شعار سال: دکتر زهرا شجاعی: زنان حق دارند و می توانند برای زندگی شخصی خود تصمیم بگیرند

 راهکارهای عملیاتی برای پیروی از بزرگانی چون حضرت زینب(س) نداریم

دکتر زهرا شجاعی، محقق و پژوهشگر و دبیر کل مجمع زنان اصلاح طلب در گفت گو با شفقنا ضمن تبریک ولادت حضرت زینب کبری(س) بانوی کلام، وقار، صبر و مدیریت، اظهار کرد: در ابتدا به چند نکته مهم به صورت کلی اشاره می کنم، اول اینکه شناخت ما از شخصیت های تراز مکتب کامل نیست در واقع ما الگوهای تراز مکتب خود را معاصر نکردیم و امروزه نسل جوان، زنان و مردان در پیروی و تبعیت از این الگوها و اسوه ها دچار یک ابهام و سردرگمی هستند، نهایتاً این شخصیت ها را تقدیس می کنند و به آنها علاقه دارند، ولی راهکارهای عملیاتی برای پیروی از این بزرگان ندارند.

تعریف درستی از «انسان کامل» نداریم

نکته دوم اینکه تعریف درستی از «انسان کامل» نداریم به عبارتی وقتی صحبت از انسان کامل می شود، این انسان کامل را به شخصیت های خاصی محدود می کنیم و گمان می بریم که این شخصیت ها دست نیافتنی هستند و این امکان وجود ندارد که مسیر آنان را طی کنیم و به این مرتبه برسیم.

تاریخ نویسان و سیره نویسان در انتقال و معرفی این اشخاص قصور کردند

نکته سوم اینکه تاریخ نویسان و سیره نویسان ما در انتقال و معرفی این اشخاص قصور کردند یعنی در بیان ابعاد مختلف شخصیت آنها به صورت همه جانبه و با توجه به شرایط نپرداختند.

«زن در اندیشه دینی» نه تنها مجاز بلکه مکلف به ایفای مسئولیت اجتماعی و سیاسی است

وی در پاسخ به این پرسش که تا به امروز از حضرت زینب(س) چه آموختیم و در چه مناسباتی مورد استفاده قرار دادیم؟ گفت: درس اول؛ از حضرت زینب(س) آموختیم که «زن در اندیشه دینی» نه تنها مجاز بلکه مکلف به ایفای مسئولیت اجتماعی و سیاسی است. در حقیقت با مطالعه، بررسی و بیان نقش تأثیرگذار حضرت زینب(س) در دوران حیات اجتماعی و سیاسی آن زمان که قابل اثبات است، زنان امروز مکلف به مسئولیت های اجتماعی و سیاسی هستند.

دکتر شجاعی ادامه داد: البته این نکته را فراموش نکنیم که دوران حیات اجتماعی و سیاسی حضرت زینب(س) تنها محدود به عصر عاشورا و پس از آن نمی شود بلکه در طول زندگی خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و حتی دوران کودکی و پس از آن، ایشان به عنوان یک نمونه و معیار برای جامعه دینی و زنان امروز قابل تبیین هستند.

زنان حق دارند و می توانند برای زندگی شخصی خود تصمیم بگیرند

درس دوم؛ از زندگی حضرت زینب(س) آموختیم که زنان حق دارند و می توانند برای زندگی شخصی خود تصمیم بگیرند، بر این اساس این نکته را بیان می کنم که حضرت زینب(س) همراهی با برادر را به عنوان یکی از شروط ضمن عقد قرار می دهند، در حقیقت حضرت زینب(س) با این انتخاب و اقدام و با یک برنامه ریزی بلند مدت و نگاه استراتژیک نسبت به آینده، به تاریخ و زنان جامعه این راه را نشان دادند و این مسیر را تبیین کردند که زنان باید برای زندگی خود برنامه ریزی داشته باشند و تصمیم بگیرند.

زن متن هستی است و در بستر حوادث مهم تاریخی نقش تعیین کننده ای دارد

درس سوم؛ به این حقیقت پی بردیم که زن متن هستی است و در بستر حوادث مهم تاریخی نقش تعیین کننده ای دارد و در ابتدای تاریخ اسلام جداسازی ها، تفکیک جنسیتی و زنانه و مردانه کردن وجود نداشته چنانکه در زمان صلح حدیبیه در سال ششم هجری، در جریان بیعت رضوان، همراهی، حضور و مشارکت سیاسی زنان و بیعت کردن آنان با پیامبر(ص) از طریق دست بردن در تشت آب را شاهد بودیم و نمونه دیگر آن را در حادثه کربلا مشاهده کردیم.

وی افزود: برخی سوال می کنند که چرا امام حسین(ع) همسر، فرزندان و نزدیکان را به همراه خود به کربلا بُرد، به نظر من این پرسش در ظرف زمان و شرایط تاریخی و فرهنگی آن دوره معنایی ندارد چرا که به دلیل علت حرکت و جریان تاریخی که رخ داد بسیار طبیعی بود که این حرکت باید خانوادگی و جمعی به همراه همسر و فرزندان انجام می شد.

«زینب(س)» این واژه و نام زیبا معنای واقعی خود را بازیافت

درس چهارم که از حضرت زینب(س) آموختیم، نام حضرت زینب(س) است. زینت پدر، این واژه و نام زیبا معنای واقعی خود را بازیافت و نام حضرت زینب(س) بازخوانی شد و افتخار خود را مجدد پیدا کرد. آن اعتبار از دست رفته ای که در دوران جاهلیت مدرن وجود داشت و زینب به یک زن ستم کش، ستمدیده، بدون چاره و درمانده تلقی می شد که حتی خانواده ها تا قبل از انقلاب نام دختران خود را زینب نمی گذاشتند و معتقد بودند که اگر این نام را انتخاب کنند، فرزندشان سرنوشت خوبی پیدا نمی کند، اما امروزه این نام احیا شده و نام دختران و مراکز آموزشی و فرهنگی با افتخار به نام «زینب» مزین شده است.

امکان همزاد پنداری با حضرت زینب(س) برای زینبیان زمان ما فراهم شد

درس پنجم؛ در شرایط بعد از انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی بعد از ترورها که البته هنوز هم متأسفانه برخی از ترورها ادامه دارد امکان همزاد پنداری با حضرت زینب(س) برای زینبیان زمان ما فراهم شد، در حقیقت مرور نقش سازنده و موثر حضرت زینب(س)، آرام دل زنان، دختران و مادران شهدا بوده و هست.

درس ششم، معرفی ابعاد شخصیتی حضرت زینب(س) در قالب کتاب ها، مقالات، سمینارها، فیلم ها و نمایشنامه ها منجر به تبیین نقش زن در اندیشه اسلامی شد به گونه ای که امروز زن می تواند یک مدیر مدبر، سخنوری توانا، قهرمانی سلحشور، مادری ایثارگر، قافله سالاری امین، پیام آوری راستین، همسری زمان شناس که تعلقات خانوادگی او را از رسالت سنگین سیاسی و اجتماعی باز نمی دارد و عارف سالکی که در سخت ترین لحظات زندگی جزء زیبایی نمی بیند و می گوید «ما رأیتُ الّا جمیلاً» باشد.

دکتر شجاعی اظهار کرد: این ایفای نقش های چندگانه و گاه همزمان نشان از ظرفیت بالا و سعه وجودی زنانگی یک انسان دارد. به عبارت دیگر حضرت زینب(س) یک مدیریت زنانه دارند که امروزه به عنوان سبکی از مدیریت در علم مدیریت استراتژیک مطرح است، این سبک مبتنی بر انسانیت، عطوفت، صلابت و متانت است. در حقیقت این مدل مدیریتی را حضرت زینب(س) عرضه کردند و امروز ما می توانیم با استفاده از این مدیریت زنانه به بازخوانی مجدد نقش مدیریتی حضرت زینب(س) در بحرانی ترین حادثه تاریخی اسلام بپردازیم.

می توان با تلاش و کوشش به مقامات و درجاتی از انسانیت و کمال برسیم

درس هفتم؛ تبیین مفهوم «انسان کامل» است. به ظاهر در ادبیات دینی ما انسان های کامل، ۱۴ معصوم هستند و حضرت زینب(س) جزو معصومین نیستند. گرچه ما با استفاده از عبارت حضرت امام سجاد(ع) که می فرمایند: أنتِ بِحَمدِ اللّه‏ِ عالِمَهٌ غَیرُ مُعَلَّمَهٍ، فَهِمَهٌ غَیرُ مُفهَّمَهٍ؛ می توانیم مقام عصمت را برای حضرت زینب(س) نتیجه بگیریم، اما در تعریف انسان کامل و نتیجه گیری هایی که می کنیم، می گوییم انسان کامل، انسان هایی می باشند که خلیفه الله هستند إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً؛ خداوند در سوره بقره درباره این افراد می فرماید: وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها؛ منظور از «آدم» در این آیه، حضرت آدم(ع) نیست بلکه منظور «انسان» است، همان کسانی که کل اسماء به آنها آموزش داده شده و یاد گرفتند انسان کامل هستند. بنابراین «انسان» به صورت بالقوه می تواند، «انسان کامل» شود البته تعدادی از این انسان ها بالفعل این قدرت، قابلیت و استعداد را دارند و انسان کامل شدند. «اسماء» هم حقایقی هستند که عالم براساس و به وسیله آن اداره می شود. بنابراین شخصیت حضرت زینب(س) این درس را به ما داد که می توان با تلاش و کوشش به مقامات و درجاتی از انسانیت و کمال برسیم به گونه ای که مصداق «انسان کامل» بر این شخص صدق کند.

حضرت زینب(س) در تعریف کلمه رجال به معنای شخصیت، کمک بزرگی کردند و می کنند

درس هشتم که به نظرم بسیار مهم است اینکه اگر بنا باشد به ما بگویند رجال سیاسی و شخصیت های برجسته حادثه کربلا را نام ببرید، قطعاً حضرت زینب(س) جزو ۵ نفر اول این حادثه به عنوان رجال سیاسی هستند که این رجال سیاسی، دختر کسی است که نامردان زمان خود را اینگونه مورد خطاب قرار می دهد که «یَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ».

بنابراین یکی دیگر از دستاوردها یا آموزه هایی که کسب کردیم این است که حضرت زینب(س) در تعریف کلمه رجال به معنای شخصیت، کمک بزرگی کردند و می کنند چنانکه حتی در کتب رجالی هم که روایاتی از بزرگان دین را نقل می کنند، نام ایشان در زمره راویان احادیث است از جمله کسانی که از قولشان حدیث و روایت نقل شده، بنابراین می توان گفت که حضرت زینب(س) به عنوان یک شخصیت برجسته سیاسی تاریخ اسلام، یکی از رجال سیاسی هستند که می توان به استناد نقش، منزلت و شخصیتی که ایشان داشتند در تعریف دقیق کلمه رجال که امروزه در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری هم به آن نیاز داریم، تعریف صحیح و دقیقی از این واژه داشته باشیم و از زنان، این سرمایه انسانی نیمی از جامعه بهره ببریم و جامعه را از مدیریت آنان بهره مند کنیم.

آیت الله رحمت: ایستادگی و مقاومت در برابر تحریم ها

مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن و حفظ اصول انقلاب

آیت الله رحمت، عضو دفتر استفتائات بیت امام خمینی(ره) در گفت وگو با شفقنا، با بیان اینکه بسیار از حضرت زینب(س) آموختیم و در مناسبات مختلف از آن استفاده می کنیم، اظهار کرد: یکی از مسایلی که ملت و جوانان ما از حضرت زینب(س) آموختند، «مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن و حفظ اصول انقلاب» است.

وی ادامه داد: مش و روش حضرت زینب(س) الگوی بسیاری از مسایل انقلاب ما بوده و هست و تاکنون خانواده ها، فرزندان، زنان، دختران و پسران ما از حضرت زینب(س) در مناسبات و مسایل مختلف الگو گرفتند، البته در مقابل، دشمن تلاش کرده که این الگو را از ما بگیرد و ما را در مقابل مسایل بی تفاوت نشان دهد، ولی موفق نشده و نخواهد شد تا سرانجام این انقلاب به انقلاب حضرت مهدی(عج) متصل شود.

وی ایستادگی و مقاومت در برابر تحریم ها را از دیگر درس هایی دانست که ملت ایران از حضرت زینب(س) آموخته است و گفت: ایران از دیرباز دشمنانی داشت که همواره به طرق مختلف سعی دارند بر این کشور و ملت فشار وارد کنند تا جایی به تسلیم منجر شود، اما ملت هم در دوران جنگ تحمیلی و هم در دوران تحریم های شدید و شکننده اقتصادی که بر ملت اعمال شده، ایستادگی و مقاومت کردند. تحریم های فعلی بر هر ملت دیگری به جز ملت ایران اعمال می شد قطعاً تسلیم و تضعیف مردم را به همراه داشت، اما ملت ما استقامت کردند.

فریاد عدالت محور

آیت الله رحمت افزود: زینب کبری(س) در روز عاشورا تا اسارت در شام مصائب بسیاری دیدند، اما نه تنها خُرد نشدند بلکه در مقابل دشمن ایستادند و فریاد زدند «آنکه همسر و فرزندان خود را در حرمسرا نگاه می داری، آیا عدالت است که با اولاد رسول الله این چنین رفتار کنید؟» ملت ایران هم در حال حاضر با الگوبرداری از حضرت زینب(س) این فریاد را می زنند که «    سردمداران استعمار، آیا عدالت است که شما این چنین با ملت غیور ایران انجام می دهید؟ حتی از دارو و دوا این ملت را محروم می کنید تا سلطه خود را بر ما اضافه کنید!»

«استقامت» در مقابل دشمنی که به هیچ اصول اخلاقی، انسانی و سیاسی پایبند نیست

وی در پاسخ به اینکه کدام آموخته ای که از حضرت زینب(س) کسب کردیم مهم تر است و امروز باید آن را تقویت کنیم؟ گفت: «استقامت» در مقابل دشمنی که به هیچ اصول اخلاقی، انسانی و سیاسی پایبند نیست و دقیقاً یزید زمان امام زمان(عج) است توسط مردم ایران صورت گرفته است. آنچه را که یزید در عاشورا و بعد از عاشورا انجام داد و هیچ وجدان و انسانی پذیرای آن نبوده و نیست، امروز هم آنچه استکبار با ملت ما انجام می دهد، هیچ وجدان سالمی پذیرای آن نیست.

آیت الله رحمت در پایان گفت: امام حسین(ع) فرمودند که حاضر نیستند با یزید بیعت کنند و ملت ما هم امروز بیان می کند که نمی توانیم با آمریکا بیعت کنیم و تحت سلطه آمریکا باشیم چرا که آمریکا را آقای دنیا نمی دانیم.

 حجت الاسلام و المسلمین حسین ابراهیمی: عمده بانوان حجاب و اخلاقیات خانوادگی شان براساس الگوگیری از حضرت زینب(س) است

حجت الاسلام و المسلمین حسین ابراهیمی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در گفت وگو با شفقنا اظهار کرد: یکی از آموخته هایی که ملت ما و پیروان اهل بیت(ع) از حضرت زینب(س) کسب کردند و از آن استفاده نمودند، «شجاعت» حضرت است که در برخی از نوشته ها آمده قهرمان کربلا؛ زنان جامعه و بانوان محترم کشور از این شجاعت، ایثار و فداکاری بهره بردند به گونه ای که برخی از مادران سه یا چهار فرزند را در راه اعتلای اسلام و حفظ کشور و امنیت این ملت ایثار و فدا کردند.

وی ادامه داد: بانوان کشور شئوناتی از حضرت زینب(س) آموختند، عمده بانوان حجابشان و اخلاقیات خانوادگی شان براساس الگوگیری از حضرت زینب(س) بوده و امروز هم معتقدیم که زنان و مردان کشور ما، حضرت زینب(س) را در این موارد الگو می دانند.

ایثار حقیقی و صبر در برابر مصایب

عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز گفت: فرزندان حضرت زینب(س) در جریان کربلا به شهادت رسیدند، این بانو ضمن به تصویر کشیدن ایثار حقیقی، در برابر این مصایب صبور بودند و گریه و ناله نکردند و فریاد نزدند تا امام حسین(ع) آزرده خاطر نشوند.

حسین ابراهیمی به فداکاری حضرت زینب(س) اشاره و خاطرنشان کرد: زینب(س) چنان فداکار بودند که وقتی فرزند برادرش امام حسین شربت شهادت را نوشید، اولین کسی که به استقبال بدن علی اکبر(ع) رفت حضرت زینب(س) بود، این امر نشانگر عقل، فهم، ادب و اخلاق زینب کبری(س) بود که برای دلجویی از برادر به سراغ فرزندش رفت و از او استقبال کرد و گریه و ناله سر داد و این امر موجب آرامش امام حسین(ع) بود.

وی بیان کرد: نکته دیگر اینکه زینب کبری(س) پیام امام حسین(ع) را به جامعه منتقل کردند، شجاعت همین بس که در مجلس یزید که امام سجاد(ع) را خواستند، حضرت زینب(س) تقدم پیدا کرد و گفت تا مرا نکشید فرزند برادرم را نمی توانید بکشید، یعنی شجاعت، ایثار، فداکاری، تعقل، تقدیر، صبر و بردباری الگوهایی بود که ملت ما در این هشت سال دفاع مقدس از خودشان نشان دادند و بعد از دفاع مقدس هم هر حدیثی که پیش آمد چه منافقین و چه فتنه گران دیگر که به میدان آمدند، باز مرد و زن همه الگوبرداری از صبر و بردباری زینب کبری(س) را سرمشق قرار دادند، صبری که امیرالمومنین علی(ع) فرمودند: «در رأس ایمان است».

ایفای نقش بانوان در پیام رسانی انقلاب اسلامی

حسین ابراهیمی تصریح کرد: اگر صبر نباشد، ایمانی نیست و همه ایثارگری هایی که ملت ما کردند، الگوبرداری از اهل بیت(ع) به ویژه بانوان از زینب کبری(س) است و امروز هم اگر امنیت داریم و اگر کشور ما اقتدار دارد، همه از مکتب امام حسین(ع) بود. بانوان در پیام رسانی انقلاب اسلامی ایران تلاش و نقش اساسی و منحصر به فردی داشته و دارند و ما امیدواریم همین روحیه در ملت ما به خصوص در میان بانوان محترمه کشور حفظ شود.

حجت الاسلام  محمدصادق روحانی: ولایت پذیری و اطاعت از ولی زمان

حضرت زینب(س) نمونه‌ی بسیار خوبی از نتیجه تربیت اسلامی است

حجت الاسلام محمدصادق روحانی، پژوهشگر و مترجم کتاب «وقعه‌الطف» در گفت وگو با شفقنا بیان کرد: به نظر من حضرت زینب(س) نمونه‌ی بسیار خوبی از نتیجه تربیت اسلامی است. حضرت زینب(س) گرچه از مقام بالایی برخوردارند، ولی به عقیده‌ی شیعیان از مقام عصمت خاص برخوردار نیستند.

تربیت دینی می‌تواند انسان را به مقامی بالا برساند

وی ادامه داد: نکته‌ مهم این است که ایشان به گونه‌ای تربیت شده‌اند که در موقعیت‌‌های بحرانی بتوانند بلافاصله و بداهتاً بهترین تصمیم را که مطابق با شرع و اخلاق باشد، بگیرند. این حضور ذهن نسبت به احکام شرعی و شهود اخلاقی قوی تنها می‌تواند تأثیر تربیت دینی قوی باشد. حضرت زینب(س) و زندگی ایشان نشان ‌دهنده‌ی این نکته است که تربیت دینی می‌تواند انسان را به مقامی بالا برساند که تصمیم‌های بدون تأمل و بررسی طولانی فرد آنچنان قوی و درست باشد که از سوی معصوم نیز تأیید شود. برای این مسئله شواهد زیادی از زندگی ایشان وجود دارد از جمله کلام امام سجاد(ع) که  فرمودند: «ان عمتی عالمه غیر معلمه» به نظر می‌رسد که منظور از «غیر معلمه» در این حدیث شریف اشاره به این نکته دارد که ایشان به صورت معمول و با روش‌ها معمول تعلیم ندیده است و الا مسلماً ایشان تحت تعلیم پدر و مادر و برادان معصوم خود بوده‌اند.

پژوهشگر و مترجم کتاب «وقعه‌الطف» تصریح کرد: این نکته درسی است برای ما که باید تعلیم ما خصوصاً در رابطه با دختران‌مان به گونه‌ای باشد که فرد بتواند به حضور ذهن نسبت به احکام مبتلا به و شهود اخلاقی قوی مجهز شود و بتواند از آن بدون درنگ در موقعیت‌های بحرانی در زندگی شخصی و اجتماعی خود بهره ببرد. اهمیت دادن به این نکته می‌تواند در ترسیم نقشه‌ی جامع تعلیم و تربیت به مسئولان و همه مردم یاری برساند.

ولایت پذیری و اطاعت از ولی زمان

وی ولایت پذیری را از مهم ترین درس های حضرت زینب(س) دانست و گفت: یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که باید از ایشان آموخته می‌شد ولایت‌پذیری و اطاعت از ولی زمان است. ولایت‌پذیری امتحان بزرگی برای همه‌ی افراد جامعه به خصوص خواص جامعه است. در شرائط بحرانی باید افراد بتوانند به تشخیص درست از خواسته‌ی ولی زمانشان برسند.

محمدصادق روحانی گفت: اینک در زمان غیبت که دست ما از دامان ولی معصوم کوتاه است و به رهنمود خود این اولیای معصوم مأمور به اطاعت از ولی فقیه هستیم، باید ابتدائاً روحیه‌ی ولایت‌پذیری را در خود ایجاد کنیم تا بتوانیم در زمان بحران و فتنه تصمیم درستی بگیریم و البته این تصمیم‌گیری در زمان غیبت بسیار دشوارتر از زمان حضور ولی معصوم است، زیرا مسلماً عصمت تأیید شده توسط خدا و رسول و معصوم قبلی برای افراد حاضر در آن زمان بسیار در تصمیم‌گیری راهگشا بوده است که متأسفانه در زمان غیبت از این مزیت محروم هستیم و مسلماً این دشواری از ما رفع مسئولیت نخواهد کرد، بلکه مسئولیت ما را بیشتر می‌کند و لازمه‌ی آن تلاش بیشتر برای رسیدن به تصمیم درست است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: 30 آذر ۱۳۹۹، کد خبر: 1065135، shafaqna.com