را در قالب تسهیلات معرفی کرده است. جالب است که بودجه در نظر گرفته شده برای این سطر ٢ میلیارد تومان برای ٢۰ فیلم است اما تاکنون ۴ میلیارد تومان تنها برای ٨ فیلم پرداخت شده است، تکرار می کنیم که این مبالغ برای ٧ ماه ابتدایی سال جاری و در اوج دوران رکود و فشار اقتصادی در سینما پرداخت شده است! در پیوست این سطر نام های آشنایی نوشته شده که از فارابی تسهیلات دریافت کردند؛ از محمد حسین فرحبخش که برای «زن ها فرشته اند ٢» ، ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کرده تا جواد نوروزبیگی که برای فیلم «عنکبوت»، ٣۰۰ میلیون تومان از فارابی حمایت دریافت کرده است.

سطر پرحاشیه مشارکت در تولید!

سطر پر بحثِ فارابی اما، بخش حمایت از «مشارکت» در تولید آثار سینمایی است که برای ۱٨ فیلم بیش از ٣۴ میلیارد تومان سقف اعتبار در نظر گرفته شده است، تاکنون ۱٣ فیلم از ۱٨ فیلم نامبرده بیش از ٩ میلیارد تومان دریافته کرده اند و جالب است که هنوز نزدیک به ٢۵ میلیارد تومان از این بودجه باقی مانده آن هم تنها برای ۵ فیلم!این سطر از جدول، در حالی از پرهزینه ترین سطرهای جدول فارابی است که اساسا مشخص نیست بیشتر فیلم ها به چه دلیل تولید شده اند.

بودجه های میلیاردی برای جشنواره های نامعلوم

در ریز هزینه‌های فارابی، اعتباری بیش از ۴میلیارد (دقیقا ۴.۴۳میلیارد) برای برگزاری جشنواره موسوم به جهانی فجر درنظر گرفته شده است؛ در حالی که این جشنواره امسال و به دلیل کرونا اصلا برگزار نشد ولی تاکنون مطابق با شفاف‌سازی انتظامی بیش از یک میلیارد هم صرف جشنواره‌ای شده که اصلا برگزار نشده است! همچنین بودجه ۳ میلیارد تومانی برای برگزاری جشنواره کودک، بودجه نیم میلیاردی برای طرحی با نام سیمرغ و پروانه‌ها ، بودجه نزدیک به یک میلیاردی (دقیقا ۹۰۰میلیون) برای برگزاری جشنواره مقاومت از دیگر اعتبارات هنگفت فارابی است. اما این که چرا فارابی باید بودجه جشنواره مقاومتی را بدهد که علاوه بر زعامت بنیاد روایت، امسال حمایت وزارت بهداشت را داشته باز هم از عجایب این جدول است! در این میان باید اشاره کنیم که اعتبار ۲.۵ میلیاردی برای بازاریابی بین‌الملل و اعزام سینماگران به مجامع بین‌المللی از دیگر شگفتی‌های ریزمالی فارابی است.
در نهایت باید گفت که سینمای ایران در یک دهه اخیر جدا از معضلات ساختاری ، بستری برای ورود و خروج پول های مشکوک شده است. این روند با توجه به آن چه در سطر های پیش گفته شد، باعث شده است تا مدیران دولتی سینما را مانند برخی از دستگاه های اجرایی کشور مجاب کند، تا برای برای پوشش ناکارآمدی خود اقدام به آمارسازی و بیلان سازی کنند؛ به ویژه به این دلیل که بخش اعظم بودجه دولت در سینما ، مربوط به نهادهای دولتی چون «بنیاد سینمایی فارابی» است؛ بودجه هایی که توجیه اقتصادی بسیاری از آن ها علی رغم شفاف سازی سازمان سینمایی، مشخص نیست!