نتایج و آثار به دست آمده از تپه باستانی سبزوار در اولین فصل کاوش آنقدر غنا داشت که به سرعت آن را در زمره یکی از سرمایه های باستانی جهان قرار دهد؛ سرمایه ای که آنقدر ظرفیت دارد که به تنهایی در صورت اعمال مدیریت صحیح و هوشمندانه و سرمایه گذاری مناسب، سبزوار را به یکی از قطب های گردشگری در کشور تبدیل کرده و پای گردشگران خارجی از اقصی نقاط جهان را نیز به این منطقه بگشاید.

ناگزیر چنین سرمایه ای نگاه و همت ویژه برای به بهره برداری مطلوب رسیدن و مهمتر از آن حفاظت مناسب دارد؛ امری که این روزها در چرخه بی مسئولیتی های موجود در شهرستان و استان فقدان آن به شدت احساس می شود و به نظر می رسد غفلت و کم کاری ها این سرمایه ارزشمند جهانی را به آفات و چالش هایی جدی مواجه کرده است.

مشاهدات میدانی از سطح تپه باستانی سبزوار نشان از وضعیتی نابسامان دارد. بوته های رویده در میان آثار معماری باستانی به دست آمده، داربست های فروریخته و پوشش های نایلونی پاره شده، ایجاد نشدن پوشش های مناسب دائمی یا نیمه دائمی برای حفاظت از آثار به رغم وعده های مکرر داده شده، حذف حصارکشی های موقت و ایجاد نشدن حصارکشی های دائمی وعده داده شده و در یک جمله رها شدن سرمایه ای باستانی در معرض عوامل فرسایشی مختلف از جمله باد و باران و تردد افراد متفرقه. وضعیت موجود در حالی است که نگرانی هایی جدی نیز درباره احتمال تاخیر در شروع فصل دوم کاوش وجود دارد.

مسئولیت مستقیم حفاظت از وضعیت موجود این تپه باستانی فوق العاده ارزشمند در مرحله اول بر عهده اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی است؛ اما شواهد موجود نشان از آن دارد که مدیران این اداره کل به وعده های مکرر خود درباره تامین هزینه ها و اعتبارات مورد نیاز برای حفاظت از تپه عمل نکرده و گویا چندان دغدغه ای نیز در این باره ندارند.

شهرداری سبزوار و به خصوص مدیریت موزه شهر سبزوار نیز به عنوان سرمایه گذار و متولی کاوش در تپه باستانی سبزوار نیز گویا این سرمایه جهانی را کاملا به حال خود رها کرده اند و به نظر می رسد حتی سرکشی های لازم را نیز از این مجموعه انجام نمی دهند چه اگر این کار را می کردند و این وضعیت را می دیدند لابد فکری برمی داشتند و اگر چه به وظایف و قول هایشان برای ایجاد پوشش مناسب در دو بخش شمالی و جنوبی تپه عمل نکرده اند؛ حداقل از اختصاص چند ده متر نایلون برای ایجاد شرایط حفاظت حداقلی از آثار دریغ نمی کردند.

بررسی مشکلات موجود در حفاظت از آثار معماری به دست آمده در این تپه باستانی نشان از آن دارد که مسائل بیشتر از آن که ریشه مالی و اعتباری داشته باشد به سهل انگاری و بی مدیریتی برمی گردد چه از طرفی به نظر می رسد که مسئولین فعلی موزه شهر حتی برای اختصاص میزان اعتبار حداقلی ۲۰ میلیونی شورای شهر برای این تپه هیچ پیگیری انجام نداده اند و از طرفی در حالی که رئیس موزه شهر به شرط حفظ سمت به ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان منصوب شده بود به سرعت و بدون هیچ توضیحی از ریاست موزه شهر برکنار شده و شهردار طی ابلاغی که به نظر می رسد غیر قانونی باشد فردی را که هیچ تجربه ای در موضوع میراث فرهنگی، باستان شناسی و مدیریت موزه یا پیگیری برای کاوش ندارد به این سمت منصوب کرده است.

متاسفانه از سوی اعضای شورای شهر و فرمانداری نیز هیچ گونه پیگیری و نظارت مناسبی در این باره اعمال نشده است و در این باره به شهردار و مسئولین مربوطه حدتی تذکری هم داده نشده است. در واقع گویا به جز از سوی سرپرست کاوش و رئیس میراث فرهنگی شهرستان که این روزها با دست بسته فقط با حسرت و بغض از وضعیت این تپه سرکشی می کنند دیگر مسئولین از جمله شهردار، فرماندار، اعضای شورای شهر، مسئولین موزه شهر و بدتر از همه اداره کل میراث استان عملا تپه را به حال خود رها کرده اند تا به درد خود آوار شود.

حتی گویا کسی نمی خواهد بپرسد که اگر موزه شهر هیئت امنا و هیئت مدیره دارد؟ پس چرا این هیئت امنا و هیئت مدیره برای انتصاب مدیری در خور به ریاست موزه شهر اقدام نکرده و اختیارات خود را بددون هیچ بازخواستی به شهردار هبه کرده اند؟ امری که تا الان نتیجه ان بروز چنین وضعیتی که رفت در تپه باستانی سبزوار است.

تنها اطلاع خوشی که از اخبار تپه به گوش می رسد آن است که گویا به رغم همه فشارها و حتی تهدیدهای موجود با زحمات بی دریغ سرپرست تیم کاوش و ریاست میراث فرهنگی شهرستان آثار به دست آمده از فصل اول کاوش این تپه در جای کاملا امنی و در خود سبزوار نگهداری می شود و شکر و حمد خدا این آثار به سرنوشت سایر آثاری که از سبزوار به مشهد یا تهران رفت و هرگز برنگشت، دچار نشده است. چه متاسفانه این آثار وقتی حتی در موزه های تهران یا مشهد به نمایش در می آید گویا حتی نامی از سبزوار در برگه توضیحات آن برای بازدید کنندگان نیز درج نمی شود. سرنوشتی که در همین چند سال اخیر برای آثار منحصر به فرد به دست آمده از ششتمد آمد.

امیدواریم که مسئولین شهرستان و استان به وظایف و وعده های خود در خصوص تپه باستانی سبزوار به سرعت عمل کرده تا از وضعیت تپه به عنوان بهانه ای برای ازدیاد فشارها برای انتقال آثار به مشهد سوء استفاده نشود چه بخش زیادی از مسئولیت نابسامانی موجود به اداره کل میراث فرهنگی مربوط است همچنان که مسئولین شهرداری، موزه شهر، فرمانداری، شورای شهر ، میراث سبزوار و تیم کاوش نیز در این باره مسئول بوده و باید به وظایف خود عمل کرده و پاسخگو باشند. همچنین موزه شهر باید شرایط تخصصی و فنی مناسب برای نگهداری کیفی اشیاء به دست آمده از تپه را ارتقاء داده و با هماهنگی تیم کاوش زمینه حضور محققان و متخصصان را برای مطالعات لازم و ضروری درباره آثار به دست آمده فراهم نماید. همچنین به نظر می رسد رسانه ها و دوست داران میراث فرهنگی در شهرستان سبزوار و مردم نیز باید با گسترش حجم میزان مطالبات و مطالبه پاسخگویی از مسئولین شرایط گریز از مسئولیت را برای مسئولینی که دغدغه و همت لازم در حفاظت و بهره برداری مناسب از این سرمایه جهانی ندارند را سخت کنند.

لازم به یادآوری است تپه باستانی سبزوار در مجاورت شهر سبزوار و در حاشیه جاده بین المللی تهران مشهد قرار گرفته است. این تپه رکورد دار میزان بازدید از یک اثر باستانی طی یک روز است چنانکه در سال ۹۳ تعداد ۱۸۰۰ نفر و در سال ۹۴ تعداد۸۰۰۰ نفر طی دو روز از کاوش ها گمانه زنی های انجام شده در این تپه بازدید کردند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی رصد، تاریخ انتشار: چهارشنبه 5 خرداد 1395، کدخبر: 18491، www.rasadsabzevar.ir