شعار سال: الگوی کشت طی سال‌های اخیر یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث مطرح شده در حوزه کشاورزی کشور بوده است؛ بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران نابه‌سامانی‌های تولید و حتی بازار محصولات کشاورزی را ناشی از عدم اجرای الگوی کشت مناسب می‌دانند. طی سال‌های اخیر نیز مازاد تولید گوجه‌فرنگی، پیاز و برخی از محصولات دیگر مجدداً بحث عدم اجرای دقیق الگوی کشت را در کشور و توجه بیش‌تر به این مساله را پررنگ‌تر کرده است.

کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی، نیز وعده اجرای مصوبه الگوی کشت در سال زراعی جاری را داده بود، اما هنوز این طرح به طور کامل اجرایی نشده.  باید گفت با وجود تصویب لایحه الگوی کشت از سال ۸۸ و اهمیت فراوان آن در بخش تنظیم بازار محصولات کشاورزی، اما این مصوبه به بهانه‌های مختلف اجرا نشده و هر یک از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی تنها شعار اجرای آن را طی سال‌های اخیر داده‌اند.  وزیر جهاد کشاورزی نیز با در دست گرفتن سکان این وزارتخانه از همان روز‌های نخست وزارت، از اجرای مصوبه الگوی کشت در سال زراعی جدید خبر داد و تمامی کشاورزان نسبت به این موضوع امیدوار شدند، اما با گذشت بیش از ۷۷ روز از سال زراعی جدید خبری از اجرای الگوی کشت نیست، هرچند برخی از دست‌اندرکاران بخش کشاورزی از اجرای پایلوت آن در برخی استان‌ها خبر می‌دهند.

بسیاری از دست اندرکاران و کارشناسان بخش کشاورزی بر این باورند تا زمانی‌که نرخ‌گذاری محصولات کشاورزی بر پایه و اساس هزینه‌های واقعی تولید به منظور جلوگیری از کشت بی‌رویه محصولات آب‌بر صورت نگیرد، مصوبه الگوی کشت با اجرای دستوری به جایی نمی‌رسد و به عبارت دیگر قیمت‌گذاری محصولاتی همچون گندم، جو، کلزا، چغندرقند و برنج باید متناسب با هزینه‌های واقعی تولید و تورم باشد تا کشاورزان به سمت و سوی کشت صیفی‌جات نروند که در نهایت به سبب ازدیاد تولید و مشکلات تنظیم بازار، هزینه مالی به دلیل خرید حمایتی محصول روی دست دولت بگذارد.

ماجرا تنها به این جا ختم نمی‌شود، چراکه عضو شورای مرکزی خانه کشاورز اجرای مصوبه الگوی کشت را پروژه‌ای بسیار سخت و بزرگ دانست و آن را به ساخت واکسن کووید ۱۹ تشبیه کرد. وی معتقد است با اجرای پایلوت مصوبه الگوی کشت، آینده بخش کشاورزی روشن است و بساط مشکلات تنظیم بازار برای همیشه برچیده می‌شود.

حال به سراغ مسئولان ذی‌ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت اجرای مصوبه الگوی کشت و علت اجرانشدن سراسری آن در سال زراعی جدید و محقق‌نشدن وعده وزیر جهاد کشاورزی باخبر شویم.

اجرای الگوی کشت در گروی برنامه‌ریزی صحیح است

مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به این‌که الگوی کشت شعاری بیش نیست، اظهار کرد: تا زمانی‌که برای تأمین ابزار و اجرای صحیح الگوی کشت برنامه‌ریزی نشود، به جایی نمی‌رسیم.

سید جعفر حسینی قیمت محصولات کشاورزی را یکی از ابزار‌های اجرای مصوبه الگوی کشت اعلام کرد و گفت: کشاورزان در زمان کشت با نگاه به قیمت سال قبل محصولات کشاورزی، تصمیمات مربوط به کشت را اتخاذ می‌کنند و به همین خاطر قیمت خرید تضمینی محصولات بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ابزار اجرای الگوی کشت است.

حسینی ادامه داد: نرخ‌گذاری محصولات کشاورزی بر پایه و اساس هزینه‌های واقعی تولید و برمبنای تأمین چند قلم کالای اساسی به منظور جلوگیری از کشت بی‌رویه محصولات آب‌بر باید صورت گیرد.

مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به این‌که قیمت‌گذاری محصولات اساسی در اجرای الگوی کشت تأثیر به‌سزایی دارد، بیان کرد: اعلام نرخ منطقی خرید تضمینی محصولات کشاورزی موجب شده تا کشاورزان به کشت‌های پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی ترغیب شوند که با این وجود از کشت محصولاتی که کمتر مورد نیاز است، جلوگیری می‌شود؛ به عنوان مثال گندم، جو، کلزا، چغندرقند و برنج باید به گونه‌ای قیمت‌گذاری شود که مورد استقبال کشاورزان قرار گیرد.

وی افزود: با وجود آن‌که کشت محصولات گندم، جو و کلزا جزو کشت‌های پاییزه محسوب می‌شود، از این رو استقبال کشاورزان از کشت محصولات اساسی کاهش کشت محصولات صیفی همچون سیب‌زمینی، هندوانه، هویج و گوجه‌فرنگی را به همراه دارد.

این مقام مسئول با بیان این‌که کشت محصولات آب‌بر به زیان جامعه کشاورزی تمام می‌شود، گفت: با استمرار کشت محصولات آب‌بر، دولت برای حمایت از کشاورزان مجبور به خرید حمایتی است که این امر هزینه مالی بر دوش دولت می‌گذارد؛ ضمن آن‌که امحای محصولات تبعات منفی برای جامعه دارد.

حسینی با تأکید بر این مسأله که بزرگ‌ترین ابزار اجرای الگوی کشت در دست شورای اقتصاد است، بیان کرد: اگر قیمت‌ها متناسب با هزینه‌های تولید اعلام شود، کشاورزان به سمت کشت‌های مدنظر و پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی سوق داده می‌شوند.

مشاور ارشد نظام‌صنفی کشاورزی با اشاره به این‌که مدیریت کشت محصولات کشاورزی با ابزار قیمت دست یافتنی است، بیان کرد: مدیریت کشت با کنترل و تعیین تکلیف کشت برای کشاورزان متفاوت است، از این رو برای اجرای الگوی کشت باید مدیریت صورت گیرد، چرا که با اجرای دستوری کشت به‌جایی نمی‌رسیم.

حسینی با تأکید بر این مسأله که اعلام قیمت مناسب برای اجرای الگوی کشت ضروری است، بیان کرد: اعلام نرخ منطقی خرید تضمینی محصولات اساسی به سبب اجرای الگوی کشت علاوه بر تأمین امنیت غذایی، از هدررفت سرمایه دولت به سبب خرید حمایتی محصولات آب‌بر جلوگیری می‌کند.

اجرای الگوی کشت نیازمند سیاست‌گذاری دقیق

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز هم با اشاره به این‌که برای اولین بار اقدامات زیربنایی و علمی در خصوص الگوی کشت در حال تدوین و نهایی‌شدن است، اظهار کرد: امسال مصوبه الگوی کشت برای اولین بار به صورت پایلوت با همکاری تشکل‌های کشاورزی در برخی استان‌ها آغاز خواهد شد.

مسعود اسدی با اشاره به این‌که اجرای الگوی کشت سیاست‌گذاری دقیق و اساسی نیاز دارد، افزود: علی‌رغم دادن شعار در تیم قبلی وزارتخانه مبنی بر اجرای الگوی کشت، اما برنامه علمی و اساسی برای تحقق این موضوع در دست نداشتند، درحالی‌که هم‌اکنون اقدامات خوبی به‌ویژه در معاونت زراعت در حال انجام است.

اسدی از اجرای پایلوت اجرای الگوی کشت در چند استان خبر داد و گفت: با اجرای سراسری الگوی کشت در تمام کشور می‌توان امیدوار بود که برای همیشه وضعیت نامطلوبی که در طول چند دهه گذشته برای تأمین غذا در بخش کشاورزی شاهد بودیم، مرتفع شود.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: هر سال تعدادی از محصولات کشاورزی به سبب نبود الگوی کشت به قدری ارزان می‌شود که کشاورزان متحمل زیان می‌شوند؛ یا به قدری افزایش می‌یابد که مصرف‌کننده توان خرید یک کیلو پیاز، یک کیلو گوجه‌فرنگی یا سایر محصولات را ندارد.

وی با اشاره به این‌که آینده بخش کشاورزی با اجرای پایلوت الگوی کشت روشن است، بیان کرد: برآورد‌ها حاکی از آن است که با اجرای الگوی کشت بساط مشکلات تنظیم بازار برای همیشه برچیده شود.

اسدی اجرای الگوی کشت را به واکسن کووید ۱۹ تشبیه کرد و گفت: اجرای مصوبه الگوی کشت پروژه بسیار سخت و بزرگی است و نباید آن را کار آسانی در نظر گرفت.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: خبر‌های خوبی از اجرای الگوی کشت تا پایان سال در کشور شاهد خواهیم بود و باید پایلوت مرحله‌ای را آزمون کنیم و سپس آن روش را در کل کشور کار کرد تا بازدهی آن را دید.

اجرای الگوی کشت در محصولات گندم و جو کلید خورد

مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی هم از اجرای پایلوت الگوی کشت خبر داد و گفت: وزیر جهاد کشاورزی بنا بر مصوبه مجلس به تمامی استان‌ها اجرای الگوی کشت را اعلام کرده است.

علی خان‌محمدی افزود: با وجود خرده‌پا بودن کشاورزان، اجرای مصوبه الگوی کشت کمی زمان‌بر است، اما امسال به کشاورزان استان‌ها مقدار زمین‌هایی که باید زیر کشت گندم و جو بروند، اعلام شده است.

خان‌محمدی ادامه داد: هیچ سالی مسئولان اعلام نمی‌کردند که سه میلیون تن جو نیاز داریم، اما امسال این موضوع را اعلام کردند.

مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی گفت: تا پایان دولت دوازدهم چند ماه زمان باقی است و در کابینه جدید نیز معلوم نیست چه چیزی اتفاق بیفتد.

این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: کشاورزان بزرگ، کشاورزی قراردادی را رعایت می‌کنند و امیدواریم برای پایداری تولید همه به این سمت و سو روند تا با برنامه کشت و تولید را ادامه دهند.